Trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp được quy định tại Nghị quyết số 55/2010/QH12. Nghị quyết này dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết này để đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước.
Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên làm việc sáng 13/5 tại Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, mục đích quan trọng của Nghị quyết là nhằm thể chế hóa chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; góp phần hỗ trợ trực tiếp người nông dân, khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, nông dân, nông thôn; khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực này, góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao hơn nữa giá trị sản phẩm nông nghiệp, từ đó nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, tổng kết, đánh giá 20 năm thực hiện chính sách miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp cho thấy, tổng số thuế sử dụng đất nông nghiệp miễn, giảm giai đoạn 2001-2010 trung bình khoảng 3.268,5 tỷ đồng/năm; Giai đoạn từ 2011-2016 trung bình khoảng 6.308,3 tỷ đồng/năm; giai đoạn 2017-2020 khoảng 7.438,5 tỷ đồng/năm; giai đoạn 2021-2023 trung bình khoảng 7.500 tỷ đồng/năm.
Chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp hiện đang thực hiện đến hết ngày 31/12/2025 theo Nghị quyết số 55/2010/QH12, Nghị quyết số 28/2016/QH14 và Nghị quyết số 107/2020/QH14 của Quốc hội, trừ diện tích đất nông nghiệp mà Nhà nước giao cho tổ chức quản lý nhưng không trực tiếp sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp mà giao cho tổ chức, cá nhân khác nhận thầu theo hợp đồng để sản xuất nông nghiệp.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình tại Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn
Theo Bộ trưởng, lý do tiếp tục thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp như quy định hiện hành là cần thiết xuất phát, để tiếp tục khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp; tiếp tục góp phần bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia và ổn định kinh tế - xã hội thông qua đẩy mạnh tích tụ, tập trung đất đai để đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp, phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại hóa, chuyên canh hóa tập trung, quy mô lớn; tiếp tục góp phần nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp....
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhận định, việc tiếp tục miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030 không có hạn chế đáng kể nào do hiệu ứng tích cực về tác động kinh tế - xã hội của việc thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp theo các nghị quyết trên trong thời gian qua, ngoại trừ việc kéo dài thời gian miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp sẽ không làm tăng số thu ngân sách Nhà nước.
Trình bày Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, dự thảo Nghị quyết không có nội dung chính sách mới mà chỉ kéo dài thời gian miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp.
Việc thực hiện miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp có ý nghĩa quan trọng, thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc hỗ trợ, khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Ủy ban nhất trí với nội dung dự thảo Nghị quyết như đề nghị của Chính phủ.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo. Ảnh: Quochoi.vn
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp một cách đại trà không tạo ra động lực cho việc sử dụng đất hiệu quả, tích tụ đất cho sản xuất nông nghiệp theo quy mô lớn. Cùng với đó, việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp thời gian vừa qua cũng có phần dẫn đến tình trạng sử dụng đất nông nghiệp còn lãng phí, để hoang hóa. Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị rà soát, đánh giá thực trạng sử dụng đất nông nghiệp để có thể thiết kế chính sách miễn giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp như một công cụ thúc đẩy hiệu quả sử dụng đất, tránh lãng phí nguồn lực đất nông nghiệp, góp phần thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Ngoài ra, một số ý kiến cho rằng, tại Báo cáo tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện chính sách thuế sử dụng đất nông nghiệp, Bộ Tài chính đã đánh giá chính sách thuế sử dụng đất nông nghiệp qua hơn 30 năm triển khai, đến nay có những quy định không còn phù hợp với thực tế sản xuất nông nghiệp. Cụ thể, cách xác định nghĩa vụ thuế vẫn đang được tính theo ki lô gam thóc trên 1ha của từng hạn đất (đang áp dụng đối với một số đối tượng không thuộc diện được miễn thuế).
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ cân nhắc việc không miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với các trường hợp đất để hoang hóa, sử dụng không đúng mục đích phục vụ cho nông nghiệp; đánh giá định kỳ về hiệu quả của chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp từ các góc độ về tác động đến kinh tế nông nghiệp, đời sống nông dân và hiệu quả sử dụng đất.
Nguyễn Vũ