Ông Vy Văn Chung, trưởng thôn Quang Hòa, xã Châu Sơn thu thập và nhập dữ liệu phục vụ tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025 tại một hộ gia đình trong thôn.
Những ngày cuối tháng 7, khi cuộc Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025 đang vào cao điểm, chúng tôi có dịp ghi nhận thực tế tại thôn Quang Hòa, xã Châu Sơn. Trưởng thôn Vy Văn Chung tất bật với công việc, tay cầm điện thoại thông minh, cập nhật trực tiếp thông tin nhân khẩu, nghề nghiệp, diện tích đất canh tác vào biểu mẫu điện tử. Nhờ lịch trình làm việc đã được thông báo trước trên nhóm Zalo của thôn, kèm hướng dẫn rõ ràng những giấy tờ cần chuẩn bị nên việc điều tra diễn ra nhanh chóng, hiệu quả, không làm gián đoạn sinh hoạt của các hộ dân.
Ông Chung chia sẻ: Thôn Quang Hòa có 104 hộ với 456 nhân khẩu. Từ năm 2020, thôn đã thành lập nhóm Zalo, ban đầu để cập nhật thông tin phòng, chống dịch COVID-19. Sau đó, nhóm này trở thành nơi phổ biến lịch họp, tuyên truyền chủ trương, chính sách, lịch tiêm phòng, thu gom rác… gần như mỗi gia đình đều có ít nhất một thành viên tham gia nhóm, nên thông tin truyền đi rất nhanh, đầy đủ đến mỗi hộ.
Không riêng thôn Quang Hòa, ở thôn Cao Minh, xã Bằng Mạc, một trong những thôn đặc biệt khó khăn của tỉnh, trưởng thôn Cao Thị Thùy cũng đã thành thạo sử dụng nhóm Zalo trong điều hành, quản lý. Chị Thùy cho biết: Thôn có 124 hộ, 95% là người dân tộc Tày, Nùng, chủ yếu sống bằng nghề nông hoặc đi làm công nhân. Với những nội dung khẩn, tôi chụp văn bản gửi lên nhóm, nếu ai chưa hiểu thì nhắn hỏi lại riêng. Khi bệnh dịch tả lợn châu Phi xuất hiện trên địa bàn tỉnh, tôi đăng ngay công văn phòng dịch của xã lên nhóm, hướng dẫn các hộ cách rắc vôi, vệ sinh chuồng trại. Bà con nắm rất nhanh và làm theo ngay. Nhiều người dân đi làm ăn xa cũng xem nhóm Zalo của thôn như kênh thông tin chính thống để cập nhật tình hình địa phương, tiếp cận các chính sách mới về bảo hiểm, an sinh xã hội, hay theo dõi các đợt vận động gây quỹ, ủng hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn.
Trên địa bàn tỉnh hiện có 65 phường, xã với hơn 1.600 trưởng thôn, trưởng khu dân cư. Để trưởng thôn, trưởng khu dân cư nhanh chóng bắt nhịp chuyển đổi số, UBND các xã đều bố trí cán bộ hỗ trợ kỹ thuật, tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng sử dụng các ứng dụng số. UBND các phường, xã cũng thành lập nhóm Zalo với thành viên là trưởng thôn để chia sẻ kinh nghiệm sử dụng ứng dụng số, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, quản lý khu dân cư. Nhờ đó, đến nay 100% trưởng thôn đều sử dụng thành thạo điện thoại thông minh cũng như thường xuyên dùng các nền tảng số như Zalo, kho lưu trữ đám mây (Google Drive), biểu mẫu trực tuyến (Google Form)… để tiếp nhận chỉ đạo, làm báo cáo và quản lý công việc hằng ngày.
Trước đây, để phổ biến một văn bản, hướng dẫn mới, trưởng thôn phải in ấn, phát tận tay hoặc tổ chức họp dân thì nay chỉ cần chụp ảnh văn bản và gửi qua nhóm zalo là người dân có thể tiếp cận ngay. Với những biểu mẫu cần điền, trưởng thôn sẽ tạo biểu mẫu trực tuyến (Google Form), gửi đường dẫn (link) kèm hướng dẫn; người dân tự điền, dữ liệu từng hộ được tổng hợp về bảng tính tự động, tiết kiệm thời gian và nhân lực. Hiện các văn bản như biên bản họp, báo cáo khu dân cư… đã từng bước được tin học hóa và lưu hành qua các nền tảng điện tử. Mỗi trưởng thôn tham gia từ 3 đến 5 nhóm Zalo: nhóm dân cư, nhóm an ninh trật tự, nhóm mặt trận, nhóm hành chính công, nhóm các hội đoàn thể… những nhóm này góp phần giúp thông tin giữa chính quyền và người dân được truyền tải nhanh chóng, kịp thời.
Ông Trần Hữu Giang, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết: Trưởng thôn chính là nòng cốt của các tổ công nghệ số cộng đồng, là “cánh tay nối dài” của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh. Nhằm nâng cao năng lực số cho đội ngũ này, thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ thường xuyên phối hợp với UBND các huyện, thành phố (cũ) tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn trực tiếp và trực tuyến cho 100% trưởng thôn. Qua đó, giúp họ sử dụng thành thạo các nền tảng số trong công tác quản lý khu dân cư và triển khai hiệu quả các chủ trương chuyển đổi số đến người dân trên toàn tỉnh. Việc trưởng thôn có thể thực hiện báo cáo thông tin qua nền tảng số không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, giảm bớt giấy tờ thủ công mà còn góp phần đảm bảo thông tin từ cơ sở được cập nhật nhanh chóng, chính xác.
Nhờ đội ngũ trưởng thôn nhanh chóng bắt nhịp với chuyển đổi số mà việc phổ biến các chủ trương, chính sách đến với người dân ngày càng thuận lợi, kịp thời. Các văn bản điều hành từ cấp xã, đến thôn và từng hộ dân được truyền tải dưới dạng file mềm góp phần làm giảm chi phí in ấn. Thời gian tổng hợp các dữ liệu về dân cư như: biến động nhân khẩu, rà soát hộ nghèo, tình hình lao động việc làm, số liệu sản xuất kinh tế… cũng được rút ngắn từ vài ngày xuống còn 1 - 2 buổi. Đặc biệt, khi có thiên tai, dịch bệnh… thì thông qua hệ thống thông tin trực tuyến người dân nhanh chóng nắm bắt và triển khai phòng chống.
Trong quá trình chuyển đổi số của tỉnh, trưởng thôn không chỉ là cầu nối giữa chính quyền với người dân mà còn là một mắt xích quan trọng góp phần đưa Lạng Sơn thành một tỉnh dẫn đâu cả nước về chuyển đổi số.
HOÀNG VƯƠNG - BÍCH THUẦN