Trung Quốc đề cập 'siêu trí tuệ nhân tạo' khiến Mỹ giật mình

2 giờ trướcBài gốc

Đầu tuần trước, tại trung tâm công nghệ Hàng Châu (Trung Quốc), một màn hình khổng lồ hiện lên mấy chữ khiến cổ phiếu của tập đoàn Alibaba tăng vọt và báo hiệu một bước ngoặt trong cách Trung Quốc tiếp cận trí tuệ nhân tạo: “Lộ trình hướng tới siêu trí tuệ nhân tạo” (Roadmap to Artificial Superintelligence).

Trong bài phát biểu dài 23 phút tại hội nghị công nghệ hàng đầu Alibaba Cloud, Giám đốc điều hành Eddie Wu đã phác họa tương lai của trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI - Artificial General Intelligence) và siêu trí tuệ nhân tạo (ASI - Artificial Superintelligence) – hai khái niệm ám chỉ một giai đoạn mà trí tuệ nhân tạo đạt được mức thông minh ngang bằng con người (AGI), và sau đó vượt xa trí tuệ con người (ASI).

Tuy những thuật ngữ này đã được nhắc tới suốt nhiều năm ở Thung lũng Silicon, song bài phát biểu của Eddie Wu vẫn có ý nghĩa đặc biệt: Alibaba là tập đoàn công nghệ lớn đầu tiên của Trung Quốc công khai đề cập đến AGI và ASI một cách rõ ràng.

Ông Wu nói: “Việc đạt được AGI - một hệ thống có khả năng nhận thức tương đương con người, giờ đây dường như chỉ còn là vấn đề thời gian. Tuy nhiên, AGI không phải là điểm kết thúc của hành trình phát triển AI, mà mới chỉ là khởi đầu. Từ đó, chúng ta sẽ tiến đến ASI - một dạng trí tuệ vượt xa con người, có khả năng tự lặp, tự tiến hóa và phát triển liên tục”.

Ông nhấn mạnh rằng ASI sẽ mở ra những bước nhảy vọt mang tính bùng nổ trong công nghệ, giúp nhân loại chữa khỏi bệnh tật, khám phá nguồn năng lượng sạch hơn và thậm chí chạm tới ước mơ du hành liên sao.

Trung Quốc và Mỹ: Hai con đường tiến đến AI siêu trí tuệ

Hiện nay, Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc dẫn đầu thế giới về trí tuệ nhân tạo, đều sở hữu năng lực tính toán khổng lồ và những nhà nghiên cứu hàng đầu. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng hai nước đang theo những con đường khác nhau: trong khi Mỹ tập trung vào việc tạo ra các hệ thống AI “tổng quát”, thì Trung Quốc được cho là chú trọng hơn đến ứng dụng thực tiễn của AI trong đời sống.

Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc AI hàng đầu hiện nay

Gần đây, nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc đang “dẫn trước” Mỹ trong cuộc đua về robot AI, nhờ lợi thế trong chuỗi cung ứng robot tiên tiến và mạng lưới phòng thí nghiệm AI “hiện thân” (embodied AI) phát triển nhanh chóng.

Tuy nhiên, Helen Toner - quyền Giám đốc Trung tâm Công nghệ và an ninh mới nổi của Đại học Georgetown, phản bác quan điểm đó. Bà nói: “Một số nhà bình luận phương Tây gần đây cho rằng Mỹ đang lạc hướng khi tập trung vào AGI, còn Trung Quốc chỉ lo cho ứng dụng. Điều này là sai”.

Theo Toner, nhiều nhà nghiên cứu và cơ quan Trung Quốc đã quan tâm đến AGI và siêu trí tuệ từ lâu, dù trước đây điều này chủ yếu được theo đuổi bởi các startup nhỏ như DeepSeek.

Nhà nghiên cứu Afra Wang, người chuyên theo dõi lĩnh vực công nghệ Trung Quốc, nhận định việc Alibaba chính thức nói về AGI và ASI là một cột mốc đáng chú ý. Wang phân tích: “Câu chuyện về ASI là điều hoàn toàn mới, đặc biệt là khi nó đến từ một trong những công ty công nghệ lớn nhất Trung Quốc”.

Một “giấc mơ công nghệ” mang màu sắc Trung Hoa

Bài phát biểu của Eddie Wu đã phá vỡ nhiều định kiến thông thường. Nếu nghe kỹ, người ta có thể tưởng rằng đó là bài nói của một “người mơ công nghệ” ở California, như Dario Amodei (Anthropic) hay Elon Musk (xAI) - những người thường vẽ nên viễn cảnh về một thiên đường trí tuệ do công nghệ mang lại, trong khi né tránh các câu hỏi hóc búa về việc nhân loại sẽ sống cùng siêu trí tuệ như thế nào.

Trên thực tế, khái niệm “siêu trí tuệ” từ lâu đã là kim chỉ nam cho nhiều công ty AI lớn của Mỹ. OpenAI từng công bố một bài viết vào tháng 5.2023, kêu gọi “phát triển an toàn siêu trí tuệ nhân tạo”. Họ khẳng định: “Giờ là thời điểm thích hợp để bắt đầu nghĩ về cách quản trị siêu trí tuệ - những hệ thống AI có năng lực vượt xa cả AGI”.

Mỹ không chấp nhận thua Trung Quốc trong cuộc đua siêu trí tuệ nhân tạo

Thậm chí, khái niệm này nay đã bước vào nghị trường chính trị Mỹ. Hôm thứ hai, Thượng nghị sĩ Josh Hawley (đảng Cộng hòa, bang Missouri) và Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal (đảng Dân chủ, bang Illinois) đã công bố dự thảo luật mới, trong đó có nội dung “giúp Quốc hội đánh giá khả năng các hệ thống AI có thể đạt đến siêu trí tuệ nhân tạo”.

Từ hoài nghi đến tất yếu

Với nhiều người, khái niệm ASI vẫn còn xa vời, nhất là khi AI ngày nay vẫn phạm lỗi cơ bản như không hiểu luật chơi tennis, “ảo giác” dữ kiện, hay chưa thật sự nhận thức được thế giới thực.

Tuy nhiên, AI cũng đang tiến sát hoặc thậm chí vượt qua con người trong nhiều lĩnh vực, từ lái xe tự động đến lập trình và giải các cuộc thi quốc tế. Vì vậy, nhiều chuyên gia tin rằng sự ra đời của siêu trí tuệ không phải là “nếu”, mà là “khi nào”.

Trong khi đó, các chính trị gia Mỹ liên tục nhấn mạnh rằng “cuộc đua AI với Trung Quốc” đang diễn ra khốc liệt. Nhà Trắng công bố bản chiến lược mang tên “Winning the AI Race: America’s AI Action Plan” (Chiến thắng trong cuộc đua AI: Kế hoạch hành động AI của nước Mỹ), còn Thượng nghị sĩ Ted Cruz khẳng định: “Vì an ninh kinh tế và an ninh quốc gia, nước Mỹ phải thắng Trung Quốc trong cuộc đua AI”.

Song, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng cuộc đua này thiếu mục tiêu rõ ràng và định nghĩa thống nhất về AGI và trong kịch bản xấu nhất, một cuộc chạy đua không kiểm soát có thể dẫn đến thảm họa toàn cầu, thậm chí diệt vong loài người.

Alibaba và chiến lược siêu trí tuệ mang tính thương mại

Dẫu vậy, nhiều người vẫn hoài nghi rằng việc nói về AGI hay ASI chỉ là chiến lược truyền thông và định vị thương hiệu.

Alibaba - một trong những “ông lớn” công nghệ hàng đầu Trung Quốc, vốn nổi tiếng với việc phát hành các mô hình AI mã nguồn mở miễn phí. Dòng mô hình Qwen của họ, đối thủ của GPT-5 (OpenAI) và Claude (Anthropic), hiện là hệ thống AI mã nguồn mở phổ biến nhất thế giới.

Trong bài phát biểu mới đây, Eddie Wu công bố phiên bản mới của Qwen, có khả năng xử lý đồng thời văn bản, hình ảnh, video và âm thanh.

Siêu trí tuệ nhân tạo là xu thế tất yếu

Các nhà quan sát cho rằng việc Alibaba nói về “siêu trí tuệ nhân tạo” không chỉ mang tầm công nghệ, mà còn mang động cơ kinh tế rõ rệt. Cổ phiếu của Alibaba đã tăng mạnh sau bài phát biểu, góp phần vào đợt phục hồi trị giá 250 tỉ USD trong năm nay, giúp tập đoàn này trở thành công ty AI nóng nhất Trung Quốc.

Theo tầm nhìn của Wu, các mô hình AI lớn trong tương lai sẽ thay thế hệ điều hành truyền thống, trở thành liên kết trung gian giữa người dùng, phần mềm và sức mạnh tính toán – tất cả sẽ vận hành trên nền tảng điện toán đám mây của Alibaba Cloud.

Nhà nghiên cứu Irene Zhang, biên tập viên của ChinaTalk, nhận định: “Đây là một tầm nhìn về AGI và ASI được xây dựng trực tiếp trên mô hình kinh doanh của Alibaba. Alibaba Cloud đang thống trị thị trường điện toán đám mây tại Trung Quốc và thậm chí đã vượt Oracle về thị phần toàn cầu. Vì vậy, chiến lược thương mại và thông điệp về siêu trí tuệ của họ thực chất là hai mặt của cùng một đồng tiền”.

Nhà phân tích Matt Sheehan thuộc Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế cũng đồng tình: “Siêu trí tuệ chính là biên giới cuối cùng trong diễn ngôn về AI. Việc Alibaba tuyên bố mục tiêu hoành tráng như vậy thật đáng chú ý, nhưng về bản chất, họ đang bán dịch vụ điện toán đám mây”.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/trung-quoc-de-cap-sieu-tri-tue-nhan-tao-khien-my-giat-minh-238450.html