Nước ngập lênh láng trên đường Cách Mạng Tháng Tám, phường Cái Khế, thành phố Cần Thơ, khi triều cường lập đỉnh kỷ lục mới 2,29m. Ảnh: Thanh Liêm - TTXVN
Chiều tối ngày 22/10, đợt triều cường tại thành phố Cần Thơ, TP.Hồ Chí Minh đạt đỉnh, thậm chí vượt đỉnh lỉnh sử đã khiến nhiều tuyến đường và khu vực trũng, thấp tại 2 thành phố bị ngập nghiêm trọng, chìm sâu trong biển nước ảnh hưởng lớn đến việc lưu thông và sinh hoạt hàng ngày của người dân đúng giờ tan tầm.
Tối 22/10, ông Phạm Đức Đoàn, Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn thành phố Cần Thơ cho biết, đỉnh triều cường ở Cần Thơ vừa chính thức lập kỷ lục lịch sử mới. Cụ thể, mực nước đo được tại trạm Thủy văn Cần Thơ trên sông Hậu lúc 18 giờ 00 phút đạt 2,29m, vượt báo động III đến 0,29m, cao hơn 2 cm so với mốc lịch sử 2,27m được ghi nhận cách đây 3 năm (ngày 12/10/2022).
Đỉnh triều xuất hiện đúng vào giờ tan tầm và tan học, lại kèm theo mưa lớn, khiến nhiều tuyến đường huyết mạch của thành phố Cần Thơ ngập sâu trong nước, gây ách tắc giao thông nghiêm trọng và làm xáo trộn lớn đến đời sống người dân.
Ghi nhận tại các tuyến đường như Cách Mạng Tháng Tám, Nguyễn Văn Cừ, Bùi Hữu Nghĩa và khu vực chợ Bình Thủy (phường Bình Thủy, thành phố Cần Thơ) chìm trong biển nước. Nhiều đoạn đường nước ngập sâu hơn nửa bánh xe, khiến hàng loạt phương tiện bị chết máy. Người dân phải bì bõm dắt xe qua đoạn ngập, trong khi lực lượng chức năng có mặt để hỗ trợ, điều tiết giao thông, dùng xe chuyên dụng chở xe máy qua các đoạn ngập sâu.
Tình trạng ngập sâu cũng bất ngờ xuất hiện tại nhiều khu vực khác như Cồn Khương và các vùng ven như phường An Bình, Ô Môn, khu vực phường Sóc Trăng (thành phố Sóc Trăng cũ) và trên Quốc lộ 1A đoạn từ xã Thạnh Hòa đến phường Đại Thành, có ít nhất 3 điểm ngập úng trên khiến việc lưu thông gặp nhiều trở ngại
Tại khu vực phường Cái Khế, nhiều người dân cho biết họ "khá bất ngờ" với con nước lần này, khẳng định chưa bao giờ thấy nước ngập sâu và nhanh như vậy. Nước không chỉ ngập ngoài đường, trong hẻm mà còn tràn thẳng vào nhà, buộc người dân phải dùng bao cát, ván gỗ để be chắn.
Trong khi đó, tại khu trung tâm thành phố ở phường Ninh Kiều và phường Tân An, các tuyến đường chính không bị ngập. Đây là kết quả của việc vận hành hiệu quả hệ thống cống và âu thuyền ngăn triều (như âu thuyền Cái Khế và hệ thống cống trên kè sông Cần Thơ). Tuy nhiên, tại khu vực bến Ninh Kiều do mực nước sông Hậu dâng lên quá cao và đoạn bờ kè xuống cấp, nước đã tràn qua bờ kè, gây ngập cục bộ tại các tuyến đường ven sông quanh khu vực bến Ninh Kiều.
Theo Đài Khí tượng thủy văn thành phố Cần Thơ, đợt triều cường lần này có diễn biến rất phức tạp và kéo dài. Nước bắt đầu dâng cao, vượt báo động III (trên 2,00m) từ ngày 17/10. Cơ quan khí tượng nhận định, ban đầu, đây không phải là kỳ triều cường thông thường mà do tác động cộng hưởng của gió mùa Đông Bắc hoạt động mạnh, đẩy nước từ các cửa sông lên, kết hợp với nước lũ từ thượng nguồn sông Mê Kông tuy đang rút nhưng vẫn còn ở mức cao. Các yếu tố này sau đó lại "gối đầu", kết hợp với kỳ triều cường cuối tháng Tám và đầu tháng Chín Âm lịch, tạo nên một đợt triều cường tổng hợp có cường độ cực đoan.
Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn thành phố Cần Thơ, ông Phạm Đức Đoàn lý giải thêm, các yếu tố trên cộng hưởng với mưa lớn tại chỗ trong 24 giờ qua và đặc biệt là hệ thống đê bao ngày càng khép kín, hoàn thiện khiến không gian lan tỏa của nước bị thu hẹp, đã góp phần đẩy đỉnh triều lên cao vượt mức lịch sử. Dự báo, đây là đợt triều cường cao nhất trong năm 2025. Đỉnh triều này có khả năng tiếp tục duy trì ở mức rất cao trong một, hai ngày tới trước khi bắt đầu xuống dần trong khoảng 4 – 5 ngày nữa.
Triều cường Cần Thơ lên 2,29m vào chiều 22/10/2025, chính thức phá mốc lịch sử 2,27m từng ghi nhận năm 2022. Ảnh: Thanh Liêm - TTXVN
Trao đổi với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu sinh thái độc lập vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã cảnh báo về xu thế này ngay từ đợt triều cường Rằm tháng Tám (âm lịch) vừa qua, khi đỉnh triều đạt 2,25m, chỉ kém kỷ lục 2022 là 2cm.
Theo ông Thiện, ngoài yếu tố nước biển dâng , nguyên nhân nghiêm trọng hơn là do toàn bộ đồng bằng đang sụt lún với tốc độ gấp 3 đến 10 lần tốc độ nước biển dâng , chủ yếu do khai thác nước ngầm quá mức. Tuy nhiên, nguyên nhân mang tính quyết định nhất chính là con người đã lấy mất không gian lan tỏa của nước. Nước lũ thượng nguồn bị các ô đê bao khép kín canh tác lúa ba vụ ở Đồng Tháp Mười và Tứ Giác Long Xuyên chặn lại. Nước triều từ biển lên cũng bị các khu đê bao ngọt hóa ven biển và cống chặn ở các nhánh sông ngăn cản.
Cả hai dòng nước này không còn không gian lan tỏa nên bị dồn nén, chọc thẳng vào dòng chính sông Tiền, sông Hậu và dâng cao ở vùng giữa đồng bằng , biến đô thị và các tuyến giao thông thành "chỗ hở" duy nhất để ngập. Kết quả đê cống càng xây cao, nước sẽ càng dâng cao hơn.
Việc khu vực quận Bình Thủy (cũ) nay trở thành "rốn ngập" mới, trong khi trung tâm Ninh Kiều được bảo vệ, chính là minh chứng cho "quy luật tất yếu" mà ông Thiện đã chỉ ra. Khi Ninh Kiều được bao kín, dòng sông càng mất không gian, và Bình Thủy "nằm ngoài thì lãnh đủ".
Để thích ứng bền vững, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện cho rằng giải pháp không phải là tiếp tục chạy đua xây công trình, mà "chìa khóa" nằm trong tay ngành nông nghiệp. Đồng bằng sông Cửu Long cần trả lại không gian cho nước, giảm diện tích lúa ba vụ trong đê bao khép kín , trả lại chế độ mặn-ngọt luân phiên cho vùng ven biển theo đúng tinh thần Quy hoạch tích hợp Đồng bằng sông Cửu Long (Quyết định 287/QĐ-TTg). Chỉ khi đó, dòng sông mới trở nên "hiền hòa hơn" và vùng giữa đồng bằng mới thoát khỏi cảnh ngập lụt nghiêm trọng.
Thanh Liêm/vnanet.vn