Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị xác định khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) là đột phá chiến lược để xây dựng đất nước phát triển, giàu mạnh. Với tỉnh Hòa Bình, tinh thần này không chỉ là khẩu hiệu mà đã và đang được hiện thực hóa bằng hàng loạt giải pháp cụ thể, tạo nên thế "tam giác phát triển mới": Công dân số - kinh tế số - chính quyền số.
Các đại biểu trải nghiệm không gian ảo tại Chương trình Ngày hội chuyển đổi số và Lễ phát động phong trào "Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh Hòa Bình năm 2025.
Nhận diện cơ hội và thách thức
Tỉnh đã và đang ưu tiên phát triển chính quyền số để thúc đẩy, dẫn dắt CĐS trong xã hội. Tập trung CĐS trong các ngành, lĩnh vực có lợi thế, ứng dụng công nghệ số trong hoạt động nội bộ của cơ quan nhà nước, hoạt động cung cấp dịch vụ cho người dân, doanh nghiệp. Triển khai nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả ứng dụng CĐS trong hoạt động xúc tiến thương mại, tập trung vào nâng cao nhận thức, cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin (CNTT), hỗ trợ doanh nghiệp đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, nhất là tăng cường hoạt động kết nối cung - cầu…
Một trong những điểm nhấn quan trọng trong đổi mới tư duy là nhìn nhận lại vai trò chủ thể của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Đồng chí Sùng A Chênh, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, người con của đồng bào dân tộc Mông xã Pà Cò, huyện Mai Châu chia sẻ: Nhiều mô hình phát triển cộng đồng đã được triển khai như hợp tác xã nông nghiệp, mô hình du lịch bản sắc do người dân làm chủ, chính quyền đóng vai trò "bà đỡ” kết nối nguồn lực. Tại 2 xã đồng bào Mông Hang Kia, Pà Cò đã hình thành những tổ liên kết sản xuất, phụ nữ Mông mở homestay, thanh niên Mông khởi nghiệp với sản phẩm địa phương. Người dân bước đầu ứng dụng CNTT vào quảng bá sản phẩm, văn hóa dân tộc Mông đến bạn bè, du khách trong và ngoài nước.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dù quyết liệt và đồng bộ vẫn còn những khó khăn về con người, hạ tầng và nhận thức. Nhìn nhận một cách tổng thể, kết quả thực hiện các nghị quyết của Trung ương chưa đạt mục tiêu đề ra, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Theo đánh giá của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, việc phát triển KHCN, ĐMST và CĐS trên địa bàn tỉnh còn nhiều hạn chế, đó là: Quy mô, tiềm lực, trình độ KHCN và ĐMST của tỉnh ở mức trung bình so với cả nước. Nghiên cứu, ứng dụng KHCN, ĐMST chưa có bước đột phá. Cơ chế, chính sách, hạ tầng và nền tảng số chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, mạng lưới truyền dẫn mới đạt mức cơ bản, mạng 5G mới phủ sóng 20% khu vực trung tâm tỉnh.
Trung tâm dữ liệu của tỉnh chưa đáp ứng yêu cầu, chưa ứng dụng công nghệ điện toán đám mây, dữ liệu lớn; cơ sở dữ liệu của các ngành rời rạc, chất lượng thấp dẫn đến khó khăn trong kết nối, liên thông và chia sẻ. Các dịch vụ số, dịch vụ thông minh trên nền tảng di động liên quan đến các lĩnh vực hoạt động, đời sống, sinh hoạt, các điều kiện thiết yếu của nhân dân chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển xã hội số. Công tác chỉ đạo, điều hành về ứng dụng CNTT, CĐS chưa mạnh mẽ, thiếu quyết liệt; nguồn nhân lực làm công tác CĐS còn thiếu và yếu, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; trình độ ứng dụng CNTT, kỹ năng số của người dân, nhất là người dân ở khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp.
Tam giác phát triển mới
Theo đồng chí Nguyễn Phi Long, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, thực hiện 5 quan điểm chỉ đạo trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 20/2/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chương trình hành động số 33-CTr/TU thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, ĐMST và CĐS quốc gia. Đây được coi là 1 trong 5 khâu đột phá phát triển, trở thành yếu tố quan trọng quyết định phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Mục tiêu của chương trình nhằm phát triển mạnh mẽ KHCN, ĐMST và CĐS trên địa bàn tỉnh, tạo bứt phá về lực lượng sản xuất hiện đại, kinh tế tri thức để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Qua đó, phấn đấu phát triển KHCN, ĐMST và CĐS của tỉnh Hòa Bình thuộc nhóm dẫn đầu vùng trung du và miền núi phía Bắc, có nguồn nhân lực chất lượng cao, CĐS trên tất cả các lĩnh vực. Phấn đấu đến năm 2030 hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển KHCN, ĐMST và CĐS của tỉnh. Bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hàng năm cho phát triển KHCN, ĐMST và CĐS, tăng dần theo yêu cầu phát triển. Hình thành ít nhất 1 khu nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tập trung, hiện đại. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân và doanh nghiệp đạt trên 80%. Tỷ lệ thanh toán trực tuyến trong giải quyết thủ tục hành chính, dịch vụ công đạt trên 80%...
Để thực hiện các mục tiêu đề ra, Chương trình hành động tập trung vào 7 nội dung. Trong đó, tập trung nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển KHCN, ĐMST và CĐS của tỉnh. Khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện cơ chế, chính sách; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển KHCN, ĐMST và CĐS. Tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng; trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển KHCN, ĐMST và CĐS. Đẩy mạnh CĐS, ứng dụng KHCN, ĐMST trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực. Thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động KHCN, ĐMST và CĐS trong doanh nghiệp và tăng cường hợp tác quốc tế.
Trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, tỉnh tập trung vào các giải pháp chủ yếu như: Lấy người dân làm trung tâm, phong trào "Bình dân học vụ số” là mũi nhọn. Phong trào "Bình dân học vụ số” được coi là một giải pháp đột phá, nhân văn để phổ cập kỹ năng số từ gốc. Tại lễ phát động phong trào "Bình dân học vụ số" do tỉnh phát động, các chuyên gia của các doanh nghiệp chia sẻ, trình bày các giải pháp CĐS cho tỉnh Hòa Bình. Trong đó, chuyên gia Tư vấn ứng dụng AI - Tập đoàn VNPT chia sẻ giải pháp "Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và khai phá dữ liệu lớn phục vụ chỉ đạo, điều hành và phát triển kinh tế số tại địa phương”. Lãnh đạo Công ty Misa trình bày Giải pháp "Nền tảng số Make in Vietnam đồng hành cùng thúc đẩy phát triển KHCN, ĐMST và CĐS tỉnh Hòa Bình. Chuyên gia Tập đoàn Viettel chia sẻ kinh nghiệm giải pháp "Nền tảng hành chính công chủ động và dịch vụ công thông minh - Thay đổi cách cung cấp dịch vụ công cho người dân”. Tổng công ty Viễn Thông MobiFone chia sẻ nội dung CĐS và ứng dụng AI cho tỉnh Hòa Bình. Công ty Cổ phần MedCAT trình bày giải pháp "MedCAT IDUS - nền tảng số hóa dữ phi cấu trúc, giải pháp tăng tốc CĐS cho ngành, lĩnh vực”... Cùng với đó, tỉnh phát triển kinh tế số gắn với đặc thù địa phương, không dừng lại ở nâng cao tri thức số, tỉnh đang từng bước chuyển đổi mô hình sản xuất truyền thống sang mô hình sản xuất thông minh, dựa trên nền tảng số. Sở KH&CN đã phối hợp các doanh nghiệp tiếp tục triển khai các giải pháp đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử; số hóa quy trình sản xuất trong các hợp tác xã, từ truy xuất nguồn gốc, quy trình chăm sóc cây trồng đến khâu đóng gói. Tổ chức hội thảo tập huấn cho hộ sản xuất nhỏ lẻ, giúp họ tiếp cận các mô hình "nông dân số”.
Bên cạnh đó, tỉnh xây dựng chính quyền số đồng bộ, hiện đại, minh bạch thông qua số hóa các quy trình hành chính. Chú trọng xây dựng hạ tầng số đồng bộ từ tỉnh đến xã; nâng cao chất lượng cán bộ; tăng cường phối hợp và giám sát, điều phối toàn diện; huy động toàn lực sức mạnh của cộng đồng trong quá trình thực hiện KHCN, ĐMST và CĐS trên địa bàn.
Hương Lan