Hệ thống Type 1130 được lắp trên tàu khu trục Type 054A. Ảnh: Wiki.
Hệ thống pháo cận phòng (phòng thủ tầm gần) Type 1130 CIWS là một trong những hệ thống vũ khí tầm gần tiên tiến nhất đang được Hải quân Trung Quốc sử dụng. Trình độ công nghệ của nó được coi ở vị trí hàng đầu thế giới.
Hệ thống được trang bị khẩu pháo xoay 11 nòng cỡ 30 mm, tích hợp radar điều khiển hỏa lực và hệ thống ngắm quang điện tử tiên tiến. Tốc độ bắn tối đa đạt tới 11.000 viên/phút, có thể đối phó hiệu quả với nhiều loại tên lửa chống hạm tốc độ cao trong chiến tranh hiện đại.
Hệ thống pháo cận phòng Type 1130 chính thức được trang bị trong Hải quân Trung Quốc vào đầu những năm 2010 và hiện là một trong những hệ thống vũ khí tầm gần mạnh nhất thế giới.
Hệ thống Type 1130 đang nổ súng đánh chặn mục tiêu. Ảnh: Sohu.
Ban đầu, nó được thiết kế để đánh chặn các mối đe dọa trên không đối với tàu mặt nước, đặc biệt là tên lửa chống hạm cực nhanh. Hệ thống được trang bị pháo 11 nòng quay 30 mm với tốc độ bắn tối đa 11.000 viên/phút (trung bình 166 viên/giây), mang lại mật độ hỏa lực mạnh và có thể tạo thành một bức màn thép không thể xuyên thủng để đánh chặn các mục tiêu tốc độ cao.
So với hệ thống vũ khí tầm gần Phalanx của Mỹ thường được sử dụng ở phương Tây, hệ thống Type 1130 vượt trội hơn ở nhiều khía cạnh. Hệ thống Phalanx là một trong những hệ thống vũ khí tầm gần được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, với tốc độ bắn tối đa là 4.500 viên/phút, thấp hơn nhiều so với 11.000 viên/phút của Type 1130.
Hệ thống Phalanx của Mỹ. Ảnh: Wiki.
Mặc dù Phalanx có độ ổn định và độ tin cậy cao, nhưng mật độ hỏa lực và tốc độ phản ứng không đủ khi đối mặt với thế hệ tên lửa chống hạm siêu thanh mới. Hệ thống Type 1130 không chỉ vượt trội hơn Phalanx về tốc độ bắn mà còn có hệ thống điều khiển hỏa lực tiên tiến có thể cải thiện tỷ lệ thành công trong việc đánh chặn các mục tiêu siêu thanh.
Ngoài ra, hệ thống Type 1130 còn có khả năng tấn công hiệu quả các mục tiêu tốc độ cao, có thể đánh chặn tên lửa chống hạm siêu thanh có tốc độ lên tới Mach 3 và có tỷ lệ bắn trúng cao đối với các mục tiêu dưới Mach 5. Thông qua các nâng cấp công nghệ liên tục, hệ thống Type 1130 đã cải thiện đáng kể khả năng đánh chặn, độ chính xác theo dõi mục tiêu và hiệu quả tấn công.
Đặc biệt, với sự đa dạng và phức tạp ngày càng tăng của các mối đe dọa chiến tranh hải quân hiện đại, đặc biệt là sự phát triển của vũ khí siêu thanh, các hệ thống vũ khí tầm gần truyền thống phải đối mặt với những thách thức rất lớn. Để đối phó với những mối đe dọa này, Hải quân Trung Quốc đã phát triển thêm hệ thống pháo cận phòng Type 2230 dựa trên hệ thống Type 1130.
Những hình ảnh được tiết lộ về nhóm nghiên cứu và thử nghiệm hệ thống Type 2230. Ảnh: Sohu.
Type 2230 CIWS – hệ thống pháo phòng thủ tầm gần mạnh nhất thế giới
Do nâng cao mạnh mẽ hiệu suất hỏa lực đầu ra, hệ thống pháo tầm gần 20 nòng này có thể đánh chặn các tên lửa siêu thanh hiện đang phổ biến và cung cấp khả năng bảo vệ mạnh hơn cho các tàu chiến mặt nước.
Hệ thống Type 2230 có thể bắn ra nhiều đạn hơn trên một đơn vị thời gian, có thể tăng khả năng đánh chặn các mục tiêu đang bay tới. Đồng thời, thế giới bên ngoài cho rằng hệ thống Type 2230 có thể khắc chế hiệu quả các tên lửa có đặc điểm như tốc độ siêu thanh và khả năng cơ động cao trong một khoảng thời gian giao tranh hạn chế hơn.
Khi bắt đầu phát triển hệ thống Type 2230, một số chuyên gia cho rằng về mặt công nghệ là không thể, nhưng nhóm nghiên cứu đã vượt qua từng vấn đề một và cuối cùng đã đưa ra được một khẩu pháo Gatling 20 nòng bắn đạn 30 mm. Sự ra đời của hệ thống Type 2230 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực này, cho thấy khả năng phòng thủ của Hải quân Trung Quốc sẽ đạt đến một tầm cao mới.
Video bắn thử nghiệm hệ thống Type2030. Nguồn: NetEase.
Hệ thống Type 2230 sử dụng đạn xuyên giáp mới có tỷ lệ phần đầu lớn hơn, vận tốc ban đầu cao hơn và tầm bắn xa hơn, đủ để xuyên thủng đầu đạn bán xuyên giáp của tên lửa chống hạm đang lao tới.
Hệ thống được trang bị pháo 22 nòng xoay 30 mm, gấp đôi số lượng nòng của Type 1130. Bản nâng cấp lớn này đã đưa tốc độ bắn của nó lên mức đáng kinh ngạc là 333 viên/giây và tốc độ bắn tối đa mỗi phút lên 20.000 viên.
Tốc độ bắn cao như vậy cho phép Type 2230 có khả năng bao phủ hỏa lực mạnh hơn và có thể bắn ra một lượng lớn đạn trong thời gian ngắn, tạo thành một lưới đạn dày đặc để đánh chặn hiệu quả các mục tiêu đang lao tới với tốc độ cao. Về mặt lý thuyết, hệ thống này có thể đánh chặn thành công các tên lửa chống hạm có tốc độ bay Mach 5.
Ngoài việc tăng mật độ hỏa lực, hệ thống Type 2230 cũng đã được tối ưu hóa hoàn toàn về khả năng nhận dạng mục tiêu, khóa mục tiêu và độ chính xác khi tấn công.
Các loại đạn dùng cho các hệ thống Type 1120 và Type 2030. Ảnh: NetEase.
Hệ thống radar điều khiển hỏa lực và quang điện tử thế hệ mới có thể bắt, khóa giữ các mục tiêu di chuyển tốc độ cao nhanh hơn và chính xác hơn, đặc biệt là các tên lửa và máy bay không người lái có khả năng tàng hình. Ngoài ra, hệ thống còn có khả năng tấn công nhiều mục tiêu và có thể nhanh chóng chuyển đổi mục tiêu tấn công khi đối mặt với môi trường chiến trường phức tạp.
Trên thực tế, việc phát triển hệ thống Type 2230 không chỉ là phản ứng trước các mối đe dọa trên biển hiện tại mà còn là bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển hệ thống phòng không hải quân của Trung Quốc trong tương lai.
Hệ thống pháo cận phòng AK-630 của Nga hiện có trên nhiều tàu chiến của Việt Nam. Ảnh: Wiki.
Những hạn chế, bất cập của hệ thống Type 2030 và giải pháp
Với tốc độ bắn 20.000 viên mỗi phút, hệ thống này tiêu tốn chi phí khi vận hành. Theo tính toán mỗi lần đánh chặn chỉ 2 giây và bắn 666 viên, giá thành mỗi viên đạn xuyên giáp hợp kim vonfram là 1.000 nhân dân tệ (NDT), thì một lần đánh chặn sẽ tốn 660.000 NDT (2,31 tỷ VND). Cho dù giảm một nửa giá, 500 NDT/viên, thì cũng tốn 330.000 NDT (1,15 tỷ VND).
Từ mẫu Type 1130 phát triển thành mẫu Type 2230, sức mạnh phòng vệ của vũ khí đã được tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, do các vấn đề như cơ số đạn dự trữ tương đối ít, khả năng tác chiến liên tục khá thấp và khoảng cách đánh chặn quá gần, nên việc trang bị pháo phòng thủ tầm gần Type 2230 vẫn còn tồn tại những băn khoăn.
Việc tăng tốc độ bắn có thể dẫn đến các vấn đề như tiêu thụ quá nhiều đạn và nòng pháo quá nóng; đồng thời, những hạn chế của nguyên lý "màn đạn đánh chặn" cũng có nghĩa là nó có thể bất cập khi đối phó với nhiều mục tiêu cùng lúc hoặc tên lửa thông minh.
Hệ thống pháo cận phòng Type 730 7 nòng 30mm được trang bị trên tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc. Ảnh: CNR.
Ngoài ra, giá thành hệ thống pháo và hệ thống điều khiển hỏa lực của Type 2230 rất đắt, tổng chi phí không hề thấp hơn sử dụng tên lửa phòng thủ tầm gần Hồng Kỳ-10 (HHQ-10). Thêm nữa, yếu tố then chốt không phải là pháo phòng thủ tầm gần Type 2230 có thể đánh chặn tên lửa siêu thanh, mà làm thế nào nâng cao khả năng chiến đấu liên tục mới là chìa khóa. Do đó, việc trong tương lai có nên trang bị hệ thống Type 2230 hay không vẫn còn gây tranh cãi.
Với những đột phá liên tục trong các công nghệ mới như vũ khí laser và vũ khí vi sóng, hệ thống phòng thủ tầm gần trong tương lai sẽ đa dạng và thông minh hơn. Dựa trên pháo phòng thủ tầm gần Type 2230, Hải quân Trung Quốc đang tích cực khám phá khả năng tích hợp các vũ khí phi động như laser và vi sóng vào hệ thống phòng thủ tầm gần. Những công nghệ mới này sẽ cải thiện hơn nữa tỷ lệ thành công đánh chặn của tàu trong phòng thủ tầm gần, giảm lượng đạn tiêu thụ và nâng cao hiệu quả chiến đấu tổng thể.
Trong tương lai, pháo phòng thủ tầm gần Type 2230 không chỉ được sử dụng rộng rãi trên các hạm tàu chủ lực thế hệ mới của Trung Quốc mà còn có thể trở thành hệ thống vũ khí quan trọng trên thị trường xuất khẩu, cung cấp các giải pháp phòng thủ tầm gần tiên tiến cho nhiều quốc gia.
Thu Thủy