Trăn trở ở cánh đồng dứa

7 giờ trướcBài gốc

Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm, xã Ngọc Liên Đỗ Đồng Tâm kiểm tra diện tích dứa bị nhiễm bệnh. Ảnh: Minh Hiền

Thanh Hóa hiện có gần 4.000ha dứa, thuộc nhóm địa phương có diện tích trồng dứa lớn của cả nước. Nhiều năm qua, cây dứa được xem là “cây làm giàu” ở nhiều vùng nông thôn, với mức lợi nhuận có thể đạt vài trăm triệu đồng mỗi hec-ta nếu sản xuất thuận lợi. Tuy nhiên, vụ dứa năm nay lại phủ lên các vùng trồng một gam màu trầm lắng. Hàng trăm hec-ta dứa bất ngờ vàng lá, thối gốc, chết rũ chỉ trong thời gian ngắn. Thực tế này không chỉ gây thiệt hại lớn về kinh tế cho nhiều hộ trồng dứa mà còn đặt ra nhiều vấn đề đáng suy ngẫm về tập quán canh tác, khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và tính bền vững của cây trồng chủ lực này.

Từ khoảng cuối mùa mưa đến tháng 12/2025, tại nhiều xã, phường có diện tích trồng dứa lớn như Quang Trung, Yên Phú, Kiên Thọ, Ngọc Liên, Hà Long..., tình trạng dứa bị vàng lá, thối gốc và chết rũ xuất hiện trên diện rộng. Theo thống kê sơ bộ của ngành chức năng, toàn tỉnh có khoảng 500ha dứa bị nhiễm bệnh ở các mức độ khác nhau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng và thu nhập của người trồng.

Tại tổ dân phố 10 Bắc Sơn, phường Quang Trung - vùng trồng dứa tập trung với hơn 300ha, những cánh đồng dứa đang sinh trưởng ổn định bỗng nhiên héo úa, chết hàng loạt chỉ trong vòng hơn một tháng. Diện tích bị thiệt hại đã lên tới hơn 40%. Ông Lê Văn Cường, khu phố 10 Bắc Sơn, phường Quang Trung vẫn chưa hết bàng hoàng khi nhắc đến 2ha dứa của gia đình. Ông cho biết, dứa được xuống giống từ cuối năm 2024, dự kiến đến tháng 5/2026 mới cho thu hoạch. Tổng chi phí đầu tư cho cày bừa, giống, phân bón... lên tới khoảng 300 triệu đồng. “Dứa đang sinh trưởng rất tốt thì bất ngờ lá ngả vàng, thối gốc, rồi chết hàng loạt. Cả ruộng dứa coi như mất trắng, không kịp trở tay”, ông Cường cho biết.

Không riêng phường Quang Trung, tại xã Yên Phú, nơi có tổng diện tích hơn 600ha trồng dứa, từ giữa tháng 11/2025, tình trạng dứa chết cũng diễn ra đáng lo ngại. Anh Nguyễn Trọng Thái, hộ dân có hơn 2ha trồng dứa tại xã Yên Phú, cho biết: “Thời tiết năm nay mưa nhiều, ẩm ướt kéo dài khiến dứa nhiễm bệnh. Gia đình tôi thiệt hại hơn 100 triệu đồng tiền giống và công chăm sóc. Công sức vụ này coi như đổ sông, đổ biển".

Dứa là cây trồng chủ lực, góp phần quan trọng vào giá trị sản xuất nông nghiệp của nhiều địa phương trong tỉnh. Việc cây dứa bị bệnh trên diện rộng không chỉ gây thiệt hại kinh tế trước mắt, mà còn ảnh hưởng đến tâm lý sản xuất của người dân. Trăn trở trước tình trạng nhiều cánh đồng dứa nhiễm bệnh trong vụ này, anh Đỗ Đồng Tâm, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm, xã Ngọc Liên - người dành nhiều thời gian nghiên cứu về cây dứa và tập quán canh tác của bà con trong vùng, cho rằng: “Sau thu hoạch, nhiều hộ dân có thói quen sử dụng máy phay lá, thân cây dứa ngay trên đồng ruộng, trong khi tàn dư cây trồng chưa được ủ hoai, chưa xử lý mầm bệnh đã vội vã cày lấp để trồng vụ mới; cách làm này vô tình khiến mầm bệnh tồn lưu trong đất, khi gặp điều kiện thời tiết mưa ẩm kéo dài, các loại nấm bệnh có điều kiện sinh trưởng, phát triển mạnh và gây hại nghiêm trọng cho cây trồng. Ngoài ra, nhiều hộ chưa chú trọng đến quy trình kỹ thuật, sử dụng giống dứa có nguồn gốc, xuất xứ chưa rõ ràng, chưa đảm bảo sạch bệnh; việc sử dụng các loại phân chuồng chưa được ủ hoai mục, lạm dụng bón phân vô cơ quá nhiều, làm cây yếu, dễ nhiễm bệnh...”.

Theo anh Tâm, trong giai đoạn từ cuối tháng 7 đến tháng 11 dương lịch hằng năm, độ ẩm không khí và độ ẩm đất thường tăng cao do mưa nhiều, là điều kiện thuận lợi để các loại nấm bệnh phát sinh, phát triển. Năm nay, thời tiết mưa ẩm kéo dài bất thường càng khiến nguy cơ bùng phát bệnh trên cây dứa gia tăng.

Chia sẻ thêm về giải pháp cải thiện đất trồng, anh Tâm cho rằng: “Thực tế cho thấy, một số diện tích đã bị nhiễm nấm bệnh nặng thì không nên tiếp tục trồng dứa ngay; cần phải xử lý làm sạch nấm bệnh trong đất trước khi trồng vụ mới hoặc tốt nhất là chuyển đổi sang cây trồng khác trong một thời gian nhất định để tạo điều kiện “làm sạch” đất. Trong quá trình canh tác phải hạn chế việc lạm dụng phân bón vô cơ, tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ, phân chuồng cần phải ủ hoai mục trước khi bón, khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên phun các dòng thuốc sinh học và tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật để đảm bảo hiệu quả tốt nhất. Chúng tôi đã tiến hành trồng thử nghiệm và tiến tới nhân rộng vùng sản xuất dứa theo hướng hữu cơ, liên kết với các đơn vị, doanh nghiệp để tiêu thụ đầu ra cho sản phẩm. Khi vai trò của HTX được tăng cường và liên kết “4 nhà” được phát huy trong chuỗi giá trị thì tôi tin tưởng rằng vùng sản xuất dứa của địa phương sẽ đồng bộ hơn trong quá trình sản xuất. Tuy nhiên, HTX hiện gặp khó khăn khi quỹ đất sản xuất còn manh mún, chưa tập trung, nguồn vốn đầu tư còn eo hẹp...”.

Theo đánh giá của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Thanh Hóa, bệnh chủ yếu gây hại trên cây dứa thời gian qua là bệnh thối nõn, xuất hiện trên các giống dứa phổ biến như Queen và Cayenne. Triệu chứng điển hình là lá non mất tính trương nước, cong queo, chuyển màu đỏ vàng hoặc nâu đồng; phần lá gốc bị thối nhầy, có mùi hôi, dễ rút rời khỏi thân. Nguyên nhân được xác định là do sự kết hợp của vi khuẩn Pseudomonas ananas và nấm Phytophthora spp, phát sinh mạnh trong điều kiện mưa nhiều, độ ẩm cao kéo dài.

Đánh giá của ngành chức năng cho thấy, cây dứa vẫn có nhiều lợi thế về đất đai, thổ nhưỡng, người dân có kinh nghiệm thâm canh, nhu cầu thị trường lớn, hiệu quả kinh tế cao. Song, thách thức lớn đối với vùng dứa Thanh Hóa hiện nay không chỉ là thay đổi tập quán canh tác theo hướng an toàn, bền vững, kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh, sử dụng giống chất lượng cao, tuân thủ quy trình kỹ thuật mà còn phải gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ theo chuỗi giá trị. Mặc dù diện tích trồng dứa của tỉnh ta lớn, song mới chỉ có 4 nhà máy chế biến với quy mô vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ, nên sản lượng dứa tiêu thụ qua chế biến còn thấp. Để cây dứa thực sự trở thành “cây làm giàu” bền vững, cần một cách tiếp cận đồng bộ để giải quyết những trăn trở trên cánh đồng dứa.

Minh Hiền

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/tran-tro-o-canh-dong-dua-273500.htm