Triển vọng nào cho tiến trình đàm phán thương mại Mỹ - Trung Quốc?

3 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Mỹ sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc tại APEC

Hôm 2-10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã bày tỏ kỳ vọng về một bước “đột phá khá lớn” trong các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc. Phát biểu trên được đưa ra trong cuộc phỏng vấn với kênh CNBC, một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tái khẳng định sẽ gặp nhà lãnh đạo Trung Quốc nhân Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 tới. Ông Bessent lưu ý điều quan trọng nhất là hai nhà lãnh đạo có thể trực tiếp trao đổi sẽ giúp định hình khuôn khổ thương mại trong thời gian tới.

Do tranh chấp thương mại, hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu đi Mỹ có xu hướng sụt giảm

Kể từ đầu năm 2025, sau một giai đoạn “giảm nhiệt”, thương chiến Mỹ - Trung đã bùng nổ trở lại với mức độ căng thẳng chưa từng có sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Chính sách thương mại cứng rắn của Mỹ được đẩy mạnh trở lại, tập trung vào các ngành công nghiệp trọng điểm như xe điện, chất bán dẫn và pin năng lượng, những lĩnh vực mà Mỹ coi là thiết yếu để duy trì ưu thế công nghệ.

Đầu tháng 2-2025, ông Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế lên hàng hóa từ Trung Quốc, Canada, Mexico. Sau đó là hàng loạt động thái khiến tình hình liên tục leo thang: Ngày 4-2, mức thuế 10% với hàng hóa Trung Quốc có hiệu lực. Tiếp đó, Mỹ liên tục tăng thuế lên thép, nhôm, xe điện Trung Quốc, lên tới 60% với lý do bảo vệ các nhà sản xuất nội địa như Tesla, GM…

Để đáp trả, Bắc Kinh cũng tăng thuế và từ chối đàm phán nếu không có sự tôn trọng lẫn nhau. Động thái trả đũa của Trung Quốc khiến Mỹ tức giận và tiếp tục đẩy cuộc đối đầu lên mức cao hơn. Đầu tháng 4-2025, Washington tung ra loạt thuế “ngày giải phóng” lên tới 34% nhằm vào hàng hóa của Trung Quốc. Đến giữa tháng 4-2025, mức thuế này tiếp tục được tăng lên con số bất ngờ là 125%. Đòn thuế quan của Mỹ khiến Trung Quốc phải công bố gói kích thích quy mô lớn, bao gồm cắt giảm lãi suất, bơm thanh khoản, nới lỏng tỷ lệ dự trữ bắt buộc để hỗ trợ nền kinh tế đang chịu sức ép kép từ cả bên ngoài lẫn bên trong.

Xét về nguồn gốc, nguyên nhân sâu xa khiến thương chiến Mỹ - Trung tái bùng phát vẫn là do mâu thuẫn về cán cân thương mại, công nghệ và quyền lực địa chính trị. Theo ước tính sơ bộ, kể từ năm 2001 (khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới - WTO) đến nay, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc đã vượt 6.000 tỷ USD, một con số mà những người làm kinh tế như “tỷ phú” Trump cảm thấy lo ngại. Trong bối cảnh đó, Mỹ muốn tái cân bằng cán cân thương mại, bảo vệ sản xuất nội địa và duy trì vị thế siêu cường công nghệ. Trong khi đó, Trung Quốc lại quyết tâm tiến lên các nấc thang giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, với tham vọng trở thành trung tâm công nghệ mới của thế giới.

Việc ông Donald Trump tái đắc cử cho thấy xu hướng bảo hộ và chủ nghĩa dân tộc kinh tế quay trở lại và tiếp tục chi phối chính sách thương mại Mỹ. Bảo vệ việc làm, ngành công nghiệp và an ninh chuỗi cung ứng trở thành ưu tiên số một, đặc biệt trong bối cảnh cử tri Mỹ ngày càng mất niềm tin vào toàn cầu hóa. Căng thẳng Mỹ - Trung dần tích tụ rồi bùng phát trở lại thành cuộc thương chiến giữa hai nước. Đây không chỉ là cạnh tranh về kinh tế mà còn là cuộc đua về ảnh hưởng toàn cầu, từ châu Á - Thái Bình Dương, châu Phi đến châu Âu, nơi cả hai đều muốn mở rộng tiếng nói và kiểm soát các chuỗi giá trị chiến lược.

Sự leo thang căng thẳng này có thể đánh dấu một bước ngoặt. Các biện pháp phản đòn của Mỹ, sự cứng rắn của Trung Quốc, tác động ngày càng tăng đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, cho thấy chiến tranh thương mại không chỉ là cuộc đọ sức về kinh tế, mà còn là biểu hiện của cuộc cạnh tranh địa chính trị ngày càng sâu sắc giữa hai siêu cường, dẫn tới sự phân tách kinh tế giữa hai cường quốc Mỹ - Trung.

Hy vọng sẽ có giải pháp thỏa hiệp

Trong cuộc thương chiến Mỹ - Trung, Washington luôn tìm cách chủ động, dồn Bắc Kinh vào thế phòng thủ để buộc phải có thỏa hiệp. Tuy nhiên, Trung Quốc không phải là đối thủ dễ chơi. Bắc Kinh từng nhiều lần khẳng định quan điểm: Không muốn đấu nhưng cũng không sợ đấu, cần thiết thì buộc phải đấu.

Các nhà phân tích cho rằng trong ngắn hạn, thuế quan đối ứng của Mỹ có thể tác động nhất định tới kinh tế Trung Quốc. Nhưng sau nhiều vòng cọ xát thương mại, kinh tế Trung Quốc đã tăng cường đáng kể khả năng chống chọi và sức bật. Trên thực tế, Bắc Kinh đã huy động mọi đòn bẩy pháp lý, đệ đơn khiếu nại lên WTO, thậm chí là sẵn sàng phản đòn, khiến Washington lao đao.

Kể từ khi chính quyền của ông Donald Trump áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, nước này đã trả đũa bằng cách ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ. Trong nhiều thập kỷ, hơn một nửa sản lượng đậu tương của Mỹ được xuất sang Trung Quốc - thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, khi các cuộc đàm phán thương mại giữa hai nước rơi vào bế tắc, thì không một hạt đậu tương nào của Mỹ được đưa sang Trung Quốc. Điều này khiến nông dân Mỹ chật vật xoay xở trong bối cảnh kho chứa đầy ắp, giá giảm mạnh, trong khi thị phần đậu tương của Mỹ trên thị trường Trung Quốc đã bị đối thủ Brazil lấy mất.

Trong lĩnh vực công nghiệp, nhiều công ty Mỹ vẫn phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng, quy mô và hiệu quả sản xuất của Trung Quốc. Việc buộc phải chuyển sang các nguồn thay thế sẽ không chỉ làm tăng chi phí vận hành mà còn làm giảm khả năng cạnh tranh của họ về lâu dài. Hệ quả là theo kết quả một cuộc thăm dò mới đây, có tới 48% số công ty được khảo sát kêu gọi Chính phủ Mỹ loại bỏ hoàn toàn các rào cản thuế quan và phi thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc.

Còn với người dân Mỹ, cảm nhận về tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung ngày càng rõ. Theo báo cáo của Đại học Yale, từ đầu năm đến nay, giá tiêu dùng ở Mỹ tăng 2,3%, tương đương mỗi hộ gia đình phải chi thêm khoảng 3.800 USD cho các mặt hàng thiết yếu. Một phân tích của đơn vị nghiên cứu The Budget Lab thuộc Đại học Yale công bố cho thấy việc tăng thuế quan dưới thời ông Donald Trump có khả năng làm tăng số người Mỹ sống trong nghèo đói tăng thêm 875 nghìn người vào năm 2026, trong đó có 375 nghìn trẻ em.

Đáng ngại hơn, The Budget Lab nhận định thuế quan và các đợt tăng giá liên quan thường ảnh hưởng mạnh nhất đến các hộ gia đình Mỹ có thu nhập thấp. Những hộ gia đình này thường dành phần lớn thu nhập cho chi phí sinh hoạt, nên dễ bị tổn thương trước biến động giá cả. Các nhà kinh tế cũng cho rằng những hộ thu nhập thấp thường mua nhiều sản phẩm nhập khẩu hơn so với các hộ gia đình có thu nhập cao. Đây là nhóm hàng hóa dễ bị ảnh hưởng bởi việc tăng giá do thuế quan.

Những tác động tiêu cực với cả hai phía khiến Mỹ và Trung Quốc buộc phải ký một thỏa thuận tạm thời, trong đó Mỹ giảm thuế từ mức đỉnh 145% xuống còn 30%, còn Trung Quốc giảm thuế trả đũa từ 125% xuống 10% và nới lỏng hạn chế xuất khẩu khoáng sản chiến lược. Tuy nhiên, thỏa thuận này không bao gồm bất kỳ điều khoản nào liên quan đến đất hiếm, khoáng sản chiến lược hay công nghệ cao - ba lĩnh vực then chốt của xung đột hiện đại.

Giới quan sát nhận định đây chỉ là một bước đi mang tính “câu giờ”, bởi những vấn đề cốt lõi nhất vẫn còn bị gác lại. Tuy nhiên, gia tăng cuộc chiến thương mại sẽ gây những tổn thất nghiêm trọng cho cả hai phía. Chính vì thế, cuộc gặp sắp tới giữa ông Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị cấp cao APEC tại Hàn Quốc cuối tháng này đang được dư luận hy vọng hai bên sẽ tìm được giải pháp thỏa hiệp.

HOÀNG SƠN

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/trien-vong-nao-cho-tien-trinh-dam-phan-thuong-mai-my-trung-quoc-post625750.antd