Tại xã Phình Hồ, tỉnh Lào Cai, bà con đồng bào Mông đang tập trung phát triển diện tích trồng cây đặc sản khoai sọ nương thay thế diện tích ngô, sắn kém hiệu quả. Nhờ thực hiện sản xuất an toàn, từng bước xây dựng thương hiệu để nâng cao thu nhập, sản phẩm khoai sọ thơm ngon nơi đây đã và đang được nhiều khách hàng trong, ngoài tỉnh biết đến.
Xã Phình Hồ, tỉnh Lào Cai là xã vùng cao còn nhiều khó khăn, được sáp nhập từ các xã Bản Mù, Làng Nhì và Phình Hồ, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái cũ. Nơi đây hầu như quanh năm mây mù bao phủ, với khí hậu mát lạnh. Đặc thù thời tiết này đã tạo nên chất lượng củ khoai sọ ít nơi nào có được. Củ khoai sọ ở đây bở, có vị thơm ngọt, người dân địa phương thường gọi là khoai trứng vì sau khi gọt vỏ, củ khoai tròn, trắng phau, nhìn như quả trứng gà.
Nhiều hộ dân ở Lào Cai đã có thu nhập khá từ cây khoai sọ
Anh Giàng A Co ở thôn Mù Thấp cho biết, khoảng chục năm trở lại đây, người dân trồng thay thế khoai sọ trên những ruộng nương trồng lúa, ngô và cây hoa màu kém hiệu quả. Nếu làm lúa, mỗi năm cả vạt nương to chỉ thu được 5-6 triệu; còn trồng khoai sọ thì thu khoảng 20 triệu. “Bà con trồng khoai sọ cho thu nhập cao và ổn định hơn trồng lúa, ngô. Tiền thu nhập từ cây khoai sọ chủ yếu chi tiêu cho gia đình, năm nào làm được nhiều các hộ dân sẽ mua 1 - 2 con bò để chăn nuôi tăng thêm thu nhập”, anh A Co cho biết.
Ông Giàng A Chú, Trưởng phòng Kinh tế xã Phình Hồ cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã xác định, khoai sọ là một trong những cây trồng chủ lực. Diện tích khoai sọ của xã tăng dần qua các năm. Hiện tổng diện tích khoai sọ của cả xã là hơn 330ha. Chính quyền xã tích cực vận động người dân rà soát, giảm diện tích trồng lúa nương và ngô kém hiệu quả để chuyển sang trồng khoai sọ.
Ông Giàng A Chú cũng cho biết, đặc điểm của khoai sọ nương chỉ có thể canh tác trên 1 diện tích trong 3 vụ (3 năm liên tục), sau đó đất sẽ bị thoái hóa, năng suất và chất lượng củ giảm mạnh. Để giải quyết bài toán này, xã đã định hướng cho bà con phải luân canh trên đất trồng khoai sọ, đồng thời áp dụng các biện pháp cải tạo đất để đảm bảo phát triển ổn định, lâu dài. Có thể trồng khoai sọ 3 vụ xong lại chuyển sang trồng ngô, lúa hoặc cây màu như lạc, khoai sâm… sau đó mới quay lại trồng khoai sọ.
“Khi người dân được xác định trồng cây khoai sọ thành sản phẩm hàng hóa, họ rất tích cực trồng và chăm sóc. Chính từ khi cây khoai sọ cho hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ dân nơi đây đã thoát nghèo.
Hiện người dân Phình Hồ chủ yếu bán củ tươi vào chính vụ (khoảng tháng 9, tháng 10) nên giá không cao, chỉ dao động 15.000 - 20.000 đồng/kg. Trong khi đó nếu bảo quản tốt và kéo dài vụ, giá có thể lên tới 30.000 - 50.000 đồng/kg, thậm chí 80.000 - 100.000 đồng/kg.
Người dân Lào Cao vẫn gọi khoai sọ là khoai trứng
Để giải quyết bài toán nâng thu nhập, xã Phình Hồ đang thúc đẩy vai trò của các HTX và liên kết với doanh nghiệp. Hiện trên địa bàn xã đã có 3 HTX thu mua khoai sọ cho bà con, gồm HTX Dịch vụ du lịch Kế Khấu Ly, HTX Hưng Thùy và HTX Nông nghiệp và Du lịch Bản Mù.
Anh Giàng A Vầu, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Du lịch Bản Mù cho biết, từ khi thành lập, HTX vận động bà con trồng nhiều hơn. HTX cũng phối hợp với dự án, hỗ trợ bà con kỹ thuật, lựa chọn những củ giống tốt, không bị bệnh để cho chất lượng củ khoai tốt nhất. HTX đã ký hợp đồng bao tiêu khoai sọ cho bà con, cam kết giá thu mua cao hơn thị trường để bà con yên tâm sản xuất.
“HTX hướng dẫn bà con lựa chọn khoai sọ giống tốt, thuần chủng để mang lại chất lượng thành phẩm tốt hơn. HTX cũng kết hợp với các hộ gia đình bao tiêu đầu ra sản phẩm cho bà con yên tâm và cam kết luôn cố gắng để có giá cao hơn”, anh Vầu khẳng định.
Hiện xã Phình Hồ đang đặt mục tiêu xây dựng khoai sọ nương thành sản phẩm OCOP trong năm 2025, từng bước khẳng định thương hiệu, nâng cao giá trị sản phẩm, giúp bà con vùng cao thoát nghèo và vươn lên làm giàu từ cây đặc sản địa phương.
Đinh Tuấn/VOV-Tây Bắc