Thủ đô Hà Nội yêu chuộng hòa bình của dân tộc và nhân dân Việt Nam, yêu sự tiến bộ của loài người đã được nhân dân toàn thế giới từ lâu biết đến và trân trọng. Trong những ngày sôi nổi giàu tinh thần cách mạng, hình ảnh người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, hình tượng Bộ đội cụ Hồ càng thêm ngời sáng và thân thuộc.
Trung tướng Lư Giang trước cờ Quyết thắng Liên khu V tại Viện bảo tàng năm 1990.
Ngắm cầu Thê Húc soi bóng xuống hồ Gươm xanh thẳm, chúng tôi càng nhớ tới Trung tướng Lư Giang, nhớ ngày ông là Tư lệnh Quân khu Thủ đô mỗi buổi chiều thu giản dị trên chiếc xe đạp tới đón cháu ngoại lúc tan trường. Trung tướng Lư Giang giản dị lắm. Ông luôn không đồng tình việc làm phiền người khác, nhất là việc riêng tư của mỗi người. Đó là điều đặc biệt của Trung tướng Lư Giang.
Ngày 16/1/1980, Bộ Chính trị Trung ương Đảng ra Quyết định số 1023/NQ-NS/TVV do đồng chí Lê Đức Thọ, Ủy viên Bộ Chính trị ký, bổ nhiệm Thiếu tướng Lư Giang, Phó Tư lệnh Quân khu Thủ đô giữ chức Tư lệnh Quân khu Thủ đô. Tiếp đó, ngày 21/1/1980, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Tôn Đức Thắng ký Sắc lệnh số 14-LCS bổ nhiệm Thiếu tướng Lư Giang làm Tư lệnh Quân khu Thủ đô thay Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên chuyển sang công tác ở Bộ Xây dựng.
Ban Bí thư Trung ương Đảng ký quyết định thành lập Đảng bộ Quân khu Thủ đô dưới sự lãnh đạo trực tiếp về mọi mặt của Quân ủy Trung ương, đồng thời đặt dưới sự lãnh đạo của Thành ủy Hà Nội về công tác quân sự địa phương. Đảng ủy Quân khu gồm 9 đồng chí: Phí Triệu Hàm, Lư Giang, Phạm Thạch Tâm, Nguyễn Tiệp, Tạ Đình Hiểu, Phạm Quang Vinh, Hà Văn Phúc, Hoàng Kim, Đỗ Văn Dũng.
Trên cương vị mới, đang ở thời khắc đất nước ta, nhân dân ta đứng trước những khó khăn thử thách chất chồng, sự bao vây cấm vận ngặt nghèo, hai đầu biên giới phía Nam, phía Bắc máu của đồng bào ta, chiến sĩ ta đang đổ xuống. Từng là người chỉ huy trên các chiến trường ác liệt trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Tư lệnh Quân khu Thủ đô Lư Giang hiểu rất sâu sắc rằng, người chiến sĩ Thủ đô phải là trụ cột của niềm tin, nền tảng vững vàng của phẩm chất Bộ đội cụ Hồ trên các mặt công tác.
Từ tư duy ấy, Tư lệnh Lư Giang đã cùng với lãnh đạo Quân khu chỉ đạo những việc làm thiết thực, cấp bách. Trước tình hình lương thực thiếu thốn trên toàn quốc, nhiều nơi thiếu đói dài ngày, việc đảm bảo tiêu chuẩn bữa ăn của bộ đội là một vấn đề lớn và khó, Tư lệnh Lư Giang cùng Đảng ủy Quân khu đã ra Nghị quyết về đẩy mạnh sản xuất, tự túc chỉ tiêu lương thực, thực phẩm và làm kinh tế trong lực lượng vũ trang Quân khu. Từng bị thiếu đói dài ngày ở chiến trường Khu V trong chiến tranh chống Mỹ, Tư lệnh Lư Giang rất thấm thía tới từng bữa ăn của bộ đội. Tuần sau có còn đủ gạo không? Ngày mai bộ đội có rau xanh ăn không? Trồng giống rau gì ngắn ngày nhất thì được thu hoạch? Mùa mưa nóng ẩm ngập lụt, mùa đông rét buốt khô hạn việc tăng gia sản xuất phải thế nào? Ai cũng nghĩ một Tư lệnh Quân khu Thủ đô quyền cao chức trọng có hàng vạn quân trong tay, việc gì phải lo những chuyện cỏn con như vậy? Nhưng thực tiễn cách mạng của chúng ta, đời sống nhân dân và người chiến sĩ trước mắt của chúng ta đã đặt ra cho vị chỉ huy cao nhất của một Quân khu đã phải suy nghĩ và thực hành như thế.
Không chỉ thực hiện những công việc cụ thể, trước mắt, sát sạt với đời sống bộ đội, mà những việc xa hơn, căn cơ gốc rễ, Tư lệnh Lư Giang đều dành hết tâm huyết và trí tuệ của mình. Với tư cách Tư lệnh Quân khu Thủ đô trong Đoàn đại biểu Quốc hội của Hà Nội, tháng 12/1981, tại Hội trường Ba Đình, trong Kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa VII, ông cùng các đại biểu đã trình bày và được thông qua nhiều sắc luật quan trọng, nhất là Luật nghĩa vụ quân sự và Luật sĩ quan trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là những dấu mốc có ý nghĩa hết sức quan trọng với quân đội, với người chiến sĩ.
Trung tướng Lư Giang cùng chính quyền, bà con viếng mộ liệt sĩ.
Với quan hệ quốc tế, đầu tháng 2/1982, Bộ Quốc phòng trong Lễ đón Đoàn đại biểu quân sự Liên Xô do Nguyên soái N.U. Ô-ga-rơ-cốp, Ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, Tổng Tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Liên Xô, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Quốc phòng Liên Xô thăm hữu nghị chính thức nước ta đã giao nhiệm vụ cho Tư lệnh Quân khu Thủ đô cùng các Tư lệnh quân chủng, binh chủng, bộ đội biên phòng dự tiếp phái đoàn. Từng được học hành bài bản về quân sự tại Liên Xô, khi được gặp mặt trên cương vị mới, trọng trách mới, các vị tướng của hai Đảng, hai Nhà nước anh em đã vô cùng xúc động, thể hiện sự đoàn kết keo sơn, quyết tâm phấn đấu vì sự nghiệp chung. Đây là những khoảng khắc không thể nào quên của Tư lệnh Lư Giang và các vị tướng.
Trong khoảng thời gian thập kỷ tám mươi, chín mươi của thế kỷ trước, khi kinh tế nước ta rất khó khăn, nhân dân thiếu đói nặng nề, người chiến sĩ đã lập tức có mặt ở tuyến đầu chia sẻ. Tư lệnh Lư Giang rất trăn trở và đã cùng với các Quân khu bạn đẩy mạnh phong trào thi đua giữa các Quân khu. Lễ ký kết giao ước thi đua giữa Quân khu Thủ đô với Quân khu III và Quân khu IV đã sớm được tổ chức vào đầu tháng 5/1982. Ba vị Tư lệnh gồm Thiếu tướng Lư Giang - Tư lệnh Quân khu Thủ đô; Trung tướng Nguyễn Quyết - Tư lệnh Quân khu III; Thiếu tướng Nguyễn Thế Bôn - Tư lệnh Quân khu IV đã ký Biên bảo giao ước thi đua trong đó có một nội dung là: “Đẩy mạnh sản xuất, tiết kiệm và tổ chức đảm bảo đời sống tinh thần, vật chất của các lực lượng vũ trang”. Các vị tướng, vị Tư lệnh lừng danh của chúng ta đã có những quyết định vô cùng thiết thực như thế.
Trung tướng Lư Giang là người kế nhiệm Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên nhận trọng trách Tư lệnh Quân khu Thủ đô. Từ trong chiến trường, các ông đã thấu hiểu về nhau nên khi đảm đương trọng trách mới đều là đem hết trí tuệ và nhiệt huyết của mình phục vụ Đảng, phục vụ Quân đội và nhân dân trong đó có nhân dân Thủ đô Hà Nội. Người chiến sĩ Thủ đô phải luôn gương mẫu, đi đầu trong mọi công tác.
Một trong những người mà Tư lệnh Lư Giang gắn bó, kính trọng từ những ngày đầu là Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người Anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam. Những ngày đảm đương cương vị Tư lệnh Quân khu Thủ đô, nhất là cuối thập kỷ tám mươi, khi Liên Xô và Đông Âu đã có dấu hiệu của sự tan rã, Tư lệnh Lư Giang thường xuyên đến với Đại tướng như tìm đến trí tuệ và bản lĩnh lớn, sự tinh tường, kiên định vào con đường mà Đảng, Bác Hồ đã lựa chọn, để từ đó có những tham mưu, hoạch định lớn, đúng đắn, lâu dài với lực lượng vũ trang Thủ đô Hà Nội và bộ đội trong toàn quân. Có câu chuyện hai vị tướng đã phải trăn trở và cân nhắc rất nhiều. Trong các câu chuyện sau này kể lại, bà Hàn Thị Trang - vợ Trung tướng Lư Giang luôn nhắc về Đại tướng Võ Nguyên Giáp với sự xúc động sâu sắc. Ngày Trung tướng Lư Giang sắp mất tại Bệnh viện 108 năm 1994, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhiều lần đến thăm ông. Hai vị tướng nhiền lần nắm chặt tay nhau rất lâu trong im lặng.
Trung tướng Lư Giang gặp lại bà con Đầm Chũ.
Trong hơn mười năm công tác tại Quân khu Thủ đô, nhiều năm giữ cương vị cao nhất, Trung tướng Lư Giang luôn là tấm gương sáng cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân khu học tập. Ông luôn là người đi đầu không chỉ bằng trí tuệ và tâm huyết mà còn bằng trái tim nóng ấm. Lư Giang từng vào sinh ra tử nên rất hiểu giá trị của cuộc sống hòa bình hôm nay mà người chiến sĩ phải giữ gìn. Từ khi tuổi trẻ có khả năng văn bút, từng sớm cầm súng lên đường Nam tiến buổi đầu tiên, khi ở vị trí cao nhất, cương vị Tư lệnh Quân khu Thủ đô, trước dòng sông Hồng ứa đỏ phù sa, Trung tướng Lư Giang rất thấm thía và biết tri ân tổ tiên, nguồn cội như chim hồng hạc bay định phận giữa trời, như nguồn lệ của những người lính lấy máu xương mình xây đắp tượng đài Tổ quốc.
Tâm niệm suốt cuộc đời mình, Trung tướng Lư Giang luôn chiến đấu vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, ấm no hạnh phúc của nhân dân, tin tưởng vào sự nghiệp chính nghĩa, vào thắng lợi của cách mạng, kiên quyết đấu tranh và chiến đấu dũng cảm trước mọi kẻ thù. Trong thời bình, ông luôn trăn trở với công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước, nêu cao truyền thống của quân đội, không lùi bước trước hiểm nguy, đoàn kết và phát huy cao độ tinh thần đại đoàn kết trong mọi thời đoạn lịch sử. Một đời tâm niệm lời dạy của Bác Hồ: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”.
Đó luôn là suy nghĩ và hành động suốt đời của Trung tướng Lư Giang.
Nhà văn Phùng Văn Khai