Trường học loay hoay trước làn sóng AI

4 giờ trướcBài gốc

Trên 87% học sinh biết về AI

Tại hội thảo phát triển năng lực trí tuệ nhân tạo cho người học do Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) phối hợp cùng các đơn vị tổ chức mới đây, GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (Bộ GD&ĐT) cho biết, viện tiến hành khảo sát 11.279 học sinh THCS Việt Nam về mức độ sẵn sàng với AI. Kết quả, trên 87% học sinh biết về AI; trên 62% học sinh ứng dụng AI để hỗ trợ học tập cá nhân hóa; trên 43% sử dụng AI chấm bài tự động; gần 52% sử dụng AI là trợ lí ảo hỗ trợ giải bài tập, đặc biệt là giải các bài tập khó. Trong số trên 34.000 giáo viên được khảo sát, có 76% giáo viên đã từng sử dụng AI trong dạy học.

Theo GS. Lê Anh Vinh, AI đang được sử dụng trong các trường học từ giáo viên đến học sinh. Vậy phải làm thế nào để AI thực sự phát huy hiệu quả trong môi trường giáo dục. GS. Lê Anh Vinh cho rằng, việc triển khai AI trong giáo dục phổ thông cần dựa trên ba trụ cột chính: khung chính sách nhất quán, bảo đảm đạo đức, an toàn dữ liệu và định hướng dài hạn; chương trình giảng dạy và tài liệu học tập toàn diện, linh hoạt, phù hợp với thực tiễn lớp học và được cập nhật thường xuyên; nguồn lực con người và tài chính, đặc biệt là đào tạo giáo viên để chuyển đổi công nghệ thành giá trị học tập.

Từ năm 2024, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã tổ chức xây dựng chương trình học AI trong giáo dục phổ thông, từ đó nhà trường có thể xây dựng quy chế để ứng dụng AI. Hiện nay khung năng lực AI cho học sinh, giáo viên THPT đã được Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ GD&ĐT) thẩm định, sẽ sớm được đưa vào triển khai.

PGS. TS Hoàng Minh Sơn, Giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội cho biết, trong chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045, ĐH này hướng tới xây dựng hệ sinh thái AI toàn diện. Không chỉ trong các ngành công nghệ, AI đang và sẽ được ứng dụng mạnh mẽ trong khoa học xã hội, nhân văn, kinh tế, luật, giáo dục,… qua đó thúc đẩy đổi mới tri thức, tái định hình cách con người học tập, nghiên cứu và sáng tạo, hướng tới một nền giáo dục thông minh, nhân văn và phát triển bền vững. Vì vậy, ĐH Quốc gia Hà Nội chủ trương phát triển năng lực AI như một năng lực nền tảng của người học trong kỉ nguyên số, tương tự như năng lực ngôn ngữ hay tư duy phản biện và năng lực sáng tạo.

Tuy nhiên, ông Sơn khẳng định, chúng ta cần các chính sách đồng bộ, mô hình hợp tác công - tư, và đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng khoa học, doanh nghiệp, và xã hội để xây dựng một khung năng lực AI quốc gia thực chất, khả thi và phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Mỗi học sinh được trang bị một thiết bị học tập riêng trong lớp học số ICLASS. Ảnh: ISMART

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV cho hay, trong hai năm qua, nhà trường đã triển khai nhiều hoạt động tiên phong như xây dựng khung năng lực AI dành cho người học, gắn với UNESCO và các khuyến nghị quốc tế. Phát triển các mô-đun đào tạo về AI trong giảng dạy, nghiên cứu và nghề nghiệp, hướng đến sinh viên các ngành KHXH&NV.

Cần hành lang pháp lí, lộ trình đào tạo AI

Trao đổi với phóng viên, hiệu trưởng một trường THCS tại Hà Nội thẳng thắn đặt câu hỏi: Đưa AI vào nhà trường, giáo viên, kinh phí thực hiện như thế nào? Hiện nay, việc triển khai học 2 buổi/ngày đã thành chủ trương nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn vướng mắc. Theo vị này tính toán, để đáp ứng dạy buổi 2 theo yêu cầu của ngành, nhà trường cần ít nhất định biên 10 giáo viên (những giáo viên này phụ trách phần dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, bồi dưỡng học sinh yếu kém không thu phí). Nếu thêm phần nội dung AI, cơ quan quản lí phải tính đến kinh phí, đội ngũ thực hiện.

Theo bà Nguyễn Thị Nhiếp, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Chu Văn An (Hà Nội) quan sát tại Hà Nội và một số tỉnh thành, có thể thấy sự phân hóa rõ, có trường chưa quan tâm, có trường đầu tư mạnh. Đặc biệt, sự phân hóa này thể hiện rõ giữa trường ở thành thị và nông thôn, giữa trường công và trường tư, trong đó nhiều trường tư có cách tổ chức đào tạo rất tốt. Theo bà Nhiếp, nhà trường muốn đưa AI vào tập huấn, thậm chí có thể trích ngân sách để tổ chức nhưng vướng vào quy định dạy thêm, học thêm. Vậy nhà trường căn cứ vào đâu để dạy? Tại sao lại được thu tiền?

Từ khó khăn trên, bà Nhiếp đề xuất cần có hành lang pháp lí, có mục tiêu, lộ trình cho học sinh, giáo viên, nhà trường để ứng dụng và phát triển AI trong giảng dạy và học tập. Việc đào tạo giáo viên, cơ sở hạ tầng cũng là yếu tố quyết định cho các nhà trường khi triển khai thực hiện.

Các đại biểu thảo luận bên lề hội thảo. Ảnh: Nghiêm Huê

GS. Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho rằng, việc triển khai AI trong giáo dục phổ thông cần dựa trên ba trụ cột chính: khung chính sách nhất quán, bảo đảm đạo đức, an toàn dữ liệu và định hướng dài hạn; chương trình giảng dạy và tài liệu học tập toàn diện, linh hoạt, phù hợp với thực tiễn lớp học và được cập nhật thường xuyên; nguồn lực con người và tài chính, đặc biệt là đào tạo giáo viên để chuyển đổi công nghệ thành giá trị học tập.

TS. Tô Hồng Nam, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT) chỉ ra nhiều thách thức, người học hiện nay chủ yếu tự học AI qua bạn bè, mạng xã hội hoặc các khóa học trực tuyến nhưng thiếu cơ chế kiểm chứng chất lượng. Nhiều người “tự xưng thầy dạy AI” nhưng không có chuyên môn, khiến học viên không biết trình độ của mình đến đâu, học gì là đủ. Ông Nam khẳng định, cần có hệ thống đánh giá, công nhận và chuẩn hóa thống nhất để đảm bảo chất lượng đào tạo AI.

TS. Lê Linh Lương, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Blockchain và AI, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, thông tin, tại Mỹ, chỉ 34% giáo viên Tiểu học, 45% giáo viên THCS, 46% giáo viên THPT cảm thấy đủ năng lực để giảng dạy AI. Nguyên nhân do thiếu chương trình đào tạo giáo viên về công cụ AI, đạo đức và đánh giá kết quả học sinh. Khoảng cách này phản ánh thách thức chung của nhiều quốc gia, AI đi trước năng lực đào tạo sư phạm.

TS. Linh Lương đề xuất, Việt Nam cần đào tạo đội ngũ giáo viên nòng cốt trước khi triển khai đại trà. Ông cũng đề xuất mô hình 3 tầng năng lực AI cho Việt Nam: nhận thức phổ thông; ứng dụng chuyên môn; nghiên cứu và phát triển, nơi các kĩ sư, nhà khoa học làm chủ mô hình và sản phẩm “Make in Vietnam”.

GS. Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho biết, Bộ GD&ĐT đang nghiên cứu các phương án tích hợp AI ở bậc trung học phổ thông theo hướng tránh chồng chéo. Để triển khai vào chương trình THPT, có 3 hướng: tích hợp AI vào hoàn toàn vào các môn học; xem AI như một phần của môn tin học; để AI như một môn học độc lập. “Quan điểm của chúng tôi là nên đưa AI theo hướng tích hợp vào các môn học phổ thông để tránh chồng chéo. Cách tiếp cận phải từng bước, rõ ràng, có đánh giá nghiên cứu để triển khai kịp thời”, ông Lê Anh Vinh chia sẻ.

Kết quả khảo sát của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho thấy, trên 87% học sinh biết về AI; trên 62% học sinh ứng dụng AI để hỗ trợ học tập cá nhân hóa; trên 43% sử dụng AI chấm bài tự động; gần 52% sử dụng AI là trợ lí ảo hỗ trợ giải bài tập.

Chương trình AI đang được Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thí điểm từ lớp 1 đến lớp 12 tại các trường thực nghiệm, với 16 tiết dạy mỗi năm học. Chuyên gia cho rằng, ở bậc tiểu học, trọng tâm là giáo dục đạo đức và nhận thức về AI; ở cấp cao hơn, sẽ tăng dần hàm lượng kiến thức và kĩ năng kĩ thuật. Kết quả bước đầu cho thấy, giáo viên hoàn toàn có thể dạy tốt nội dung về đạo đức và sử dụng AI an toàn, nếu có tài liệu hướng dẫn phù hợp.

Ngược lại, phần kiến thức nền tảng và kĩ thuật AI lại là thách thức lớn, vì đa số giáo viên không có chuyên môn công nghệ. Do đó, Viện đang đề xuất chuẩn hóa và số hóa học liệu, để giáo viên đóng vai trò hỗ trợ thay vì giảng dạy trực tiếp.

Nghiêm Huê

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/truong-hoc-loay-hoay-truoc-lan-song-ai-post1791597.tpo