Trao truyền những phong tục đẹp

3 giờ trướcBài gốc

Mỗi dịp Rằm tháng 7, những gia đình người Tày lại chuẩn bị bánh trái, hoa quả, gà, vịt đi thăm nhà ngoại.

Dù cách làm, phong tục mỗi nơi, mỗi dân tộc khác nhau, nhưng tấm lòng hiếu kính với cha mẹ, tổ tiên trong ngày Rằm tháng 7 đều hàm chứa những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Tày, Nùng và được người dân gìn giữ, phát huy trong đời sống hiện nay.

Với đồng bào Tày, trong năm có nhiều lễ Tết, mỗi ngày lễ Tết đều có nguồn gốc và ý nghĩa khác nhau, hàm chứa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc và mang tính nhân văn sâu sắc.

Thông thường, người Tày ăn Rằm tháng 7 từ ngày 14 âm lịch. Ngày Rằm tháng 7 còn được gọi là Tết Pây tái, hoặc Châừ tái, nghĩa là đi Tết mẹ vợ.

Người Tày quan niệm rằng, người phụ nữ sau khi đi lấy chồng quanh năm phải cùng chồng, con lo toan việc làm ăn và phải quán xuyến hương khói, thờ phụng ông bà, tổ tiên bên nhà chồng. Vì vậy, ngày mùng 2 tháng Giêng và ngày 14 tháng 7 âm lịch là dịp người phụ nữ cùng chồng con trở về nhà bố mẹ đẻ để chăm sóc, báo hiếu cha mẹ và tạ ơn ông bà, tổ tiên.

Với những người con gái Tày đã đi lấy chồng, cứ ngày 14 tháng 7 âm lịch là cả nhà lại chuẩn bị đồ đạc, đặc biệt là không thể thiếu một đôi vịt để cả nhà đến thăm nhà ngoại.

Mặc dù là gia đình trẻ, nhưng vợ chồng chị Ma Ngọc Ánh và anh Đồng Văn Tuyên, ở xã Nam Cường vẫn luôn gìn giữ phong tục của cha ông người Tày để lại, đó là Pây tái vào ngày 14 tháng 7 âm lịch.

Từ sáng sớm, vợ chồng anh Tuyên đã rục rịch chuẩn bị những món đồ lễ, quà bánh để đem sang biếu nhà ngoại, trong đó có món péng tái, một loại bánh nếp chỉ làm vào dịp lễ Rằm tháng 7, các loại hoa quả và đôi vịt béo. Những công việc thường nhật từ nấu nướng, làm bún hay thậm chí đan lồng nhốt vịt cũng được những chàng rể Tày tự tay làm.

Việc này không chỉ thể hiện sự báo hiếu cha mẹ đẻ của con gái, mà còn là dịp để chàng rể thể hiện tấm lòng biết ơn cha mẹ vợ đã vất vả sinh thành và dưỡng dục cô gái mà mình lấy về làm vợ.

Theo truyền thuyết, con vịt được coi là con vật thiêng trong tâm linh của người Tày, Nùng, vịt là vị sứ giả của mường trần gian với mường trời. Con vịt đó có công cõng gà trống “khảm hải” vượt biển đi cống sứ mường trời vào ngày Rằm tháng 7 hằng năm.

Anh Đồng Văn Tuyên, chia sẻ: Đây là một phong tục có từ lâu đời của người Tày. Từ khi lấy vợ, năm nào tôi cũng đi châừ tái vào ngày 14 tháng 7 âm lịch. Tôi cũng chuẩn bị vịt, bánh, hoa quả đến thăm ông bà ngoại để cảm ơn ông bà đã sinh thành ra vợ của mình, cho cô ấy về làm dâu nhà tôi.

Tùy từng địa phương, dân tộc, đồ lễ có thể sẽ có sự khác nhau chút ít nhưng đều mang ý nghĩa chung là cầu mong sức khỏe, bình an đến với gia đình và nhất là thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên và những người đã khuất trong dòng họ.

Không chỉ là một nét văn hóa truyền thống độc đáo mà lễ Pây tái còn là dịp để các thế hệ con cháu nhớ về công ơn của những đấng sinh thành, nhớ về tổ tiên, nguồn cội.

Chị Triệu Ngọc Ánh, vợ anh Đồng Văn Tuyên, cho biết: Tôi rất vui và hạnh phúc khi được về nhà ngoại vào ngày Rằm tháng 7 của người Tày. Mỗi dịp hai vợ chồng về nhà ngoại, tôi cảm thấy tình cảm hai bên gia đình được gắn kết hơn rất nhiều.

Nhiều gia đình trẻ người Tày, Nùng ở vùng cao Thái Nguyên vẫn gìn giữ được mỹ tục đi lễ Tết nhà ngoại vào ngày 14 tháng 7 âm lịch.

Theo lý giải, sở dĩ người Tày ăn rằm vào ngày 14 tháng 7 âm lịch bởi ý nghĩa đặc biệt của lễ tết độc đáo này. Theo văn hóa Tày, số chẵn biểu thị cho số âm, tương ứng với người phụ nữ. Người Tày chọn ngày 14 để ăn rằm bởi đó là ngày chẵn và cũng là ngày sát với ngày rằm hơn cả.

Những thứ được người Tày cho là mang tính âm có thể kế đến cái quây, cái sọt, con sông, con suối… Con vật không thể thiếu để Pây tái của những chàng rể người Tày là con vịt chứ không phải con gà bởi thuộc tính bơi lội, kiếm ăn ở dưới nước của con vật này đại diện cho tính âm.

Chọn ra một ngày để báo hiếu mẹ vợ là cách mà người Tày giáo dục con cái về công lao của những người vợ, người mẹ trong cộng đồng Tày. Khi đến nhà ngoại, con gái, con rể sẽ cùng nhau làm bún, nấu mâm cỗ để ăn bữa cơm đoàn viên cùng gia đình, họ hàng.

Pây tái không chỉ là phong tục tập quán độc đáo mà còn là nét văn hóa đặc sắc, tôn vinh đạo hiếu, truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” và mang đậm ý nghĩa nhân văn sâu sắc của đồng bào Tày, Nùng.

Vì thế, Pây tái luôn được người dân gìn giữ, trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và đã trở thành một phong tục không thế thiếu trong đời sống văn hóa đồng bào người Tày, Nùng ở vùng cao Thái Nguyên.

Vi Diễn

Nguồn Thái Nguyên : https://baothainguyen.vn/van-hoa/202509/trao-truyen-nhung-phong-tuc-dep-68b74f5/