Trung tâm tài chính quốc tế, con gà đẻ trứng vàng! (Bài 2)

21 giờ trướcBài gốc

Nó là trung tâm tài chính lớn nhất Mỹ, nền kinh tế có GDP số 1 toàn cầu trong gần trăm năm qua. Dẫu gần đây với Trung Quốc đã trỗi dậy mạnh mẽ nhưng mới chỉ là số 2.

Năm 2024. GDP của Mỹ ước tính đạt khoảng 28,487 nghìn tỷ USD, chiếm hơn 26% GDP toàn cầu. Các tập đoàn lớn nhất thế giới như Apple, Microsoft, Amazon, Google... đều niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ như NASDAQ, NYSE thuộc Phố Wall.

London, IFC cổ xưa nhất thế giới!

Tuy nhiên về mặt lâu đời phải kể đến IFC London của Vương quốc Anh. London đã là trung tâm tài chính quan trọng từ thời Trung Cổ, đặc biệt phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ 17 khi cuộc cách mạng công nghiệp ở nước Anh bùng nổ với hệ thống thuộc địa rộng khắp trên toàn cầu.

Trên nền tảng một nền kinh tế hàng hóa hùng mạnh, nước Anh đã cho ra đời Bank of England vào năm 1694 mở đầu cho ngành kinh doanh tiền tệ ở nước này. Hơn trăm năm sau với sự ra đời của Sở Giao dịch Chứng khoán London (London Stock Exchange) được thành lập vào năm 1801, là một trong những sàn giao dịch lâu đời nhất thế giới, mở đầu cho một IFC.

Trong suốt thời kỳ Đế quốc Anh, London trở thành trung tâm tài chính hàng đầu thế giới, là nơi trung chuyển dòng vốn toàn cầu. Việc London trở thành Trung tâm Tài chính Quốc tế (IFC) đã mang lại cho nước Anh nhiều nguồn lợi to lớn, cả về kinh tế lẫn địa chính trị. Ngành tài chính - ngân hàng tại London đóng góp hàng trăm tỷ bảng mỗi năm cho ngân sách nhà nước thông qua thuế doanh nghiệp, thuế thu nhập, thuế giao dịch,...

Theo thống kê, lĩnh vực dịch vụ tài chính chiếm khoảng 10% tổng thu ngân sách của Vương quốc Anh. Ngành tài chính trực tiếp và gián tiếp tạo ra hàng triệu việc làm chất lượng cao tại Anh, chủ yếu là tại London và nhiều thành phố khác như Edinburgh, Manchester... London cũng là nơi thu hút nhân tài toàn cầu, đặc biệt là các chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư, luật, kế toán, fintech… Một số sinh viên Việt Nam muốn theo đuổi ngành tài chính đều có thể đến London để tìm vận may.

Với tư cách là IFC, Anh có ảnh hưởng lớn trong các thể chế tài chính toàn cầu như IMF, Ngân hàng Thế giới, G7, G20. London là nơi đặt trụ sở của nhiều ngân hàng toàn cầu, quỹ đầu tư và công ty bảo hiểm hàng đầu thế giới. Anh thường bị thâm hụt thương mại hàng hóa, nhưng thặng dư rất lớn ở lĩnh vực dịch vụ, chủ yếu từ tài chính, bảo hiểm và tư vấn. Năm 2023, thặng dư dịch vụ tài chính của Anh là khoảng 65 tỷ bảng Anh, đứng đầu thế giới.

Là IFC giúp Anh trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn quốc tế. Nhiều công ty quốc tế chọn London làm nơi đặt trụ sở chính tại châu Âu. Điều này giải thích tại sao người ta gọi London là "cửa ngõ" vào thị trường châu Âu, dù sau Brexit, vai trò này có thay đổi phần nào.

Và cuộc đổi ngôi của Trung tâm tài chính!

Sau cuộc đại chiến thế giới II dù là bên thắng trận nhưng nước Anh đã bị tàn phá nặng nề về kinh tế và hạ tầng. Các thành phố như London, Coventry bị đánh bom, hệ thống sản xuất bị đình trệ. Nợ công của Anh tăng vọt, chủ yếu là vay từ Mỹ để đám ứng nhu cầu chi tiêu cho chiến tranh (như khoản vay trong Thỏa thuận Lend-Lease). Sau chiến tranh, Anh trở thành con nợ lớn của Mỹ và mất dần khả năng tự chủ tài chính.

Trước Thế chiến II, Đế quốc Anh là đế chế lớn nhất thế giới với nguồn tài nguyên và thị trường rộng lớn. Sau chiến tranh, quá trình phi thực dân hóa diễn ra nhanh chóng. Ấn Độ độc lập năm 1947, tiếp theo là nhiều nước ở châu Phi và châu Á... Mất thuộc địa đồng nghĩa với việc mất nguồn lực kinh tế, lao động và ảnh hưởng toàn cầu.

Khi nước Anh suy yếu cũng là lúc mà nước Mỹ trỗi dậy mạnh mẽ để rồi trở thành siêu cường số I. Mỹ thoát khỏi Thế chiến II mà không bị tàn phá, ngược lại còn trở thành kho vũ khí của phe Đồng minh lại thêm việc sở hữu vũ khí hạt nhân làm công cụ răn đe rất hiệu quả. Mỹ kiểm soát hơn 50% sản lượng công nghiệp thế giới sau chiến tranh, sở hữu lượng vàng lớn nhất và là chủ nợ toàn cầu. Nền kinh tế Mỹ phát triển vượt trội, với sự dẫn đầu về công nghệ, sản xuất, tài chính và quân sự.

Với sức mạnh của nền kinh tế và cả quân sự, người Mỹ đã tái cấu trúc lại trật tự kinh tế thế giới. Hội nghị Bretton Woods được tổ chức tại bang New Hampshire, Mỹ, năm 1944. Tại đây, với sự chi phối của Mỹ, các nước phương Tây đã thiết lập hệ thống tài chính quốc tế mới, với đồng USD bản vị vàng và là đồng tiền dự trữ toàn cầu.

Cũng tại hội nghị này, các nước đã thành lập IMF và Ngân hàng Thế giới (WB) với trụ sở tại Mỹ, trong đó Anh chỉ giữ vai trò thứ yếu. Nước Mỹ chính thức kiểm soát hệ thống tài chính thế giới qua vai trò của đồng USD và các định chế do họ lãnh đạo.

Cùng với việc “lên ngôi” của Mỹ, Phố Wall trở thành trung tâm tài chính (IFC) lớn nhất thế giới. Đây là nơi tập trung của các ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới như JPMorgan Chase, Goldman Sachs, Morgan Stanley... Cùng với các quỹ đầu cơ (hedge funds), quỹ hưu trí và các tổ chức quản lý tài sản toàn cầu như BlackRock, Vanguard.

Các tổ chức này quản lý hàng chục nghìn tỷ USD tài sản, và dòng tiền họ kiểm soát ảnh hưởng đến mọi thị trường, từ chứng khoán, trái phiếu, vàng, dầu mỏ cho đến tiền điện tử. Các chỉ số như Dow Jones, S&P 500, NASDAQ là “thước đo” cho niềm tin nhà đầu tư toàn cầu. Khi các chỉ số này tăng/giảm mạnh, thị trường chứng khoán tại châu Âu, châu Á và các nước mới nổi thường biến động theo, do tâm lý nhà đầu tư và dòng vốn quốc tế.

Phố Wall là con phố không quá dài nhưng rất nổi tiếng tại khu Manhattan, TP. New York. Con phố chạy dài từ đường Broadway ở phía tây đến đại lộ South Street ở phía đông. Đại lộ này chạy dọc theo bờ sông Đông (East River). Tính đúng tính đủ, Phố Wall chỉ dài độ 1,1 km (0,7 dặm).

Dù có chiều dài khiêm tốn, nhưng Phố Wall là trung tâm tài chính quyền lực nhất thế giới, nơi tập trung nhiều ngân hàng, công ty tài chính và sàn giao dịch chứng khoán lớn. Có thể kể sơ sơ một vài địa chỉ: Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE): số 11 Phố Wall; Tòa nhà Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York: số 33 Liberty Street; Biểu tượng chú bò Phố Wall (Charging Bull) phía nam Phố Wall.

Phố Wall khiêm nhường là vậy nhưng nó được cả thế giới biết đến là một biểu tượng nổi tiếng của nền tài chính Mỹ và là cội nguồn xuất phát của những cuộc khủng hoảng rung chuyển nền kinh tế thế giới. Thế nên giới tài phiệt mới có câu: “Phố Wall hắt hơi, cả thế giới xổ mũi”.

Và những IFC khu vực

Như đã nói ở trên, sau thế chiến II, với sự lên ngôi của nền kinh tế Mỹ là sự hình thành Wall Street như một IFC hàng đầu thế giới. Phố Wall có thể chi phối thị trường tài chính thế giới vì nó là trung tâm đầu não của nền kinh tế lớn nhất, là nơi đặt các định chế tài chính và công ty hàng đầu, đồng thời gắn chặt với vai trò thống trị của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu. Mọi thay đổi lớn tại đây đều tác động dây chuyền đến toàn bộ các nền kinh tế khác.

Tuy nhiên, bản thân New York và London múi giờ cũng chỉ chênh nhau 5h. Vậy nên khi New York đang là đêm khuya thì Hong Kong đang là ban ngày và ngược lại. Với các nhà tư bản tài chính thì đồng tiền phải liên tục được luân chuyển. Sau mỗi vòng luân chuyển đều sinh ra lợi nhuận thế nên người Anh mới tính đến phương án là phải xây dựng ở Hong Kong một IFC tầm cỡ để điều phối dòng tiền ở khu vực Đông Bắc Á, vốn là nơi đông dân và năng động.

Từ ý tưởng đó, IFC Hong Kong (International Finance Centre) đã được ra đời từ những năm cuối thế kỷ XX khi vùng lãnh thổ này còn là thuộc địa của người Anh. Ngày nay, IFC Hong Kong không chỉ là trung tâm tài chính quan trọng mà còn là điểm đến mua sắm và giải trí hàng đầu, với trung tâm thương mại IFC mall và khách sạn Four Seasons Hotel. Nó đã trở thành biểu tượng của sự phát triển và thịnh vượng của Hồng Kông trong thế kỷ 21.

Từ sự thành công của IFC Hong Kong, người Trung Quốc đã cho xây dựng IFC Thượng Hải (Shanghai International Finance Centre) vào những năm đầu thế kỷ XXI ở Phố Đông, Thượng Hải. Các nước khác khi đã đạt được những bước tiến trên con đường công nghiệp hóa, đều nghĩ ngay đến việc phải xây dựng cho mình một IFC, trước hết đó là hình ảnh của quốc gia, thứ nữa là nơi huy động vốn hiệu quả nhất thế giới thông qua phát hành cổ phiếu (IPO), trái phiếu, và các công cụ tài chính khác đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển.

Người Hàn cũng đã có IFC Seoul (Seoul International Finance Center); Người Sing có IFC Singapore, người Indo có IFC Jakarta (Indonesia). International Financial Centre Jakarta…

Tại các IFC, các hoạt động tài chính quy mô lớn sẽ đóng góp nguồn thu thuế dồi dào cho nhà nước thông qua thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tài chính, phí dịch vụ... Với Singapore chẳng hạn, năm 2023, ngành tài chính và bảo hiểm đóng góp khoảng 14% vào tổng GDP của nước này.

Việt Nam là nước đang phát triển với tốc độ cao, nhu cầu vốn cho đầu tư là rất lớn. Muốn có dòng vốn giá rẻ và dồi dào không có cách nào khác phải xây dựng IFC khu vực.

Như đã nói ở bài trước, để đáp ứng nhu cầu của các công ty tài chính đa quốc gia, cùng với cơ sở vật chất, IFC cần phải có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có hệ thống pháp lý và thể chế vững chắc, bảo vệ quyền sở hữu tài sản và hợp đồng. Những hành lang pháp lý này rồi sẽ được quốc hội thông qua và ban hành. Phần còn lại là TP.HCM phải chuẩn bị sẵn sàng để làm tổ cho con gà IFC đến đẻ trứng vàng.

Phan Thế Hải

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/trung-tam-tai-chinh-quoc-te-con-ga-de-trung-vang-bai-2-318890.html