Trẻ tự gây thương tích: Dấu hiệu đơn độc trong 'cuộc chiến' với cảm xúc

6 giờ trướcBài gốc

Trẻ tự làm tổn thương mình do mắc trầm cảm nặng. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai cung cấp

Nếu không được can thiệp kịp thời, việc tự gây thương tích không tự tử ở trẻ có thể để lại những hệ lụy sâu sắc.

Cách giải tỏa tâm lý

Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận nữ sinh 15 tuổi nhập viện do tự rạch tay bằng dao lam và có ý định tự sát. Trường hợp này chỉ là một trong hàng trăm ca trẻ vị thành niên gặp phải vấn đề tương tự.

Bệnh nhân T., 15 tuổi, lớn lên trong một gia đình đầy mâu thuẫn và bạo lực. Những lần chứng kiến bố đánh mẹ đã trở thành kí ức ám ảnh em. Bố mẹ mải mê kiếm tiền, ít quan tâm đến cảm xúc của con.

Không có sự gắn kết với gia đình, T. dần thu mình, trở nên ít nói và khó hòa nhập xã hội. Ở trường, em bị bạn bè trêu chọc, cô lập vì tính cách nhút nhát. Lần đầu tiên em dùng dao lam rạch tay là khi bị mẹ trách mắng vì điểm kém. Cảm giác thất bại, tức giận khiến em tìm đến hành động này như một cách giải tỏa.

Khoảng nửa năm trở lại đây, tình trạng của T. trở nên trầm trọng hơn. Em nghĩ đến việc rạch sâu hơn để tìm đến cái chết. T. giấu vết thương bằng cách luôn mặc áo dài tay, tâm trạng ngày càng tệ hơn với cảm giác mệt mỏi, chán nản, giảm tập trung, mất ngủ, ăn kém. Một ngày, khi em trốn trong nhà vệ sinh để tự làm tổn thương mình, bạn bè phát hiện và báo thầy cô. Nhà trường liên hệ với gia đình và đưa T. đến Viện Sức khỏe Tâm thần.

Sau thăm khám, bác sĩ chẩn đoán T. mắc trầm cảm nặng không có triệu chứng loạn thần, kèm theo hành vi tự gây thương tích và ý tưởng tự sát. Hiện, T. được điều trị bằng thuốc chống trầm cảm, thuốc giải lo âu, kết hợp với liệu pháp tâm lý.

Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương từng điều trị cho một bé gái 12 tuổi rơi vào trạng thái trầm cảm và có ý tưởng tự sát. Trẻ không hợp bố mẹ và chỗ dựa tinh thần chính là anh trai. Tuy nhiên, việc anh trai sang nước ngoài học tập khiến bé rơi vào trạng thái rối loạn tâm thần.

Trước đó, bệnh viện cũng tiếp nhận một bé gái 13 tuổi thắt cổ tự tử được đưa vào viện trong tình trạng phải thở oxy. Tuy nhiên, tình trạng nặng và quá muộn, bé đã không qua khỏi. Trẻ từng bị cô giáo phê bình ở trên lớp do nói chuyện, làm việc riêng. Bên cạnh đó, gia đình trẻ cũng có một chút bất ổn từ lâu. Vì thế, khi gia đình yêu cầu phải làm bản kiểm điểm, trẻ đã thắt cổ tự tử.

Hệ lụy sâu sắc

ThS Ngô Thị Thanh Hoa, Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết, trầm cảm thường tiến triển cùng với lo âu ở trẻ. Trầm cảm thường được phân ra làm ba mức độ: Trầm cảm ở thể nhẹ, vừa và nặng. Một số trẻ chỉ bị trầm cảm một lần. Tuy nhiên, cũng có trẻ có thể bị trầm cảm nhiều lần.

Nguyên nhân hay gặp của trầm cảm ở trẻ vị thành niên thường do nhiều yếu tố. Nguy cơ trẻ bị trầm cảm tăng lên nếu trong gia đình có người bị trầm cảm. Một số trẻ bị trầm cảm do bị trải qua những điều căng thẳng trong cuộc sống như áp lực, sự kỳ vọng của gia đình về học tập, mâu thuẫn bạn bè lâu ngày không được giải quyết, bất đồng quan điểm hoặc thiếu sự quan tâm thích đáng…

Một số khác bị lạm dụng tình dục, bạo lực học đường, bạo lực gia đình, bị mất đi người thân, gia đình tan vỡ. Một số trải qua tình trạng sức khỏe nghiêm trọng như: Chấn thương, bệnh tật… Những điều này dẫn đến trẻ bị căng thẳng, buồn bã hoặc đau buồn kéo dài dẫn đến bị trầm cảm.

Trong khi đó, BS.CKII Nguyễn Hoàng Yến, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết, nếu không được can thiệp kịp thời, tự gây thương tích không tự tử có thể để lại những hệ lụy sâu sắc. Những vết cắt tưởng chừng chỉ in hằn trên da thịt thực chất là cửa ngõ dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng, thậm chí tử vong do tai nạn bất ngờ.

Về mặt tâm lý, trẻ dễ rơi vào vòng xoáy trầm cảm, rối loạn lo âu và dần nhen nhóm ý định tự tử. Trên phương diện xã hội, việc mất niềm tin vào gia đình, bạn bè khiến các em tự đóng khung mình trong sự cô lập.

“Với thanh thiếu niên, liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT) giúp các em thay đổi tư duy tiêu cực, xây dựng kỹ năng quản lý cảm xúc. Trị liệu nhóm tạo không gian an toàn để các em kết nối với người cùng trải nghiệm, giảm cảm giác cô đơn. Trường hợp cần thiết, thuốc chống trầm cảm có thể được chỉ định, nhưng luôn kết hợp với hỗ trợ tâm lý”, chuyên gia cho biết.

Trong khi đó, với gia đình, thay vì chất vấn “sao con lại làm thế?”, hãy mở lòng với thông điệp: “Bố/mẹ luôn ở đây để lắng nghe con”. Dành thời gian trò chuyện, hạn chế xung đột và chủ động đưa trẻ đến gặp chuyên gia khi phát hiện dấu hiệu bất thường.

Trong khi đó, nhà trường cần tổ chức hội thảo về kỹ năng sống, quản lý stress, phòng chống bắt nạt học đường. Giáo viên cần quan tâm sát sao đến học sinh có biểu hiện thu mình, suy giảm học lực. Đó có thể là tín hiệu cho thấy các em đang “chìm” trong nỗi đau không lời.

BS.CKII Nguyễn Hoàng Yến chia sẻ, tự gây thương tích không tự tử không phải hành vi “hư hỏng” hay “yếu đuối”. Đó là tiếng kêu cứu từ những đứa trẻ đang chịu đựng quá sức. Sự đồng hành của gia đình và can thiệp chuyên môn kịp thời có thể giúp các em tìm lại “ánh sáng cuối đường hầm”.

“Hành vi tự gây thương tích không phải lựa chọn duy nhất. Mỗi vết sẹo trên tay một đứa trẻ là lời nhắc nhở chúng ta: Đừng để chúng đơn độc trong cuộc chiến với cảm xúc. Hãy chủ động tìm hiểu, mở lòng và kết nối bởi sự thấu hiểu hôm nay có thể cứu một cuộc đời ngày mai”, chuyên gia y tế đưa ra lời khuyên.

Vân Huyền

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/tre-tu-gay-thuong-tich-dau-hieu-don-doc-trong-cuoc-chien-voi-cam-xuc-post723440.html