Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Getty/CNBC.
Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 28/2 tuyên bố “cực lực phản đối” việc Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thêm thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc, đồng thời cảnh báo sẽ có hành động trả đũa nếu cần thiết.
“Nếu Mỹ nhất quyết làm theo cách của họ, Trung Quốc sẽ thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình”, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc nói trong một tuyên bố. “Chúng tôi kêu gọi phái Mỹ không lặp lại sai lầm của chính họ và quay trở lại hướng đi đúng đắn sớm nhất có thể là giải quyết hợp lý các xung đột thông qua đối thoại trên cơ sở bình đẳng”.
Tuyên bố trên được Bắc Kinh đưa ra sau khi ông Trump vào ngày 27/2 tuyên bố sẽ áp thêm thuế quan 10% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ từ ngày 4/3 - trùng thời điểm Trung Quốc khai mạc kỳ họp Quốc hội thường niên. Thuế quan 10% này sẽ thêm vào thuế quan 10% mà ông Trump đã đánh vào hàng hóa Trung Quốc từ ngày 4/2.
TRUNG QUỐC SẼ ĐÁP TRẢ CHỪNG MỰC?
Ông Trump nói rằng 2 đợt áp thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc này là sự đáp trả đối với vai trò của Trung Quốc trong giao dịch chất gây nghiện fentany. Loại chất cấm có tiền chất được sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc và Mexico này mỗi năm gây ra hàng chục nghìn cái chết do sử dụng quá liều ở Mỹ.
“Trong ngắn hạn, phản ứng của Trung Quốc có thể bao gồm áp thuế quan lên một số hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, đưa thêm doanh nghiệp vào danh sách thực thể không đáng tin cậy, và có thể siết chặt hơn nữa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các khoáng sản quan trọng”, chuyên gia Neil Thomas của tổ chức Asia Society nhận định với hãng tin CNBC.
Tuy nhiên, ông Thomas cho biết ông kỳ vọng sự trả đũa của Bắc Kinh sẽ tiếp tục “chừng mực” vì Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có mong muốn gặp ông Trump và khởi động đàm phán để tránh những biện pháp đặt ra áp lực lớn hơn đối với nền kinh tế vốn dĩ đang tăng trưởng ì ạch của Trung Quốc.
Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế Trung Quốc giảm tốc, khu vực xuất khẩu vốn đang là một điểm sáng hiếm hoi của bức tranh kinh tế nước này. Mỹ lại là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc nếu xét theo quốc gia đơn lẻ.
Ông Alfredo Montufar-Helu, người phụ trách trung tâm Trung Quốc tại tổ chức nghiên cứu The Conference Board, nhận định dù Bắc Kinh có thể giữ lập trường “kiềm chế”, các động thái tiếp theo của họ có thể sẽ nhằm vào những ngành công nghiệp quan trọng nhất đối với những người ủng hộ ông Trump. Trung Quốc vẫn sẽ muốn để ngỏ dư địa cho đàm phán vì muốn tránh bị áp thuế quan cao hơn nữa và các biện pháp “chỉnh đốn” của Washington - ông nhấn mạnh.
Sau đợt áp thuế quan đầu tiên của Mỹ vào đầu tháng này, Trung Quốc đã trả đũa bằng cách áp thuế quan lên một số mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ gồm năng lượng và đưa hai công ty Mỹ vào các thực thể không đáng tin cậy - biện pháp có thể hạn chế khả năng của các công ty này trong việc kinh doanh ở Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc tăng cường kiểm soát xuất khẩu các khoáng chất quan trọng mà Mỹ cần.
“Mũi tên sắc bén nhất mà Trung Quốc có trong tay là hạn chế sự tiếp cận của Mỹ với các khoáng chất mà nước này không dễ tìm nguồn thay thế từ nơi khác”, chuyên gia cấp cao Stephen Olson của Viện nghiên cứu Đông Nam Á (ISAS) nhận định.
THÁI ĐỘ CỨNG RẮN HƠN TRƯỚC
Dù chưa công bố biện pháp cụ thể nào, tuyên bố ngày 28/2 của Bộ Thương mại Trung Quốc cho thấy một thái độ mạnh mẽ hơn hẳn so với phản ứng của chính nước này sau khi bị Mỹ áp thuế quan 10% vào đầu tháng 2.
Tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định những nỗ lực của nước này trong việc kiểm soát chất gây nghiện và gọi lời đe dọa thuế quan mới nhất của ông Trump - trên cơ sở dòng chất fentanyl bất hợp pháp vào Mỹ - “hoàn toàn là sự đổ lỗi” mà không thể giúp Mỹ giải quyết vấn đề chất cấm của chính Mỹ. Tuyên bố cũng nói rằng việc áp thêm thuế quan sẽ “gia tăng gánh nặng đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ và gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu”.
Ông Montufar-Helu nhận định tuyên bố mới nhất của Trung Quốc “gửi đi một thông điệp rõ ràng rằng Chính phủ Trung Quốc sẵn sàng đáp trả để bảo vệ lợi ích quốc gia, và họ sẽ không ‘quỳ gối’”.
Ngược lại, tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 2/2 kêu gọi Washington quản lý vấn đề fentanyl “một cách khách quan và hợp lý” đồng thời cảnh báo thuế quan có thể gây tổn hại cho quan hệ bình thường giữa Mỹ và Trung Quốc về kinh tế và thương mại.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 28/2 cũng thể hiện sự cứng rắn trong tuyên bố đáp trả lời đe dọa thuế quan mới nhất của ông Trump. Người phát ngôn Lin Jian của bộ này nói rằng hành động của Mỹ “gây sức ép và đe dọa” Trung Quốc bằng thuế quan sẽ phản tác dụng.
Trao đổi với CNBC, bà Deborah Elms, trưởng bộ phận chính sách thương mại của tổ chức Hỉnich Foundation, nói rằng việc ông Trump tuyên bố áp thêm thuế quan lên Trung Quốc “sẽ đẩy Trung Quốc tới chỗ cho rằng một thỏa thuận thương mại với Mỹ sẽ là điều không thể hoặc khó có thể đạt được trong ngắn hạn”.
“Điều đó sẽ dẫn Bắc Kinh tới hai lựa chọn: hoặc là đưa ra biện pháp đáp trả có chừng mực với hy vọng tránh leo thang căng thẳng lên cao hơn và thậm chí có thể rút lại các biện pháp trả đũa hiện có; hoặc đáp trả mạnh mẽ hơn” vì “biện pháp khiêm tốn trước đó là không đủ và lời cảnh báo về sự leo thang trong tương lai không được đối phương xem trọng”.
Khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã yêu cầu cơ quan chức năng của Mỹ điều tra việc Bắc Kinh tuân thủ thỏa thuận thương mại đầu tiên ký vào năm 2020 trong nhiệm kỳ trước của ông. Kết quả đánh giá cuối cùng trong cuộc điều tra này sẽ được trình lên ông Trump trước ngày 1/4.
Báo cáo đó có thể mở đường cho những động thái tiếp theo mà ông Trump gọi là “thuế quan có đi có lại” đánh vào các quốc gia áp thuế quan và dựng các hàng rào phi thuế quan đối với hàng hóa Mỹ, trong đó có có Trung Quốc. Trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm 27/2, ông Trump khẳng định “thời hạn 2/4 của thuế quan có đi có lại vẫn hoàn toàn giữ nguyên”.
An Huy