Trùm tài phiệt và cuộc lẩn trốn kéo dài cả thập kỷ

3 giờ trướcBài gốc

Phi vụ thế kỷ

Ông Vladimir Plahotniuc, sinh năm 1966, khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh và từng đạt được nhiều thành công đáng chú ý trong các ngành xây dựng, truyền thông và tài chính tại Moldova. Bước sang đầu những năm 2000, ông trở thành một trong những nhân vật có tiềm lực kinh tế lớn tại quốc gia này, với mạng lưới hoạt động trải dài trên nhiều lĩnh vực.

Từ năm 2010, Plahotniuc chính thức bước vào con đường chính trị, giữ vị trí nghị sĩ quốc hội và sau đó là Phó chủ tịch đảng Dân chủ Moldova (PDM). Vài năm sau, ông đảm nhiệm cương vị Chủ tịch đảng. Trong thời gian PDM nắm quyền lãnh đạo đất nước từ 2009 đến 2019, Plahotniuc được xem là một nhân vật có vai trò đáng kể đối với đời sống chính trị trong nước.

Lãnh đạo Đảng Dân chủ Moldova, ông Vladimir Plahotniuc, phát biểu trong một cuộc kêu gọi thành lập liên minh quốc hội tại thủ đô Chisinau, Moldova ngày 9-6-2019.

Cuối năm 2014, hệ thống ngân hàng Moldova bất ngờ rung chuyển khi ba tổ chức tài chính lớn gồm Banca de Economii, Banca Socială và Unibank đồng loạt rơi vào tình trạng mất khả năng thanh khoản. Một cuộc kiểm toán độc lập được giao cho công ty Kroll (Hoa Kỳ) thực hiện đã phát hiện dấu hiệu bất thường: trong vòng chỉ vài ngày, tổng cộng hơn 1 tỷ USD, tương đương khoảng 12% GDP của Moldova vào thời điểm đó đã bị rút khỏi các ngân hàng nói trên thông qua các khoản vay không đảm bảo, chuyển đến những công ty được mô tả là “vỏ bọc”, có chung đặc điểm sở hữu và quản trị. Số tiền này sau đó được rút bằng tiền mặt hoặc chuyển tiếp qua nhiều quốc gia, bao gồm Latvia, Cyprus và các thiên đường tài chính khác.

Dù Plahotniuc không được nêu tên trực tiếp trong báo cáo Kroll đầu tiên, nhiều dữ liệu bổ sung từ báo chí điều tra châu Âu, đặc biệt là Tổ chức Phóng viên Điều tra về tội phạm có tổ chức và tham nhũng (OCCRP) đã công bố các tài liệu cho thấy mối liên hệ giữa ông Plahotniuc và một số pháp nhân từng nhận dòng vốn đáng ngờ từ hệ thống ngân hàng Moldova.

Đến năm 2019, sau khi chính quyền mới tại Moldova tiếp quản, các cơ quan chức năng chính thức mở cuộc điều tra đối với ông Vladimir Plahotniuc. Các cáo buộc bao gồm: thành lập và điều hành tổ chức tội phạm, lừa đảo tài chính quy mô lớn, rửa tiền xuyên quốc gia, tham nhũng và lạm dụng quyền lực. Ông Plahotniuc nhiều lần bác bỏ mọi cáo buộc, khẳng định không liên quan đến bất kỳ hành vi vi phạm pháp luật nào.

Sự việc đã khiến hệ thống tài chính Moldova rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Chính phủ buộc phải sử dụng ngân sách công để hỗ trợ các ngân hàng, dẫn đến tình trạng bội chi và mất ổn định kinh tế vĩ mô. Đồng leu Moldova mất giá mạnh, trong khi niềm tin của người dân vào hệ thống tài chính - ngân hàng và bộ máy nhà nước sụt giảm đáng kể.

Tổng thống đương nhiệm thời điểm đó, ông Nicolae Timofti, từng gọi đây là “vụ gian lận tài chính lớn chưa từng có” trong lịch sử hiện đại của đất nước. Trong giai đoạn 2015 - 2016, nhiều cuộc biểu tình quy mô lớn đã nổ ra tại thủ đô Chisinau, yêu cầu minh bạch điều tra và xử lý trách nhiệm liên quan đến tham nhũng. Một số quan chức ngân hàng và cán bộ quản lý nhà nước bị bắt giữ, khởi tố. Tuy nhiên, ông Plahotniuc vẫn là tâm điểm chú ý của truyền thông quốc tế, được xem là nhân vật có ảnh hưởng đáng kể trong bối cảnh vụ việc diễn ra.

Tháng 1 năm 2020, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố ông Plahotniuc bị cấm nhập cảnh vì “liên quan đến hành vi tham nhũng nghiêm trọng gây tổn hại đến thể chế dân chủ Moldova”. Đến tháng 10 năm 2022, Bộ Tài chính Hoa Kỳ tiếp tục áp đặt lệnh trừng phạt tài chính đối với ông và hai cá nhân khác, với cáo buộc điều hành một mạng lưới hối lộ và can thiệp bầu cử nhằm chi phối hệ thống chính trị trong nước.

Tại Moldova, cơ quan công tố cáo buộc ông Plahotniuc là người đứng đầu một nhóm lợi ích hoạt động từ năm 2013, sử dụng các công cụ chính trị và tài chính để kiểm soát hệ thống ngân hàng và tái phân bổ nguồn lực công. Tài sản mang tên ông hoặc có liên quan đã bị phong tỏa hoặc thu giữ tại Moldova và nhiều quốc gia khác, bao gồm bất động sản, tiền mặt trị giá hàng triệu euro, công ty trung gian và tài khoản ngân hàng tại Thụy Sĩ, Liechtenstein, Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia vùng Vịnh.

Theo tài liệu điều tra do Moldova thu thập cùng sự phối hợp từ các đối tác quốc tế, mạng lưới tài chính liên quan đến ông Plahotniuc có dấu hiệu vượt ra ngoài phạm vi quốc gia, sử dụng một loạt pháp nhân đăng ký tại các thiên đường thuế như Quần đảo Virgin thuộc Anh, Cộng hòa Cyprus và Hồng Kông để luân chuyển dòng tiền. Một số công ty được thành lập chỉ vài ngày trước khi xảy ra vụ rút tiền quy mô lớn từ ngân hàng, sau đó nhanh chóng giải thể.

Nhiều dấu hiệu cho thấy dòng tiền tiếp tục được chuyển qua các hệ thống tài chính toàn cầu, sử dụng các cơ chế phức tạp từng là đối tượng điều tra trong các chiến dịch chống rửa tiền từ năm 2016 đến 2019. Một số dữ liệu từ các tổ chức nghiên cứu tài chính độc lập tại châu Âu cho thấy phần tài sản được đầu tư vào bất động sản ở Pháp, Thụy Sĩ, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia vùng Vịnh. Một phần khác được chuyển tới các tài khoản chưa rõ chủ sở hữu tại nước ngoài. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, chưa có phán quyết cuối cùng từ bất kỳ tòa án quốc tế nào đối với các cáo buộc liên quan.

Ông Vladimir Plahotniuc được xem là nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn nhất tại Moldova trong giai đoạn 2016 - 2019.

Cuộc truy bắt xuyên châu lục

Kể từ khi rời Moldova vào giữa năm 2019, Vladimir Plahotniuc hầu như không còn xuất hiện trong các hoạt động chính trị hoặc tài chính công khai tại quốc gia này. Trong suốt 6 năm tiếp theo, cơ quan chức năng Moldova đã phối hợp với một số đối tác quốc tế tiến hành chiến dịch truy tìm quy mô lớn, nhằm phục vụ quá trình điều tra và xử lý theo quy định pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, việc truy tìm gặp nhiều trở ngại do người bị truy nã được cho là đã sử dụng danh tính giả, đồng thời có sự hỗ trợ từ các mạng lưới ở nước ngoài cùng nguồn lực tài chính dồi dào. Những yếu tố này được cho là đã giúp ông di chuyển qua nhiều quốc gia tại châu Âu, Trung Đông và châu Mỹ mà không bị phát hiện trong một thời gian dài.

Vào cuối năm 2020, tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol) phát hành thông báo truy nã đỏ đối với Vladimir Plahotniuc theo đề nghị từ chính phủ Moldova. Tuy nhiên, đến năm 2021, lệnh này bị rút khỏi hệ thống do những tranh cãi liên quan đến tính chất chính trị của vụ việc. Một số cơ quan pháp lý quốc tế bày tỏ quan ngại rằng yêu cầu dẫn độ có thể vi phạm Điều 3 của Hiến chương Interpol - điều khoản nghiêm cấm tổ chức này can thiệp vào các vấn đề có tính chính trị, quân sự, tôn giáo hoặc chủng tộc. Việc này khiến quá trình truy tìm gián đoạn trong một thời gian.

Đến đầu năm 2025, sau khi phía Moldova hoàn thiện lại hồ sơ pháp lý, bổ sung chứng cứ và cam kết về quy trình xét xử minh bạch, Interpol đã chính thức tái ban hành thông báo truy nã đỏ đối với Vladimir Plahotniuc. Động thái này được đánh giá là bước tiến đáng kể trong tiến trình pháp lý quốc tế, tạo cơ sở để các nước thành viên Interpol phối hợp thực hiện các biện pháp truy bắt theo thẩm quyền.

Nguồn tin từ lực lượng chức năng Hy Lạp cho biết, ông Vladimir Plahotniuc thường xuyên thay đổi danh tính, sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo, thuê biệt thự thông qua các công ty trung gian, đồng thời thực hiện thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt hoặc thông qua các pháp nhân đăng ký tại nước ngoài. Để né tránh hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh quốc tế, ông chủ yếu di chuyển bằng các chuyến bay thuê riêng hoặc qua các sân bay nhỏ. Một số nguồn cho rằng, trong giai đoạn 2020 - 2023, ông từng lưu trú tại Israel, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Thổ Nhĩ Kỳ, Romania và một số quốc gia vùng Balkan.

Thông tin điều tra cũng cho thấy, ông Plahotniuc có liên hệ với một số doanh nhân và tổ chức tài chính từng bị đề cập trong các vụ điều tra rửa tiền xuyên quốc gia, đáng chú ý là mạng lưới “Russian Laundromat” (tạm dịch: Đường dây rửa tiền Nga). Các dữ liệu do Tổ chức Nhà báo điều tra về tội phạm và tham nhũng (OCCRP) công bố cho thấy, ông vẫn duy trì quyền kiểm soát đối với nhiều pháp nhân đăng ký tại Cyprus, Quần đảo Cayman, Panama và UAE, thông qua người đại diện hoặc các cá nhân thân tín.

Mặc dù chưa có kết luận cuối cùng về toàn bộ cấu trúc tài chính liên quan, nhưng điều tra sơ bộ tại châu Âu cho thấy các tài sản và dòng tiền nghi liên quan đến Plahotniuc xuất hiện tại Tây Ban Nha, Pháp, Thụy Sĩ và Hy Lạp, chủ yếu dưới dạng bất động sản, cổ phần tài chính và các quỹ đầu tư ẩn danh.

Ngày 22/7/2025, Vladimir Plahotniuc bị bắt giữ tại sân bay quốc tế Eleftherios Venizelos (Athens, Hy Lạp) khi chuẩn bị lên máy bay đến Dubai. Người cùng bị bắt là ông Constantin Tutu - cựu nghị sĩ Moldova, hiện đang bị truy nã quốc tế với các cáo buộc liên quan đến ma túy và hoạt động có tổ chức. Theo cảnh sát Hy Lạp, cả hai sử dụng danh tính giả và di chuyển dưới vỏ bọc doanh nhân.

Tại thời điểm bị bắt, Plahotniuc mang theo một ba lô nhỏ, bên trong có một hộ chiếu Bulgaria giả, hai điện thoại di động không đăng ký tên thật, một máy tính xách tay có mã hóa và một khoản tiền mặt dưới 3.000 euro. Cảnh sát phát hiện dấu hiệu bất thường trong hồ sơ nhập cảnh, từ đó tiến hành đối chiếu dữ liệu với hệ thống Interpol và lập tức thực hiện lệnh bắt giữ.

Cuộc khám xét mở rộng sau đó được tiến hành tại một biệt thự ở khu nghỉ dưỡng cao cấp Saronida Panorama, cách Athens khoảng 40 km. Đây là nơi hai đối tượng lưu trú trong thời gian gần đây. Cảnh sát thu giữ nhiều tài liệu liên quan đến danh tính giả, thiết bị mã hóa thông tin và hợp đồng thuê nhà đứng tên một công ty offshore có trụ sở tại Cyprus.

Chỉ vài giờ sau vụ bắt giữ, một tài khoản mạng xã hội được cho là đại diện của Plahotniuc đã đăng tải thông điệp: “Tôi không có gì phải giấu. Tôi không bỏ trốn mà đang tìm cách nộp đơn ra trước pháp luật trong điều kiện công bằng. Tôi sẽ chứng minh sự vô tội của mình”.

Ngay sau đó, Moldova đã gửi yêu cầu dẫn độ chính thức lên chính phủ Hy Lạp. Trong thông cáo báo chí, Văn phòng Tổng Công tố Moldova nhấn mạnh: “Vụ án có quy mô tài chính đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh kinh tế quốc gia và mang tính chất quốc tế. Chúng tôi có đầy đủ cơ sở pháp lý để yêu cầu dẫn độ Vladimir Plahotniuc về nước”.

Ngày 25/7/2025, Tòa án Athens ra quyết định tạm giam 40 ngày đối với hai bị can trong khi chờ đợi phán quyết về dẫn độ. Luật sư của Plahotniuc cho biết thân chủ “sẵn sàng hợp tác” và “không phản đối việc dẫn độ”, song bị can vẫn giữ quyền kháng cáo theo quy định pháp luật Hy Lạp.

Tại cuộc họp báo ngày 27/7, Tổng thống Moldova, bà Maia Sandu, khẳng định: “Đây là bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống tham nhũng và tội phạm có tổ chức. Moldova cam kết xét xử vụ việc theo đúng quy trình minh bạch, công bằng và phù hợp với luật pháp quốc tế”.

Vụ bắt giữ Vladimir Plahotniuc - cựu tài phiệt có ảnh hưởng nhất Moldova tại Hy Lạp đang làm dấy lên nhiều đồn đoán về một quá trình xét xử phức tạp và kéo dài. Dù từng bị cáo buộc liên quan đến bê bối thất thoát ngân hàng trị giá 1 tỷ USD cùng các hành vi rửa tiền xuyên quốc gia, ông Plahotniuc hiện vẫn chưa bị kết tội và được coi là vô tội cho đến khi có phán quyết của tòa án. Tuy nhiên, quy mô của các cáo buộc, cùng mạng lưới tài chính và pháp lý liên quan nhiều quốc gia, cho thấy đây có thể trở thành một trong những phép thử lớn nhất cho năng lực hợp tác tư pháp quốc tế.

Minh Hằng

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/ho-so-interpol/trum-tai-phiet-va-cuoc-lan-tron-keo-dai-ca-thap-ky-i782091/