Trạm đổi pin xe máy điện: Mô hình thiết thực, hiệu quả

3 giờ trướcBài gốc

Người dân trải nghiệm mô hình tủ đổi pin của VinFast. Ảnh: HL

Giải pháp nhiều tiện lợi

Khác với cách sạc truyền thống thường mất 4 đến 6 giờ để sạc đầy pin, mô hình đổi pin cho phép người dùng chỉ mất vài phút để thay pin cạn bằng pin đã được nạp đầy tại trạm.

Đổi pin cũng có lợi cho người dân đô thị không có không gian riêng để sạc tại nhà (như người ở chung cư). Khi đó, các trạm đổi pin phân bố trong khu dân cư, bãi gửi xe hoặc cửa hàng tiện lợi sẽ giúp họ thuận tiện tiếp cận nguồn pin thay thế bất cứ lúc nào. Các doanh nghiệp sử dụng nhiều xe điện hai bánh cho hoạt động hằng ngày cũng được hưởng lợi lớn. Một đội xe điện hai bánh dùng pin hoán đổi có thể vận hành luân phiên, không gián đoạn, giảm thiểu chi phí nhiên liệu và bảo trì.

Với kịch bản đổi pin, chi phí vận hành xe điện có thể rẻ hơn xe xăng. Theo VinFast - hãng duy nhất tới nay công bố chi phí đổi pin, mức 200.000 đồng/tháng thuê pin và 9.000 đồng cho mỗi lần đổi, đồng nghĩa với việc người sử dụng xe điện thường xuyên (như dịch vụ giao hàng, vận chuyển hành khách...) có thể tiết kiệm đáng kể. Cơ chế đổi pin còn giúp giảm lượng pin thải bỏ ra môi trường. Pin sau khi xuống cấp sẽ được thu hồi, tái chế và thay thế bằng pin mới do các công ty vận hành quản lý. Điều này khác hẳn với mô hình tự mua pin, khi người dùng cá nhân thường khó xử lý pin cũ đúng cách.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức. Thứ nhất là tiêu chuẩn pin. Nếu mỗi hãng một loại pin, việc nhân rộng trạm đổi pin sẽ tốn kém và phân mảnh. Ngay lúc này, không phải hãng xe điện nào cũng có chung tiếng nói trong cuộc chơi đổi pin. YADEA là một ví dụ, khi vẫn ưu tiên các giải pháp sạc nhanh cho xe, dù cách tiếp cận này tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.

Thứ hai là chi phí đầu tư hạ tầng, phần mềm... khi mỗi trạm đổi pin phải giải quyết bài toán đất đai, điện năng, kết nối mạng. Theo V-Green, mô hình nhượng quyền tủ đổi pin xe máy điện VinFast trên toàn quốc có mức đầu tư từ 210 triệu đồng/tủ. Một gói dịch vụ đổi pin tiêu chuẩn do công ty này cung cấp sẽ gồm một tủ và 11 viên pin cho các dòng xe máy điện đổi pin của VinFast. Trong 3 năm đầu, đối tác sẽ nhận hỗ trợ thêm 1.250 đồng cho mỗi lượt đổi và có thể thu hồi vốn từ sau mốc khoảng 2,5 năm. Ở phương diện này, cũng phải đề cập tới việc các dòng xe máy với pin hoán đổi thường sẽ đắt đỏ hơn, do phải tích hợp thêm nhiều cơ cấu và tính năng hỗ trợ.

Thứ ba là kiểm soát chất lượng pin lưu thông trong hệ sinh thái hoán đổi. Đây là điểm mấu chốt để người tiêu dùng tin tưởng sử dụng pin. Ngoài ra, việc tạo ra hệ thống dịch vụ dễ sử dụng, thanh toán thuận tiện... cũng hết sức quan trọng. Thiếu đi khía cạnh này, xe điện khó có thể vượt xe xăng ở phương diện tiện lợi.

Tham vọng từ các "ông lớn"

Dù vậy, những rào cản không làm chùn bước các hãng xe điện hai bánh nhiều tham vọng. Nổi bật nhất lúc này là VinFast, với kế hoạch triển khai 150.000 trạm đổi pin xe máy điện trên toàn quốc. Cuối tháng 8, hãng xe Việt cho biết giai đoạn đầu sẽ có 1.000 trạm hoạt động từ tháng 10-2025, và mục tiêu 50.000 trạm vào cuối năm. Con số này tính trung bình, sẽ vượt xa số lượng trạm xăng ở nhiều địa phương. VinFast cũng tung ra một số dòng xe mới (biến thể Max) với kết cấu hoán đổi pin. Người dùng sẽ không mua pin mà thuê với mức phí khoảng 200.000 đồng/tháng và mỗi lần đổi pin trả thêm 9.000 đồng.

Về phần mình, Selex Motors lại chọn hướng mở, kỳ vọng có thể cung cấp các giải pháp tương thích tới 70% xe máy điện trên thị trường. Điều này đồng nghĩa các hãng nhỏ cũng có thể tận dụng hệ sinh thái này thay vì phát triển giải pháp riêng tốn kém. Tới nay, bên cạnh quan hệ hợp tác với Tập đoàn Sơn Hà triển khai mạng lưới pin hoán đổi dùng chung cho dòng xe EVGo, Selex từ giữa tháng 9-2025 đã hợp tác với Petrolimex đưa vào hoạt động 3 trạm đổi pin cho xe máy điện, gồm 2 trạm tại Hà Nội. Mỗi trạm có 19 khoang, trong đó 18 khoang chứa pin đã sạc sẵn. Được biết, các trạm này tương thích với Selex, DK Bike và EVGo.

Là "ông lớn" trong lĩnh vực xe hai bánh, Honda Việt Nam dĩ nhiên không đứng ngoài cuộc. Dựa trên mẫu CUV e:, hãng đang thử nghiệm hệ thống đổi pin tại các đại lý HEAD trên toàn quốc. Thực tế, Honda đã triển khai hệ thống đổi pin ở nhiều quốc gia, như Indonesia, Ấn Độ, Thái Lan... Tại châu Âu, hãng hợp tác với GoCimo thử nghiệm dịch vụ chia sẻ pin cho EM1 e: (biến thể của ICON e:). Về phần mình, TMT Motors dự kiến ra mắt 5 mẫu xe máy điện mới trong quý 4-2025, kèm theo hệ thống trạm sạc và trạm đổi pin công cộng. Đại diện của hãng cho biết, dự án đang được tích cực triển khai và đây là bước đi chiến lược nhằm mở rộng kinh doanh mảng xe hai bánh điện.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy Việt Nam không đơn độc trong xu hướng đổi pin cho xe máy điện. Tại Trung Quốc, NIO, Aulton và nhiều doanh nghiệp khác đã xây dựng hàng chục nghìn trạm đổi pin cho xe máy điện, thậm chí là cả ô tô. Với tỷ lệ sử dụng xe máy cao, Indonesia chứng kiến Gogoro (Đài Loan - Trung Quốc) hợp tác với GoJek, Pertamina và Foxconn để triển khai trạm đổi pin Swap & Go. Tại Nhật Bản, Honda, Yamaha, Suzuki và Kawasaki thành lập liên minh Gachaco để đồng nhất chuẩn pin. Đây đều là những điểm Việt Nam có thể tham khảo, đặc biệt là chuẩn hóa sớm để tránh phân mảnh và kêu gọi hợp tác công tư để tránh gánh nặng kinh tế.

Cuộc đua trạm đổi pin tại Việt Nam mới chỉ bắt đầu nhưng đã sôi động. Nếu triển khai thành công, mô hình trạm đổi pin có thể xem như “trạm xăng” của thời kỳ mới, đưa xe máy điện thoát khỏi giới hạn cố hữu, tiến tới trở thành phương tiện chủ lực của hàng chục triệu người dân.

Hoàng Linh

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/tram-doi-pin-xe-may-dien-mo-hinh-thiet-thuc-hieu-qua-716787.html