Trung tâm dữ liệu tách khỏi lưới điện là tin vui cho giảm phát thải carbon

8 giờ trướcBài gốc

Tuy nhiên, giữa dòng chảy ấy, một xu hướng mới đang xuất hiện – các trung tâm dữ liệu “tự cung tự cấp năng lượng”, tức tách khỏi lưới điện quốc gia. Dự án Horizon của hai công ty Poolside và CoreWeave tại bang Texas (Mỹ) là ví dụ điển hình, và nó có thể mở ra một hướng đi khả thi cho mục tiêu giảm phát thải trong kỷ nguyên AI.

Một trung tâm dữ liệu “biết tự phát điện”

Theo công bố mới nhất, Poolside – startup AI được hậu thuẫn bởi Nvidia – sẽ hợp tác cùng CoreWeave xây dựng một tổ hợp trung tâm dữ liệu khổng lồ tại vùng Tây Texas, ngay giữa thủ phủ vùng khai thác dầu đá phiến (fracking). Dự án, mang tên Horizon, nằm trên khu đất rộng hơn 500 mẫu Anh (khoảng hai phần ba diện tích Công viên Trung tâm ở New York) thuộc sở hữu của gia đình Mitchell – những người có hàng chục năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dầu khí.

Phối cảnh tổ hợp trung tâm dữ liệu khổng lồ tại vùng Tây Texas.

Điểm đặc biệt là Horizon sẽ tự sản xuất điện cho chính mình, thông qua một nhà máy khí tự nhiên sẵn có do Occidental Petroleum xây dựng từ nhiều năm trước. Nhờ hệ thống đường ống và cơ sở hạ tầng có sẵn, toàn bộ khu phức hợp có thể hoạt động tách biệt hoàn toàn khỏi lưới điện công cộng của bang Texas.

Nếu được hoàn thiện đúng tiến độ, Horizon sẽ đạt công suất tính toán lên đến 2 gigawatt – tương đương sản lượng điện của đập thủy điện Hoover nổi tiếng – và trở thành một trong những trung tâm dữ liệu độc lập năng lượng lớn nhất thế giới.

Vì sao tách lưới lại là tin vui cho môi trường

Thoạt nhìn, việc sử dụng khí tự nhiên – một loại nhiên liệu hóa thạch – để cung cấp năng lượng cho trung tâm dữ liệu có vẻ đi ngược xu hướng “xanh hóa”. Tuy nhiên, ở góc độ năng lượng và phát thải, Horizon lại là một bước tiến trung gian quan trọng trong hành trình giảm carbon.

Thứ nhất, khí tự nhiên phát thải CO₂ ít hơn than tới 50% khi đốt để tạo điện. Việc Poolside và CoreWeave chọn dùng nguồn năng lượng này thay vì mua điện từ lưới công cộng – vốn vẫn phụ thuộc nhiều vào than và dầu – sẽ giảm đáng kể lượng phát thải gián tiếp.

Thứ hai, các trung tâm dữ liệu tự chủ năng lượng giúp giảm áp lực cho lưới điện quốc gia, đặc biệt tại những nơi như Texas, nơi thường xuyên xảy ra quá tải điện trong mùa hè. Khi không còn phải rút điện từ lưới chung, Horizon không chỉ tránh gây mất cân bằng hệ thống mà còn giúp giảm lượng điện phải sản xuất thêm từ các nguồn phát thải cao.

Thứ ba, việc xây dựng mô hình “on-site power generation” (phát điện tại chỗ) đang mở đường cho tương lai kết hợp linh hoạt giữa nhiên liệu hóa thạch ít carbon và nguồn tái tạo như gió, mặt trời. Tây Texas vốn là vùng có sản lượng điện gió lớn nhất nước Mỹ, vì vậy trong giai đoạn mở rộng, Horizon hoàn toàn có thể tích hợp năng lượng tái tạo để giảm tiếp lượng phát thải ròng.

Câu trả lời thực dụng cho bài toán năng lượng AI

Trong khi Google, Microsoft hay Amazon đua nhau quảng bá các “trung tâm dữ liệu xanh 100%”, thực tế cho thấy không phải lúc nào năng lượng tái tạo cũng sẵn có hoặc ổn định. Các nhà vận hành AI cần nguồn điện liên tục, tốc độ cao và có thể mở rộng ngay lập tức – điều mà năng lượng gió hoặc mặt trời đơn thuần chưa thể đảm bảo.

Xanh hóa năng lượng là xu hướng của thế giới.

Ở góc nhìn này, Horizon đại diện cho cách tiếp cận thực dụng: Trước mắt dùng khí tự nhiên để đảm bảo hiệu suất, về lâu dài chuyển dần sang hỗn hợp năng lượng tái tạo. Đó là chiến lược “xanh hóa từng bước” – giảm carbon tương đối hôm nay để đạt “Net Zero” (phát thải ròng bằng 0) ngày mai.

Eiso Kant, đồng sáng lập Poolside, thẳng thắn thừa nhận: “Không phải chỉ là con số gigawatt, mà là khả năng hiện thực hóa dự án. Việc xây trung tâm dữ liệu nhanh chóng mới là nút thắt vật lý thật sự trong ngành”.

Câu nói này phản ánh rõ triết lý của Horizon: Giảm phát thải bằng cách tăng hiệu quả thực tế dù chậm nhưng chắc và quan trọng là không dừng ở khẩu hiệu.

Bức tranh lớn: Khi trung tâm dữ liệu trở thành “người tiêu thụ thông minh”

Việc các trung tâm dữ liệu tách khỏi lưới điện công cộng không chỉ mang ý nghĩa giảm phát thải mà còn thay đổi hoàn toàn cấu trúc năng lượng số của tương lai.

Thay vì là “người tiêu thụ điện khổng lồ”, những hạ tầng như Horizon có thể trở thành “người sản xuất điện thông minh”, chủ động quản lý nhu cầu, dự trữ và phân phối năng lượng.

Trong tương lai gần, các hệ thống tương tự có thể: Kết hợp năng lượng tái tạo với nguồn khí tự nhiên để đảm bảo ổn định; Tận dụng nhiệt thải từ máy chủ để sưởi ấm hoặc tái sử dụng công nghiệp; Lưu trữ điện bằng pin hoặc sản xuất hydro xanh từ nguồn dư thừa. Và quan trọng hơn, tạo ra các khu “AI campus” độc lập về năng lượng, giảm gánh nặng cho lưới quốc gia.

Như vậy, dù không phải dự án “xanh thuần túy”, Horizon vẫn là bước tiến quan trọng trong việc phân tán và làm sạch nguồn tiêu thụ năng lượng số – điều kiện tiên quyết để ngành công nghệ đạt mục tiêu trung hòa carbon.

Tín hiệu tích cực cho kỷ nguyên AI

Sự xuất hiện của Horizon cho thấy ngành công nghệ đang bước vào giai đoạn trưởng thành trong tư duy về năng lượng. Thay vì chờ đợi lưới điện “sạch hơn”, các doanh nghiệp AI bắt đầu tự tạo ra năng lượng ít phát thải hơn và kiểm soát chuỗi cung ứng năng lượng của chính mình.

Điều này không chỉ giúp giảm carbon mà còn tạo sự linh hoạt chiến lược – một yếu tố sống còn khi cuộc đua AI toàn cầu đang bước vào giai đoạn hàng nghìn tỷ đô.

Trong vài năm tới, nếu các dự án tương tự tại Texas, Nevada hay Arizona được triển khai, nước Mỹ có thể chứng kiến một làn sóng trung tâm dữ liệu thế hệ mới, vừa mạnh mẽ về tính toán, vừa tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải đáng kể.

Và khi trí tuệ nhân tạo tiếp tục định hình lại thế giới, những “bộ não số” ấy – thay vì làm nóng trái đất – có thể trở thành công cụ giúp nhân loại mát mẻ hơn.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/trung-tam-du-lieu-tach-khoi-luoi-dien-la-tin-vui-cho-giam-phat-thai-carbon-239037.html