Triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW: Vai trò lớn của trường đại học

7 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết 57 sẽ nâng cao ý thức trách nhiệm của các nhà khoa học tiếp tục cống hiến, đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của đất nước. Ảnh minh họa: Văn Hiền

TPHCM triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW (Nghị quyết 57) với trọng tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, công nghệ cao. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố chú trọng thu hút nhân tài và đẩy mạnh đầu tư vào quỹ phát triển tài năng.

Thu hút nhân tài

UBND TPHCM mới đây ban hành kế hoạch triển khai Chương trình hành động của Thành ủy thành phố nhằm thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2030 là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo với 3 trụ cột chính: Xây dựng chính sách vượt trội; phát triển hạ tầng số; nguồn nhân lực chất lượng cao.

TPHCM cũng dự kiến đầu tư phát triển 5 trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế thuộc các lĩnh vực trọng tâm như công nghệ thông tin và truyền thông, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, vi mạch bán dẫn...

Nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo đạt 12 người/vạn dân; số lượng công bố khoa học quốc tế tăng trung bình 10%/năm; số lượng đơn đăng ký sáng chế, văn bằng bảo hộ sáng chế tăng trung bình 16 - 18%/năm, tỷ lệ khai thác thương mại hóa từ kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo đạt 8 - 10%.

PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM nhận định đây là các mục tiêu đột phá. Tuy nhiên, ông Quân dẫn số liệu trong năm 2024, các trường đại học trên địa bàn thành phố công bố gần 10.000 bài báo khoa học trong danh mục Scopus. Con số này đạt tỷ lệ 45% trong tổng số hơn 22.000 bài báo của cả nước.

“Nếu đặt mục tiêu số lượng công bố khoa học quốc tế tăng trung bình 10%/năm thì mỗi năm TPHCM phải tăng 1.000 bài báo. Câu hỏi đặt ra, làm thế nào đột phá tăng trưởng 10% mỗi năm. Nhiệm vụ thuộc phần lớn các cơ sở giáo dục TPHCM”, PGS Quân nhìn nhận.

Về nhân lực, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM đề cập Nghị quyết 57 đặt mục tiêu tỷ lệ người làm khoa học công nghệ là 12 người/vạn dân. Tuy nhiên, theo số liệu năm 2019 của cơ quan quản lý, TPHCM có khoảng 14.500 tiến sĩ, năm 2024 tăng khoảng 5.000 người, nâng tổng số nhân lực có học vị này lên khoảng 18.000 - 19.000 người.

“Con số này chưa thể đáp ứng yêu cầu đặt ra. Do vậy cần giải pháp đột phá để TPHCM thực hiện tốt Nghị quyết 57. Với vai trò cơ sở giáo dục, chúng tôi đã chủ động đăng ký mục tiêu, chỉ tiêu và hệ thống chương trình với các giải pháp thực hiện”, PGS Quân nói.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM, mỗi năm, đại học này có khoảng 10.000 sinh viên theo học các lĩnh vực về khoa học công nghệ, kỹ thuật, toán học. Sắp tới, Đại học Quốc gia TPHCM xây dựng chương trình đào tạo tài năng theo Nghị quyết 57 cho các lĩnh vực khoa học cơ bản, công nghệ kỹ thuật. Tuy nhiên, để phát triển nhân lực trong ngành công nghệ, đặc biệt công nghệ cao cần đào tạo, bồi dưỡng người học ở bậc sau đại học.

GS Mai cho biết, thực tế, sinh viên học sau đại học phải vừa làm vừa học để xoay xở về học phí, kinh phí nghiên cứu khoa học. Hiện chưa có chương trình hỗ trợ về học phí, học bổng để tạo động lực cho các tài năng tham gia nghiên cứu, phát triển năng lực. Cơ chế hỗ trợ tài chính này, theo bà Mai, cần phối hợp giữa Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp để có các quỹ phát triển tài năng. Quỹ này sẽ hỗ trợ cho sinh viên có chi phí làm nghiên cứu, luận văn, luận án.

“Hiện TPHCM có số lượng tiến sĩ làm khoa học không nhiều, nên muốn tăng số lượng, chất lượng nghiên cứu phải tăng đội ngũ học viên cao học, nghiên cứu sinh. Với riêng ngành bán dẫn là công nghệ cao, phức tạp và tốn kém. Để đào tạo tiến sĩ làm lĩnh vực này, các trường khó thực hiện và cần có quỹ hỗ trợ từ sự hợp tác doanh nghiệp. Đồng thời, cần có cơ chế khuyến khích học sinh tham gia giáo dục STEM thông qua việc cải tiến chương trình đào tạo…”, GS Mai đề xuất.

Nghiên cứu khoa học tại Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM). Ảnh: Phúc Uyên

Xây dựng quỹ phát triển tài năng

GS.TS Phan Bách Thắng - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Sức khỏe (Đại học Quốc gia TPHCM), nhận định: Nhân lực chính là yếu tố cốt lõi để TPHCM phát triển 5 trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế (CoE) theo định hướng Nghị quyết 57. Theo ông, để xây dựng và phát triển các trung tâm này, bên cạnh đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại, thành phố cần đặc biệt chú trọng đến nhân lực.

Máy móc dù tiên tiến đến đâu cũng không thể phát huy hiệu quả nếu thiếu đội ngũ nghiên cứu chuyên sâu. Do đó, cần hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh với cơ cấu đa tầng, trong đó có sự tham gia của nhà khoa học trong nước và quốc tế.

Đặt vấn đề về cách thu hút các nhà khoa học quốc tế, GS.TS Phan Bách Thắng cho rằng TPHCM cần chứng minh năng lực, tạo không gian phát triển. Theo ông, để thu hút nhân tài, thành phố phải có chính sách và cơ chế tài chính phù hợp, giúp các nhà khoa học phát triển tầm ảnh hưởng, tạo tác động lớn trong nước và khu vực. Từ đó, họ có thể trở thành cầu nối đưa nghiên cứu khoa học Việt Nam vươn tầm quốc tế.

Tại hội thảo triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị diễn ra tại TPHCM (ngày 11/3), ông Nguyễn Văn Được - Chủ tịch UBND TPHCM nhấn mạnh, thành phố cần một chiến lược toàn diện về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo ông, vai trò của Nhà nước chủ yếu là định hướng, hỗ trợ, trong khi sự đóng góp của doanh nghiệp, trường đại học và đội ngũ nhà khoa học là yếu tố quan trọng để hoàn thiện chính sách và thực hiện hiệu quả Nghị quyết 57.

Về vấn đề phát triển nhân lực, Chủ tịch UBND TPHCM đề xuất xây dựng quỹ phát triển tài năng và quỹ học bổng dành cho sinh viên theo học các ngành công nghệ cao hoặc những lĩnh vực mà thành phố có nhu cầu nhân lực.

Quỹ này có thể được triển khai theo cơ chế phối hợp giữa Nhà nước và doanh nghiệp, nhằm hỗ trợ những sinh viên giỏi, có năng lực được đào tạo trong và ngoài nước, từ đó đóng góp vào sự phát triển của thành phố. “Tôi đề nghị Sở Khoa học và Công nghệ tham mưu UBND TPHCM để sớm hình thành quỹ này”, ông Được nhấn mạnh.

Ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM cho biết, ngay sau hội nghị toàn quốc triển khai Nghị quyết 57, thành phố nhanh chóng bắt tay vào xây dựng các khung định hướng, chương trình, kế hoạch hành động, đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo triển khai nghị quyết. Theo kế hoạch, đến năm 2030, TPHCM đặt mục tiêu chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt 2% GRDP. Kinh tế số dự kiến đóng góp 25% GRDP vào năm 2025, tăng lên 40% vào năm 2030 và đạt 50% vào năm 2045...

Phúc Uyên

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/trien-khai-nghi-quyet-57-nqtw-vai-tro-lon-cua-truong-dai-hoc-post722949.html