Học sinh Trường THPT Bùi Thị Xuân, phường Bến Thành tham gia hoạt động thể dục thể thao tại nhà trường.
Trong thời đại công nghệ đang chi phối mọi khía cạnh đời sống, việc học sinh sử dụng điện thoại quá mức đã trở thành nỗi lo của không ít phụ huynh. Với sức "hấp dẫn" của điện thoại thông minh, các em dễ bị cuốn hút vào màn hình điện tử, đánh mất dần sự tương tác với thế giới chung quanh và giảm hẳn khả năng vận động. Mô hình "Không điện thoại trong giờ ra chơi" tạo ra một khoảng không gian quý giá để học sinh giải phóng bản thân khỏi những giới hạn của công nghệ, thay vào đó là vận động, giao lưu và kết nối trực tiếp với bạn bè.
Trước những hệ lụy khó lường từ việc học sinh sử dụng điện thoại trong trường học, Trường THCS Nguyễn Văn Phú, phường Bình Thới, Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện mô hình "Không điện thoại trong giờ ra chơi" với mục tiêu khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động thể chất, vận động và giao tiếp trực tiếp, tạo môi trường năng động và gắn kết hơn. Theo Ban Giám hiệu nhà trường, sự phổ biến của điện thoại thông minh đã làm thay đổi đáng kể hành vi của học sinh trong giờ ra chơi, khi thay vì giao lưu hay tham gia các hoạt động tập thể, nhiều em lại chọn cách dán mắt vào màn hình điện thoại. Điều này không chỉ làm mất đi ý nghĩa của giờ giải lao mà còn gây ra nhiều tác động xấu. Cụ thể, học sinh giảm tương tác xã hội khi ít nói chuyện, trao đổi với bạn bè dẫn đến sự cô lập và thiếu kỹ năng giao tiếp, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý như lo âu, căng thẳng khi so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội. Việc học sinh sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi cũng có thể khiến các em bị phân tâm, khó tập trung vào bài giảng sau đó.
Để thực hiện mô hình "Không điện thoại trong giờ ra chơi", Trường THCS Nguyễn Văn Phú đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục, nâng cao nhận thức của học sinh về ý thức sử dụng điện thoại. Trong đó, chú trọng giúp học sinh nhận diện thông tin xấu độc, những tác hại của sử dụng điện thoại để truy cập internet, mạng xã hội, rèn kỹ năng phòng tránh tác hại của nó. Nhà trường cũng phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để đạt được sự thống nhất cao trong vấn đề quản lý việc sử dụng điện thoại. Phụ huynh phải luôn đứng trên lập trường ủng hộ thầy, cô giáo và nhà trường. Tạo cho học sinh thói quen sử dụng điện thoại hữu ích là việc làm cần thiết hiện nay của mỗi cơ sở giáo dục. Đặc biệt, phải đa dạng các hoạt động trong giờ ra chơi, tổ chức nhiều hình thức hấp dẫn, phù hợp sở thích của từng lứa tuổi để thu hút các em.
Tiến sĩ tâm lý Bùi Hồng Quân, Trưởng Khoa Giáo dục mầm non, Trường đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, điện thoại di động là công cụ hai mặt: Vừa hỗ trợ học tập và kết nối thông tin, vừa tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến thành tích, sức khỏe thể chất, quan hệ xã hội và đời sống tinh thần của học sinh, thanh thiếu niên. Do đó, việc giáo dục ý thức sử dụng công nghệ và xây dựng cơ chế kiểm soát phù hợp trong nhà trường là điều cần thiết nhằm phát huy mặt tích cực và hạn chế tác động tiêu cực. Để định hình văn hóa ứng xử học đường trong bối cảnh số, nhà trường cần đồng bộ nhiều giải pháp mang tính hệ thống. Cụ thể, cần giáo dục ý thức cho học sinh thông qua việc tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng sử dụng công nghệ có trách nhiệm và văn hóa ứng xử học đường vào các hoạt động sinh hoạt tập thể. Những phương pháp dạy học trải nghiệm, đối thoại giúp học sinh tự nhận thức được lợi ích của việc hạn chế sử dụng điện thoại. Đồng thời, cần xây dựng quy tắc ứng xử rõ ràng dưới dạng nội quy chính thức. Việc triển khai mô hình "Không điện thoại trong giờ ra chơi" không chỉ góp phần duy trì kỷ luật mà còn giúp tạo ra môi trường giao tiếp trực tiếp. Nghiên cứu ở Đan Mạch cho thấy, lệnh cấm sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi đã làm tăng đáng kể mức độ hoạt động thể chất và sự tương tác xã hội của học sinh. Kinh nghiệm từ Anh và Hoa Kỳ cũng cho thấy chính sách này góp phần cải thiện kết quả học tập và giảm hành vi gây rối.
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, trên cơ sở đạt được từ các trường thực hiện mô hình "Không điện thoại trong giờ ra chơi", sở đang xây dựng dự thảo Kế hoạch Triển khai thực hiện hạn chế sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử trong giờ ra chơi tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn thành phố. Dự kiến lộ trình thực hiện ở giai đoạn 1 (thí điểm) từ tháng 10/2025 đến hết học kỳ I năm học 2025-2026. Trong giai đoạn này, sẽ thực hiện thí điểm 16 trường. Giai đoạn 2 (mở rộng, chính thức) từ tháng 1/2026, triển khai đồng loạt tại tất cả cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố ■
Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH