Trường THPT chuyên áp dụng chương trình nâng cao, kỳ thi chọn học sinh giỏi cũng cần đổi mới

11 giờ trướcBài gốc

Từ 15/10/2025, chương trình giáo dục nâng cao áp dụng tại các trường trung học phổ thông chuyên trên cả nước theo Thông tư số 22/2025/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo có hiệu lực. Được biết, chương trình này nhằm chú trọng vào năng lực nghiên cứu, tư duy phản biện và sáng tạo.

Căn cứ Thông tư số 17/2023/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy chế thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia có nêu, hằng năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hai kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia, gồm: Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia trung học phổ thông (gọi tắt là kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia) và kỳ thi chọn học sinh trung học phổ thông vào các đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế và khu vực (gọi tắt là kỳ thi chọn đội tuyển Olympic).

Theo một số chuyên gia giáo dục, lãnh đạo trường trung học phổ thông chuyên, kỳ thi học sinh giỏi trong thời gian tới cần được điều chỉnh để phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục, chú trọng đánh giá năng lực nghiên cứu, tư duy và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; đồng thời tiệm cận cách thức ra đề của các kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Hà Tiến Sỹ – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Cao Bằng cho biết, chương trình học đã đổi mới thì kỳ thi học sinh giỏi tất yếu cũng cần thay đổi theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học, đặc biệt là kỳ thi chọn học sinh giỏi vào các đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế. Đề thi chọn học sinh giỏi phải thể hiện khả năng vận dụng kiến thức, tư duy giải quyết vấn đề và bộc lộ năng lực nghiên cứu của thí sinh.

Học sinh Trường Trung học phổ thông chuyên Cao Bằng trong giờ học. Ảnh: Website Nhà trường.

Nhìn nhận từ các kỳ thi Olympic quốc tế, thầy Sỹ cho rằng, cấu trúc đề thi chọn học sinh giỏi cần tiệm cận hơn với yêu cầu quốc tế để phát hiện đúng học sinh có năng lực, tố chất, qua đó tiếp tục bồi dưỡng các em tham gia trên đấu trường Olympic khu vực và thế giới.

Hiện, Nhà trường đã và đang đổi mới phương pháp dạy học, điều chỉnh hình thức tổ chức dạy học theo hướng tăng cường kỹ năng thực hành và trải nghiệm, nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh – đặc biệt với những em tham gia kỳ thi chọn học sinh giỏi.

Còn theo thầy Hoàng Bá Hùng – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên Hà Tĩnh, trong bối cảnh giáo dục đang bước vào giai đoạn bứt phá mạnh mẽ như hiện nay, việc có chương trình giáo dục nâng cao là rất cần thiết.

So với các chương trình trước đây, chương trình giáo dục nâng cao đã có sự điều chỉnh theo hướng hiện đại hơn, gắn chặt với yêu cầu của thời đại công nghệ 4.0 và đổi mới sáng tạo làm nền tảng. Đồng thời, phát huy năng lực của học sinh nhưng vẫn kế thừa được những giá trị cốt lõi của chương trình cũ. Vì vậy, bản thân các trường trung học phổ thông chuyên với vai trò là những cơ sở phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng lực nổi trội, phải có trách nhiệm triển khai chương trình này một cách nghiêm túc, đúng quy định.

Học sinh Trường Trung học phổ thông chuyên Hà Tĩnh. Ảnh: Website Nhà trường.

Từ định hướng đó, thầy Hùng cho rằng, các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh và cấp quốc gia cũng cần có thay đổi tương ứng để bảo đảm tính đồng bộ. Đề thi nên gắn với mục tiêu, định hướng, nội dung chương trình giáo dục nâng cao. Đây cũng là mong muốn của nhiều trường trung học phổ thông chuyên hiện nay đối với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tổ chức những kỳ thi học sinh giỏi. Cụ thể, đề thi phải đánh giá, thể hiện được sự chọn lọc học sinh có năng lực nghiên cứu, khả năng phát hiện vấn đề, tư duy phân tích – tổng hợp, mức độ vận dụng sáng tạo, năng lực tư duy trong cách giải quyết các vấn đề có tính sáng tạo cao.

Cũng theo thầy Hùng, chương trình giáo dục nâng cao triển khai tại các trường trung học phổ thông chuyên hiện nay đang tiệm cận với chuẩn mực quốc tế, vì vậy đề thi kỳ thi chọn học sinh cho đội tuyển quốc gia dự thi kỳ thi Olympic khu vực và quốc tế cũng cần thể hiện được “tinh túy” của chương trình này. Tức là đề thi phải gắn với mức độ vận dụng rất cao, hướng tới đánh giá phẩm chất, tư duy độc lập và năng lực thực sự của học sinh, thay vì học tủ hay học mẹo.

Trong khi đó, theo Tiến sĩ Đặng Tự Ân - Giám đốc Quỹ hỗ trợ đổi mới Giáo dục phổ thông Việt Nam nhận định, việc triển khai Chương trình giáo dục nâng cao tại các trường trung học phổ thông chuyên sẽ tạo ra sự sàng lọc tự nhiên, thu hút đúng đối tượng học sinh có năng lực và trình độ thực sự.

Theo thầy Ân, đây là bước chuyển cần thiết để trường chuyên phát triển đúng bản chất: phát hiện và bồi dưỡng học sinh có tố chất vượt trội chứ không phải là môi trường luyện thi đại học.

Song song với đó, khi chương trình giáo dục đòi hỏi nâng cao năng lực nghiên cứu, tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đội ngũ giáo viên trường chuyên cũng buộc phải thay đổi phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh khám phá, phát triển kỹ năng thực hành cùng khả năng xử lý vấn đề. Điều này không chỉ giúp nâng chất lượng đào tạo mà còn tạo ra môi trường học thuật đúng nghĩa cho những học sinh có định hướng nghiên cứu chuyên sâu.

Thầy Ân nhấn mạnh, với chương trình giáo dục mới, học sinh trường chuyên sẽ có điều kiện tốt hơn để tham gia kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia và các kỳ thi chọn học sinh giỏi vào đội tuyển quốc gia tham gia kỳ thi Olympic khu vực, quốc tế. Các kỳ thi Olympic quốc tế vốn yêu cầu năng lực tư duy, khả năng thực hành, thực tế cao chứ không chỉ thiên về ghi nhớ kiến thức lý thuyết. Do đó, đề thi học sinh giỏi trong nước cũng cần tiệm cận vấn đề này để chọn ra những thí sinh tinh hoa nhất.

Việc đổi mới đề thi chọn học sinh giỏi theo hướng đánh giá năng lực thực hành, năng lực nghiên cứu và tư duy sáng tạo là xu thế tất yếu, phù hợp với quốc tế.

Tường San

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/truong-thpt-chuyen-ap-dung-chuong-trinh-nang-cao-ky-thi-chon-hoc-sinh-gioi-cung-can-doi-moi-post255485.gd