Trung thu xưa và nay

một ngày trướcBài gốc

Nhớ mùa Trung thu xưa

Ngày đó, Hà Nội hay mất điện. Tối, lũ trẻ chúng tôi cứ tha thẩn ngoài vỉa hè, mắt ríu lại vì buồn ngủ. Dù có tiếng í ới của cha mẹ gọi về, nhưng đứa nào đứa ấy cũng chần chừ vì về nhà lại sợ… nóng. Ấy vậy mà rằm Trung thu, chúng tôi chỉ mong mất điện càng lâu càng tốt. Mất điện, trăng như sáng hơn. Mới chập tối, trăng đã trèo lên mái nhà phía đông, lấp ló nhòm vào từng mâm cơm như thúc giục chúng tôi mau mau ra ngã tư đầu ô Cầu Dền để rước đèn. Thằng Thịnh cởi trần trùng trục, da thịt vẫn còn khét lẹt vì cháy nắng. Cả ngày hôm ấy nó cứ rong ruổi bận bịu ngoài đường để tự tay làm chiếc đèn ông sao cỡ lớn. Đèn của nó lạ lắm, năm cánh dán toàn bằng báo cũ. Nó ao ước ao có tờ giấy bóng kính thật to màu đỏ nên cứ đi khắp các cửa hàng bách hóa tổng hợp để tìm mua, nhưng không có. “Chẳng sao, nến thắp lên, đèn của mày cũng lung linh lắm” - cái Hoa ở gần nhà nó cũng biết nói những lời có cánh để động viên bạn.

Chỉ một loáng, đám trẻ con trong xóm tôi đã tề tựu đông đủ. Thằng Tiến được bố mua cho chiếc đầu sư tử còn mới lớp sơn đỏ chóe. Thằng Tý có cái mặt nạ hình Trư Bát Giới. Nó còn lấy quả bóng cao su tạo thành cái bụng phệ y hệt lão Trư đi bành cái chân ra khệ nệ. Cái Hoa mang tới một chiếc đèn cù. Chúng tôi cứ tranh cãi mãi tên gọi của nó, thằng thì bảo là đèn ông sư, thằng thì khăng khăng gọi đó là đèn cù. Cái Hoa bảo, chiếc đèn này mẹ nó mua cho từ năm ngoái, chơi xong nó cẩn thận bọc lại, treo lên mái hiên sau nhà nên vẫn còn mới lắm. Tiếng trống thì thùng, đứa nào không có trống thì mang theo 2 cái nắp vung bằng nhôm loảng xoảng thật vui tai. Thằng Hải được bố lấy trên gác bếp đưa cho một chuỗi hạt bưởi dài đã bóc vỏ, phơi khô, xâu cẩn thận vào dây thép. Nó nghịch ngợm cuộn tròn lại, đeo lên cổ như chuỗi hạt.

Trăng đã lên đến ngọn cau cao vút. Trăng tròn xoe, sáng rực, soi vào đôi mắt trong veo, ngơ ngác của bé Bông vừa chập chững biết đi. Trăng nhảy nhót theo nhịp nhô lên, thụp xuống của chiếc đầu sư tử do thằng Tiến chủ trò. Trăng vẽ chiếc đèn ông sao của thằng Thịnh soi xuống nền đường uốn éo như nhại theo từng bước đi thình thịch của nó... Cứ thế, đoàn rước do thằng Thịnh dẫn đầu đi vào từng con ngõ nhỏ. Chuỗi hạt bưởi của thằng Hải được đốt lên kêu lép bép như pháo hoa, mùi tinh dầu thơm nhẹ. Đi tới đâu, trăng soi đường tới đó. Tiếng trống, tiếng vung nồi gõ vào nhau tạo lên những âm thanh hỗn độn. Ồn ào là thế, nhưng người lớn hôm nay dễ tính lạ thường. Mọi ngày những trò nghịch ngợm làm náo loạn xóm phố, thể nào cũng bị người lớn quát mắng, nhưng hôm nay thì không...

Một cửa hiệu bán đèn lồng và đồ chơi Trung thu năm 1915 trên phố Hàng Gai, Hà Nội

Đoàn rước ngày một đông, không chỉ có trẻ con mà người lớn cũng đi theo. Những em bé miệng cười nắc nẻ, được kiệu lên cổ ông bà, đi vòng vòng quanh xóm. Trăng soi rõ niềm vui lấp lánh trên từng khuôn mặt nhễ nhại mồ hôi của những đứa trẻ xóm tôi. “Trăng đâu rồi nhỉ? Chị Hằng đâu rồi?”. Chúng tôi đổ dồn con mắt lên bầu trời sáng trong đầy những vì sao lấp lánh. “Ừ nhỉ, trăng có chân chúng mày ạ, trăng chạy đâu mất rồi”. Tiếng cười như một tràng pháo nổ ran trước câu pha trò của thằng Thịnh. Thì ra, trăng đã chạy từ đằng Đông sang đằng Tây. Trăng về đêm sáng quá! Một đứa nhìn trăng nói: Chú Cuội kia kìa... kìa kìa... Lại những tranh cãi ồn ào từ lũ trẻ.

“Bọn trẻ con đâu… đến giờ phá cỗ rồi!” - tiếng mẹ thằng Thịnh the thé. Ngày thường mẹ nó đanh đá nhất xóm, thế mà hôm nay vừa chu đáo, vừa tâm lý đến bất ngờ. Mở đầu là mẹ thằng Thịnh mang ra đôi chiếu hoa rải trước bãi đất rộng đầu xóm, rồi bày biện bánh trái, hoa quả cho lũ trẻ về phá cỗ. Thấy vậy, các bà các mẹ trong xóm, mỗi người mang ra một món góp vui tạo thành một mâm cỗ thật to. Những chiếc bánh Trung thu mướt mát, bóng nhẫy, những quả thị sáp vàng thơm nức mũi, những quả bưởi đỏ hồng mọng nước, những trái chuối vàng trứng cuốc ngọt lịm bên những hạt cốm thơm mùi nếp non, những quả hồng ngâm vàng ươm, những quả na mở mắt ngơ ngác nhìn trăng... Chúng tôi xà vào mâm cỗ ăn một cách ngon lành.

Trung thu trong thời đại số

Trung thu trong thời đại số, ánh trăng vẫn đó nhưng phải ngẩng đầu lên ngắm mới cảm nhận được sự vẹn nguyên, sáng trong của trăng rằm. Bởi nếu không thoát khỏi tầm mắt của hiệu ứng đô thị thì trăng sẽ nhạt nhòa bởi đèn led, đèn màu và đủ thứ ánh sáng khiến chúng ta không còn cảm nhận sự xuất hiện của chị Hằng, chú Cuội... Trung thu trong thời đại số, có lẽ trẻ con, nhất là ở thành thị, đã giảm nhiều sự hưng phấn ngóng chờ được chơi những đồ chơi truyền thống. Trên tay trẻ, thay cho ánh sáng lung linh tỏa ra từ đèn ông sao, đèn cù với đủ sắc màu, là thứ ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, thay cho tiếng hò reo náo nức ngoài ngõ là âm thanh chiu chíu trong phòng game…

Mặc dù là Tết dành cho thiếu nhi, nhưng có khi chính người lớn chúng ta lại hoài niệm đầy tiếc nuối về một tuổi thơ đong đầy kỷ niệm mỗi dịp Trung thu về

Mặc dù là Tết dành cho thiếu nhi, nhưng có khi chính người lớn chúng ta lại hoài niệm đầy tiếc nuối về một tuổi thơ đong đầy kỷ niệm mỗi dịp Trung thu về, và không khỏi chạnh lòng khi thấy trẻ em hôm nay không còn mặn mà với đồ chơi truyền thống, với sự hồn nhiên, nghịch ngợm đúng với lứa tuổi của mình. Bằng tất cả tình cảm và lòng yêu thương với thế hệ trẻ, mong muốn các em được vui chơi và cảm nhận được ý nghĩa của lễ hội trăng rằm, năm nào cũng vậy, ở tổ dân phố của tôi, cứ gần đến Tết Trung thu, tổ trưởng dân phố cùng Cảnh sát khu vực lại đăng tin trên nhóm Zalo cộng đồng kêu gọi các gia đình đưa con em đến điểm sinh hoạt công cộng của xóm để tổ chức Trung thu cho các cháu. Trước đó, quỹ khuyến học cũng đã có phần quà cho các em có thành tích xuất sắc trong học tập.

Tôi có cảm giác, lũ trẻ đến như tham gia một sự kiện, hết chương trình rồi về, chứ không háo hức, mong chờ để rồi hòa mình vào ngày Tết Trung thu như một chủ thể của lễ hội theo cách tự nhiên nhất. Biết rằng, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên số, của các thiết bị điện tử và công nghệ AI, chỉ cần một cái nhấp chuột, một khẩu lệnh, là trẻ con có thể tìm hiểu thông tin, thậm chí sống ảo với phong tục, tập quán, lễ hội truyền thống ở mọi quốc gia, trong đó có Tết Trung thu. Nhưng nếu vậy thì liệu mai này, tuổi thơ của chúng sẽ đọng lại những gì. Hay chính trí tuệ nhân tạo sẽ giúp chúng đọng lại những ký ức ấy!?

Đang hồi tưởng với những suy nghĩ đan xen. Tôi bừng tỉnh trước tiếng gọi to của bà tổ trưởng: “Có ai ở nhà không? Bố mẹ đưa con ra sân trường Tiểu học tham gia lễ hội đón Tết Trung thu nhé”. Tiếng bà tổ trưởng cần mẫn đi nhắc từng gia đình có trẻ cứ nhỏ dần, nhỏ dần. Tôi quay sang nhìn lũ trẻ nhà mình, đứa thì đang chăm chú vào màn hình laptop, đứa thì dán mắt vào chiếc điện thoại thông minh. Ngoài kia, trăng đã sáng một màu dịu mát. Tôi tự hỏi, chẳng biết bây giờ lũ trẻ có còn tha thiết với trăng?

Trần Minh

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/trung-thu-xua-va-nay-post625042.antd