Thực hiện lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019, năm 2025, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là 61 tuổi 3 tháng đối với nam và 56 tuổi 8 tháng đối với nữ. Tuy nhiên theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 sẽ có một số trường hợp được nghỉ hưu sớm so với quy định mà không bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu. Cụ thể: Nghỉ hưu sớm không quá 5 tuổi đối với trường hợp đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 3 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên khi làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt, nặng nhọc, độc hại nguy hiểm. Hoặc người lao động làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021. Trường hợp nghỉ hưu sớm không quá 10 tuổi so với quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm công việc khai thác than trong hầm lò theo quy định của Chính phủ.
Luật BHXH năm 2024 cũng quy định khi nghỉ việc có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu, nếu thuộc một trong các trường hợp sau: Người có tuổi thấp hơn tối đa 5 tuổi so với quy định tại Bộ luật Lao động, trừ trường hợp Luật Sĩ quan quân đội nhân dân Việt Nam, Luật Công an nhân dân, Luật Cơ yếu, Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng có quy định khác. Người có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên khi làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Như vậy, theo quy định của Luật BHXH năm 2024, từ 1/7/2025, có nhiều trường hợp người lao động sẽ được nghỉ hưu sớm so với quy định từ 5 - 10 tuổi và không bị trừ tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu.
Từ ngày 1/7, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực thì điều kiện về tuổi nghỉ hưu vẫn không thay đổi, áp dụng theo hướng dẫn tại Điều 4 Nghị định 135/2020/NĐ-CP, tức là tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường của lao động nam là 61 tuổi 3 tháng và lao động nữ là 56 tuổi 8 tháng. Tuy nhiên, về điều kiện thời gian đóng BHXH có sự thay đổi lớn: người lao động khi nghỉ việc có thời gian tham gia BHXH tối thiểu là 10 năm đã đủ điều kiện để hưởng lương hưu. Sự điều chỉnh này tạo cơ hội cho hàng trăm nghìn lao động được hưởng lương hưu hằng tháng. Cụ thể, trước ngày 1/7, lao động đủ tuổi nghỉ hưu phải có thời gian đóng BHXH từ 20 năm trở lên mới được hưởng lương hưu. Nhưng từ ngày 1/7 trở đi, lao động đủ tuổi nghỉ hưu chỉ cần có thời gian đóng BHXH từ 15 năm trở lên là được hưởng lương hưu.
Với sự thay đổi căn bản này, tỷ lệ hưởng lương hưu tối thiểu của người lao động cũng có sự thay đổi. Khi đó, lao động nam nghỉ hưu với 15 năm đóng BHXH sẽ được hưởng mức lương hưu bằng 40% bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, lao động nữ nghỉ hưu với 15 năm đóng BHXH sẽ được hưởng mức lương hưu bằng 45% bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.
Quy định này cũng tạo cơ hội cho các đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (những người 45 - 47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm Bảo hiểm Y tế.
Lan Hương