Trung Quốc siết chặt quản lý bảo hiểm xã hội: Nguy cơ với việc làm và doanh nghiệp nhỏ

4 giờ trướcBài gốc

Công nhân làm việc tại nhà máy Jack Sewing Machine ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Phán quyết mới của Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc, quy định việc trốn tránh đóng bảo hiểm xã hội của doanh nghiệp và người lao động là bất hợp pháp, đang làm dấy lên lo ngại về việc làm và sự sống còn của các doanh nghiệp nhỏ, buộc chính phủ nước này phải đối diện với rủi ro trong tiến trình cải cách phúc lợi được hứa hẹn từ lâu.

Theo giới phân tích và một cố vấn Chính phủ, động thái trên nhằm bổ sung nguồn quỹ hưu trí đang cạn kiệt tại các địa phương có dân số già, đồng thời đặt nền móng cho hệ thống phúc lợi hào phóng hơn. Đây là một phần trong nỗ lực đưa nền kinh tế Trung Quốc chuyển sang mô hình dựa nhiều hơn vào tiêu dùng thay vì phụ thuộc vào đầu tư hạ tầng và công nghiệp bằng nợ công.

Tòa án tối cao khẳng định việc đóng bảo hiểm luôn là nghĩa vụ bắt buộc, song thừa nhận tình trạng thực thi chưa nghiêm túc và đầy đủ. Trên thực tế, hàng triệu lao động trong các nhà máy, công ty xây dựng, dịch vụ giao hàng, nhà hàng và doanh nghiệp nhỏ vẫn thỏa thuận ngầm với chủ để không phải đóng bảo hiểm, giữ lại khoản tiền này.

Trước tác động của thuế quan mới từ Mỹ, một số nhà máy đã sa thải lao động chính thức và thuê lại theo dạng thời vụ để tiết kiệm chi phí cho những quỹ hưu trí, thất nghiệp, y tế và bảo hiểm khác.

Các nhà phân tích cho rằng phán quyết có hiệu lực từ ngày 1/9 này có thể giúp Trung Quốc tiến gần hơn với mục tiêu củng cố “tấm lưới an sinh”, nhưng cũng đặt ra bài toán khó cho cải cách kinh tế rộng lớn hơn, khi gây rủi ro ngắn hạn cho tăng trưởng do doanh nghiệp và người lao động có ít tiền để chi tiêu.

Ông Jia Kang, Chủ tịch Viện Kinh tế Cung ứng Mới Trung Quốc, nhận định: “Đây có thể là chuyện sống còn với nhiều doanh nghiệp nhỏ”. Ngân hàng Societe Generale ước tính chi phí phát sinh đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể lên tới 1% GDP nếu quy định được thực thi nghiêm ngặt.

Ông Joe Peissel, chuyên gia tại hãng nghiên cứu Trivium, nói: “Trung Quốc đang đối diện câu hỏi cốt lõi: ai sẽ trả chi phí cho cải cách này?”. Hiện tại, gánh nặng chủ yếu dồn lên người lao động và doanh nghiệp, làm suy yếu tiêu dùng và việc làm, đồng thời khó bền vững. Theo ông, Chính phủ Trung Quốc cần có chính sách huy động thêm nguồn lực nhà nước để san sẻ chi phí.

Mức đóng bảo hiểm xã hội ở Trung Quốc thường chiếm khoảng 10% lương cộng gộp của người lao động và khoảng 25% quỹ lương của doanh nghiệp – được xem là cao so với tiêu chuẩn toàn cầu. Điều này đã khuyến khích nhiều biện pháp “né luật”.

Một khảo sát năm 2024 với hơn 6.000 công ty cho thấy chỉ 28,4% tuân thủ đầy đủ quy định. Hiện có khoảng 387 triệu lao động đóng bảo hiểm hưu trí đô thị, tức chỉ bằng một nửa lực lượng lao động cả nước.

Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến bày tỏ sự thiếu niềm tin vào cách quản lý quỹ bảo hiểm, khi một báo cáo của Chính phủ năm 2024 phát hiện 13 tỉnh đã sử dụng sai mục đích hơn 40,6 tỷ NDT từ quỹ hưu trí.

Việc “né” bảo hiểm lâu nay giúp giảm chi phí lao động, tăng sức cạnh tranh xuất khẩu và hạ giá các dự án hạ tầng công, qua đó kéo chi phí logistics xuống. Nhưng trong bối cảnh dân số già hóa, tình trạng này đe dọa sự bền vững của hệ thống hưu trí, vốn được dự báo có thể cạn kiệt vào năm 2035.

Một cố vấn chính sách cho rằng dựa vào chi phí lao động thấp để cạnh tranh, tạo thặng dư thương mại lớn với Mỹ và châu Âu, không phải là con đường bền vững. Một số chuyên gia dự đoán Chính phủ

Trung Quốc có thể trì hoãn thực thi hoặc triển khai thêm gói kích thích để giảm tác động.

Minh Trang/Bnews/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/trung-quoc-siet-chat-quan-ly-bao-hiem-xa-hoi-nguy-co-voi-viec-lam-va-doanh-nghiep-nho/384802.html