Trung Quốc âm thầm mở rộng khu thử hạt nhân ở vùng sa mạc

2 giờ trướcBài gốc

Đầu tháng 11, Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ sẽ tái khởi động thử hạt nhân “ngang bằng” các quốc gia khác. Điều này ngay lập tức làm dấy lên hoài nghi, gây chấn động giới chiến lược hạt nhân và gợi lại ký ức cuộc chạy đua vũ trang thời Chiến tranh Lạnh.

Trong khi Nga lập tức đề xuất khôi phục chương trình thử nghiệm của mình, Trung Quốc không phản ứng công khai.

Tuy nhiên, theo The Washington Post, các hình ảnh vệ tinh và phân tích chuyên gia cho thấy Bắc Kinh đã âm thầm mở rộng đáng kể cơ sở thử nghiệm Lop Nur trong nhiều năm qua.

Một đoạn video giới thiệu nghiên cứu bom nguyên tử và bom khinh khí của Trung Quốc tại Bảo tàng Quân sự Cách mạng Nhân dân Trung Quốc ở Bắc Kinh, năm 2007. (Ảnh: China Photos/Getty Images)

Lop Nur – tâm điểm mới của cuộc cạnh tranh hạt nhân

Lop Nur, nằm ở sa mạc Tân Cương, là nơi Trung Quốc tiến hành vụ thử hạt nhân đầu tiên vào năm 1964. Dữ liệu địa không gian được Washington Post trích dẫn cho thấy quân đội Trung Quốc đã khoan các giếng thẳng đứng sâu dưới lòng đất, đào thêm đường hầm, buồng nổ ngầm, xây dựng cơ sở hạ tầng hỗ trợ, mở rộng hệ thống điện, đường sá và khu chỉ huy trung tâm. Lưu lượng thiết bị và phương tiện ra vào khu vực cũng tăng đáng kể kể từ năm 2021.

Ông Renny Babiarz, Phó chủ tịch AllSource Analysis, nhận định Lop Nur đã trải qua “sự mở rộng hạ tầng quy mô lớn trong vòng 5 năm trở lại đây”, bao gồm phát triển khả năng phục vụ các hình thức thử nghiệm khác nhau.

"Các đường hầm ngang từ trước đến nay được sử dụng cho những vụ thử vũ khí hạt nhân có sức nổ thấp, từ mức gần như bằng không đến khoảng 10 kiloton, trong khi các vụ thử ngầm qua giếng thẳng đứng có thể được dùng cho vũ khí hạt nhân có sức công phá lớn hơn”, ông Babiarz cho biết.

Hơn chục tòa nhà và công trình mới, cùng lưu lượng xe cơ giới ra vào gia tăng, cho thấy hoạt động tại sở chỉ huy trung tâm của bãi thử hạt nhân Lop Nur đã mở rộng đáng kể trong những năm gần đây. (Ảnh: Planet Labs)

Theo các đánh giá quốc tế, dù Trung Quốc sở hữu khoảng 600 đầu đạn, dự kiến tăng lên 1.000 vào năm 2030, con số này vẫn thấp hơn nhiều so với kho 3.700 đầu đạn của Mỹ. Các chuyên gia cho rằng chính sự chênh lệch đó có thể là yếu tố thúc đẩy nước này mở rộng cơ sở thử nghiệm.

“Xét việc Trung Quốc là quốc gia tiến hành ít vụ thử hạt nhân nhất, họ có rất ít dữ liệu thực nghiệm… Trung Quốc có thể cần tiến hành thêm các thử nghiệm ở mức dưới tới hạn hoặc thử nghiệm siêu tới hạn với sức nổ cực thấp để hiểu rõ hơn về vũ khí hạt nhân”, ông Triệu Đồng, chuyên gia nghiên cứu tại Carnegie Endowment for International Peace, nhận xét.

Việc tăng cường năng lực hạt nhân của Trung Quốc cũng gắn với chiến lược quân sự dài hạn của Chủ tịch Tập Cận Bình, đặt mục tiêu hiện đại hóa lực lượng vào năm 2030 và xây dựng quân đội “đẳng cấp thế giới” vào giữa thế kỷ.

Chủ tịch Tập Cận Bình (Ảnh: REUTERS)

“Trung Quốc ngày càng quan tâm đến việc sở hữu khả năng kiểm soát leo thang hạt nhân ở cấp độ khu vực… Nước này có động lực phát triển đầu đạn hạt nhân công suất thấp, và nhu cầu đó có thể là một phần lý do đằng sau các hoạt động thử nghiệm hiện nay”, ông Triệu Đồng cho biết.

Tuy thử nghiệm hạt nhân bị cấm theo Hiệp ước Cấm thử nghiệm hạt nhân toàn diện (CTBT) năm 1996, Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa phê chuẩn văn kiện này, còn Nga đã rút phê chuẩn năm 2023.

Dưới CTBT, các hoạt động mô phỏng và thử nghiệm dưới tới hạn vẫn được cho phép, song các vụ thử nổ hạt nhân dù ở mức thấp vẫn vi phạm. Bộ Ngoại giao Mỹ từng nghi ngờ Trung Quốc tiến hành “thử nghiệm sức nổ thấp” vào năm 2020, cho rằng Bắc Kinh âm thầm vi phạm tiêu chuẩn CTBT.

Đáp lại bình luận của ông Trump hồi đầu tháng 11, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định nước này luôn tuân thủ lệnh cấm thử và duy trì chính sách “không sử dụng vũ khí hạt nhân trước”.

Trong Sách trắng Quốc phòng 2019, Trung Quốc cho biết nước này không chạy đua vũ khí hạt nhân và chỉ duy trì kho vũ khí ở “mức tối thiểu cần thiết”.

Các chuyên gia nhận định việc mở rộng cơ sở thử nghiệm không nhất thiết đồng nghĩa Trung Quốc có ý định tấn công hạt nhân trước.

Theo ông Triệu Đồng, việc Trung Quốc tăng cường sức mạnh tác chiến thông thường, đặc biệt ở Tây Thái Bình Dương, có thể giúp nước này giảm phụ thuộc vào răn đe hạt nhân.

Tuy nhiên, một số chuyên gia Mỹ cho rằng Trung Quốc đang tận dụng tính "mập mờ" chiến lược như một lợi thế.

Theo ông Pranay Vaddi, chuyên gia cao cấp về hạt nhân tại Trung tâm Chính sách An ninh Hạt nhân thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) và cựu Giám đốc cấp cao về kiểm soát vũ khí tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dưới thời Tổng thống Biden, việc không công khai về năng lực hạt nhân là công cụ giúp Bắc Kinh gây do dự cho đối phương.

“Lập trường công khai của họ là: Chúng tôi vẫn chỉ có một kho vũ khí nhỏ; Mỹ và Nga ở một đẳng cấp khác; họ phải cắt giảm xuống mức của chúng tôi, rồi chúng tôi mới sẵn sàng đàm phán”, ông Pranay nhận định.

Theo The Washington Post, việc Lop Nur mở rộng âm thầm và quy mô lớn là tín hiệu được Washington theo dõi sát sao, đặc biệt trong bối cảnh viễn cảnh một kỷ nguyên thử nghiệm hạt nhân mới đang dần hình thành.

DIỄM CHÂU (Nguồn: The Washington Post)

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/trung-quoc-am-tham-mo-rong-khu-thu-hat-nhan-o-vung-sa-mac-ar987952.html