Canxi là một trong những khoáng chất thiết yếu giúp duy trì sức khỏe xương và nhiều hoạt động quan trọng khác của cơ thể. Tuy nhiên, việc bổ sung canxi không chỉ đơn giản là uống thêm viên bổ sung, mà còn cần đúng thời điểm, đúng đối tượng và liều lượng phù hợp.
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng, mỗi giai đoạn trong cuộc đời đều có nhu cầu canxi khác nhau, nếu không được đáp ứng kịp thời sẽ làm tăng nguy cơ loãng xương, gãy xương hoặc rối loạn chuyển hóa.
Vì sao canxi quan trọng với sức khỏe?
Canxi chiếm khoảng 1,5–2% trọng lượng cơ thể, trong đó 99% tập trung ở xương và răng, phần còn lại tham gia vào nhiều chức năng sống như dẫn truyền thần kinh, co cơ, đông máu và duy trì nhịp tim ổn định. Thiếu hụt canxi kéo dài có thể gây ra còi xương ở trẻ nhỏ, loãng xương ở người trưởng thành và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, cơ thể không thể tự sản xuất canxi mà cần hấp thu từ chế độ ăn uống và thực phẩm bổ sung. Tuy nhiên, khả năng hấp thu canxi sẽ thay đổi theo tuổi tác và tình trạng sức khỏe, vì vậy việc xác định đúng giai đoạn cần bổ sung là điều vô cùng quan trọng.
Trẻ em – Giai đoạn xây dựng nền tảng xương
Ở giai đoạn sơ sinh đến dậy thì, xương phát triển rất nhanh. Đây là "thời kỳ vàng" để bổ sung canxi nhằm tạo khung xương chắc khỏe cho cả cuộc đời.
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: Canxi giúp hình thành xương, răng và hỗ trợ phát triển chiều cao. Thiếu canxi trong giai đoạn này có thể gây còi xương, chậm mọc răng và biến dạng xương.
Trẻ vị thành niên (10–18 tuổi): Đây là giai đoạn cơ thể tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là chiều cao. Các chuyên gia khuyến nghị trẻ cần bổ sung đủ canxi thông qua sữa, hải sản, rau xanh và nếu cần có thể kết hợp thực phẩm chức năng theo chỉ định bác sĩ.
Nếu bỏ lỡ giai đoạn này, mật độ xương đạt đỉnh sẽ thấp hơn bình thường, làm tăng nguy cơ loãng xương khi trưởng thành.
Trẻ em trong giai đoạn phát triển cần canxi để hình thành hệ xương và răng chắc khỏe. Hình minh họa.
Người trưởng thành – Duy trì mật độ xương
Từ 19 – 50 tuổi, tốc độ phát triển xương chậm lại, nhưng nhu cầu canxi vẫn rất cao để duy trì mật độ xương và chức năng cơ thể.
Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản: Canxi còn có vai trò đặc biệt quan trọng trong thai kỳ và cho con bú. Thiếu canxi ở giai đoạn này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ (chuột rút, đau lưng, loãng xương sớm) mà còn tác động đến sự phát triển xương và răng của thai nhi.
Nam giới trưởng thành: Thường ít quan tâm đến bổ sung canxi nhưng thực tế, nhu cầu cũng tương tự phụ nữ để đảm bảo sức khỏe xương khớp, đặc biệt với người làm việc văn phòng ít vận động.
Chế độ ăn giàu sữa, chế phẩm từ sữa, cá nhỏ ăn cả xương, đậu phụ và rau xanh là nguồn cung cấp canxi hiệu quả trong giai đoạn này.
Người cao tuổi nên bổ sung canxi hợp lý để phòng tránh loãng xương và gãy xương. Hình minh họa.
Người cao tuổi – Nhóm nguy cơ loãng xương cao nhất
Sau tuổi 50, cơ thể bắt đầu mất xương nhanh hơn do sự suy giảm hormone, đặc biệt là ở phụ nữ sau mãn kinh. Đây là nhóm đối tượng cần được ưu tiên bổ sung canxi nhiều nhất để phòng ngừa loãng xương và gãy xương.
Phụ nữ sau mãn kinh: Lượng estrogen giảm làm quá trình hủy xương diễn ra nhanh, nguy cơ loãng xương tăng cao. Các chuyên gia khuyến nghị nên bổ sung thêm canxi kết hợp vitamin D để tăng khả năng hấp thu.
Người cao tuổi nói chung: Nhu cầu canxi cao hơn nhưng khả năng hấp thu lại kém dần. Nếu không bổ sung đầy đủ, nguy cơ gãy xương hông, cột sống hoặc cổ tay tăng rõ rệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Ngoài bổ sung dinh dưỡng, người cao tuổi cũng cần duy trì vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga hoặc dưỡng sinh để cải thiện sức mạnh cơ xương.
Bổ sung canxi đúng cách
Canxi cần thiết cho mọi lứa tuổi, nhưng nhu cầu và cách bổ sung ở mỗi giai đoạn lại khác nhau. Trẻ em và thanh thiếu niên cần canxi để phát triển chiều cao; người trưởng thành cần duy trì mật độ xương; còn người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh, cần bổ sung nhiều hơn để phòng ngừa loãng xương.
Các bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng khuyến nghị:
Ưu tiên từ thực phẩm tự nhiên: Canxi có nhiều trong sữa, phô mai, cá hồi, cá mòi, tôm, cua, rau cải xoăn, súp lơ xanh… Đây là nguồn dễ hấp thu và an toàn.
Kết hợp vitamin D và magie: Canxi chỉ được hấp thu tốt khi có đủ vitamin D và magie. Do đó, người bệnh cần tiếp xúc ánh nắng sáng, ăn trứng, cá béo hoặc dùng thực phẩm bổ sung phối hợp.
Không lạm dụng viên uống canxi: Uống quá liều có thể gây sỏi thận, vôi hóa mạch máu. Việc dùng sản phẩm bổ sung cần theo hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền.
Theo dõi mật độ xương: Người từ 50 tuổi trở lên nên kiểm tra mật độ xương định kỳ để đánh giá nguy cơ loãng xương và điều chỉnh chế độ bổ sung kịp thời.
Việc bổ sung canxi đúng cách, đúng thời điểm và kết hợp lối sống lành mạnh sẽ giúp bảo vệ hệ xương chắc khỏe suốt đời, đồng thời giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm liên quan đến loãng xương.
Bs. Trần Thanh Nga