Trịnh Công Sơn 'Ru đời đi nhé'

18 giờ trướcBài gốc

Trường ca “Dã tràng ca” - một trong những nhạc phẩm đầu đời của Trịnh Công Sơn chính là triết lý về thân phận tuổi trẻ và tình yêu của thanh niên miền Nam vào những năm đầu của thập niên 60 thế kỷ XX. Mỗi con sóng đến ru bờ cát là một tiếng ru mềm, xóa công dã tràng xe cát: “Mình tôi đi, làn sóng đến, nghe công vỡ cho thân ru mềm... Trùng dương ơi, sao nỡ bỏ quên, gọi cơn đau khi sóng triều lên, công dã tràng muôn đời vỡ tan”.

May mà còn có tình yêu để nơi đó, tuổi trẻ cũng tìm được cho mình một “chốn nương náu cuối cùng”: “Gọi vào tình yêu... Sáng lên đồi núi bắt loa gọi vào tình yêu” (Dã tràng ca, 1962). Lời ru tình trong nhạc Trịnh Công Sơn những năm tháng ấy dù là ru trên “từng ngón xuân hồng”, vẫn cứ vương vướng những buồn thương, “gầy guộc”: “Ru mãi ngàn năm. Giòng tóc em buồn. Bàn tay em năm ngón. Ru trên ngàn năm. Trên mùa lá xanh. Ngón tay em gầy. Nên mãi ru thêm ngàn năm” (Ru em từng ngón xuân hồng, 1964).

Rõ ràng, bài hát là “Tôi ru em ngủ”, nhưng giấc ngủ dường như không tròn, cho dù tôi đã miệt mài ru em từ mùa này sang mùa khác, năm này qua năm nữa: “Tôi ru em ngủ một sớm mùa đông. Em ra ngoài ruộng đồng hỏi thăm cành lúa mới. Tôi ru em ngủ một sớm mùa thu. Em đi trong sương mù gọi cây lá vào mùa... Em vào mùa hạ, nắng thắp trên cao. Và mùa xuân nào, ngẩn ngơ tình mới”.

Gọi nụ hồng mùa xuân để tìm chút hy vọng mỏng manh, nhưng rồi hoa hồng lại “vừa tàn cuối sân”, nên dù chờ mãi đến xuân sau cũng chỉ mua được những cuộc tình sầu muộn: “Em gọi nụ hồng, vừa tàn cuối sân. Nghe tình chợt buồn, trong lá xôn xao. Để mùa xuân sau mua riêng tình sầu” (Tôi ru em ngủ, 1967).

Chính vì nỗi buồn thương ấy mà cả lời ru trong cơn “mưa đầy” đưa tiễn người thân về cõi chết, Trịnh Công Sơn, dẫu thấm đẫm nỗi buồn thế cuộc, vẫn rút ra được triết lý riêng để con người trong tuyệt vọng vẫn thấy yêu đời, yêu người, không thể “hững hờ” nhau: “Người ngồi xuống, xin mưa đầy. Trên hai tay, cơn đau dài... Người nằm xuống, nghe tiếng ru. Cuộc đời đó, có bao lâu mà hững hờ” (Mưa hồng, 1967).

Nói nhạc Trịnh Công Sơn trước 1975 có bế tắc, buồn đau, nhưng không bao giờ tuyệt vọng là vì thế. Cho dù ta hát ru ta suốt một vòng đời từ lúc sinh ra, lớn lên, yêu đương, hi vọng, rồi tan vỡ, chán chường và cuối cùng đi vào cõi chết; cũng chỉ là một khúc ngậm ngùi để rồi hóa sinh thành một khúc ru nôi sinh nở cho một vòng đời mới: “Em về hãy về đi. Ta phiêu du một đời. Hương trầm có còn đây. Ta thắp nốt chiều nay. Xin ngủ trong vòng nôi. Ta ru ta ngậm ngùi. Xin ngủ dưới vòm cây” (Ru ta ngậm ngùi, 1970 - 1971).

Và cứ thế, lời ru vọng từ tiếng em ca hàng đêm, buồn lạnh như “từng ngọn bấc sang mùa” để: “Ta biết em, đêm đêm chờ đợi tiếng hát. Ta biết em, đêm đêm ru đời đã mất. Nghe tiếng em, ru theo từng ngọn gió bấc sang mùa” (Ru đời đã mất, 1972).

Lúc này lời ru cũng là nơi nương nhờ của những mảnh hồn thở than, tan nát với tư tưởng hoang mang, nặng nề chân bước. Lời ru “tịch lặng” rơi xuống “khe im lìm” rồi tắt ngấm: “Ru đời đi nhé. Cho ta nương nhờ lúc thở than. Chân đi nằng nặng hoang mang. Ta nghe tịch lặng rơi nhanh. Dưới khe im lìm” (Ru đời đi nhé, 1973 - 1974). Lời ru tình của Trịnh Công Sơn trước 1975 âm vang trong ta như thể lời kinh nguyện cầu nhuốm nỗi buồn thế cuộc.

Những lời ru trong nhạc trịnh từ sau 1975 không còn nhiều những bế tắc, chán chường cho dù đó là những lời ru buồn rơi lệ. Nhưng đây là những giọt lệ mang tính “thí dụ” khi mình giã từ trần gian để đi về cõi khác. Có chia ly, có đêm dài, nhưng lời ru không phải hát khúc bi ai mà lại là lời ru luyến lưu cuộc sống trần ai trước khi về “biên giới mới”: “Thí dụ bây giờ tôi phải đi. Tôi phải đi tay chia ly cùng đời sống này. Có nhiều hôm đưa chân tôi về biên giới mới. Nghe ra quanh tôi đêm dài có còn ai trong yên vui còn yêu dấu ngồi. Rơi lệ ru người từ đây” (Rơi lệ ru người, 1976).

Đến những năm cuối của cuộc đời mình, Trịnh Công Sơn cho ra đời khúc “Ru tình” nổi tiếng: “Ru em đầu cơn gió, em hong tóc bên hồ. Khi sen hồng mới nở, nụ đời ôi thơm quá. Ru em tình khi nhớ, ru em tình lúc xa”. Vẫn à ơi những khúc ru tình, nhưng rõ ràng đây là một khúc ru ca ngợi tình yêu với lời ru nhẹ nhàng, trong sáng: “Ru em hoài bé dại, một hồn thơm cây trái. Ru em chờ em nói, trên môi tình thoát thai. Ru em ngồi yên đấy, ru tình à...ơi”. Khúc ru của một tình yêu trọn vẹn: “Ru người ngồi mãi cùng tôi”.

Một tình yêu hòa trộn cùng tươi xanh cây trái và xôn xao những tiếng chim, chan hòa trong tình yêu vĩnh cửu, bao dung như những “hạt từ tâm”: “Ru trên đường em đến, xôn xao từng tiếng chim. Ru em là cánh nhạn, miệng ngọt hạt từ tâm”. Cứ thế lời ru tình yêu lứa đôi mãi còn lại trên đời. Con người đến với nhau với tất cả yêu thương: “Xin em còn đâu đó, cho tôi còn tiếng ru. Ru em ngồi yên đấy, tôi tìm cuộc tình cho” (Ru tình, 1993).

MAI BÁ ẤN

Nguồn Quảng Ngãi : https://baoquangngai.vn/trinh-cong-son-ru-doi-di-nhe-56596.htm