Truy tìm thủ phạm bức tử các dòng sông: sáp nhập bộ ngành là lời giải

15 giờ trướcBài gốc

GS Vũ Trọng Hồng – nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT.

Đây là nhận định của GS Vũ Trọng Hồng – nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT trong buổi trao đổi với phóng viên về những nội dung xoay quanh loạt bài “Truy tìm thủ phạm bức tử các dòng sông” mà Báo Kinh tế & Đô thị vừa thực hiện.

Mạnh ai nấy làm thì không hiệu quả

Tình trạng đổ thải lấp sông và xâm chiếm hành lang sông đang diễn ra phổ biến tại nhiều nơi trên cả nước, điển hình như tại các sông Đáy, sông Nhuệ, sông Hồng. Theo ông, đâu là nguyên nhân cốt lõi dẫn đến tình trạng trên?

- Trước tiên phải khẳng định rằng, tình trạng đổ thải lấp sông và xâm chiếm hành lang sông là câu chuyện không mới, đã được báo, đài đăng tải rất nhiều trong những năm qua. Theo tôi, trách nhiệm chính trong câu chuyện này thuộc về các địa phương nơi có những dòng sông chảy qua. Trước hết là trách nhiệm của chính quyền cơ sở, sau đó là trách nhiệm của các cơ quan cấp Bộ phụ trách lĩnh vực sông ngòi mà cụ thể là Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) vì đây là bộ quản lý các dòng sông.

Ví dụ như câu chuyện xảy ra với sông Hồng. Tôi còn nhớ cách đây khoảng 4 – 5 năm, từng rộ lên hiện tượng bãi sông bị xâm phạm, biến thành những điểm thi công công trình vào mùa nước cạn, người ta ra thẳng các bãi nổi để lập những điểm thi công. Tuy nhiên, ngay cả khi tình trạng này được báo chí phản ánh thì cũng không thấy đơn vị nào đi kiểm tra, xử lý. Thậm chí đến nay vẫn không thay đổi gì. Rõ ràng để xảy ra tình trạng này là trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương. Điều đáng nói là việc đổ thải lấp sông và xâm lấn hành lang sông nếu không sớm ngăn chặn sẽ có thể gây ra những hệ quả khôn lường về môi trường và sinh thái. Một trong những hệ lụy nghiêm trọng nhất là hành lang thoát lũ của sông. Nếu điều này xảy ra sẽ rất nguy hiểm khi nước tràn qua đê và nhiều nguy cơ nghiêm trọng khác.

Nhiều địa phương cho rằng, công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông nếu để mình họ thực hiện thì rất khó. Cần có cơ chế phối hợp liên ngành, liên tỉnh thì mới phát huy được hiệu quả. Ông đánh giá gì về điều này?

- Theo thôi thì cách làm hiện nay của chúng ta vẫn chưa được cũng bởi thiếu sự phối kết hợp giữa các cơ quan, đơn vị và các địa phương lưu vực sông. Cứ mạnh ai người ấy làm, địa phận tỉnh thành nào thì địa phương đó thực hiện. Bản thân các dòng sông chảy qua nhiều tỉnh, TP nhưng chỉ cần một đoạn sông bị bức tử thì sẽ ảnh hưởng đến cả dòng sông chứ không chỉ bó hẹp ở một vài điểm nào đó. Thế nên việc phối, kết hợp giữa các địa phương, các cơ quan, ban ngành trong công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông là rất cần thiết. Tôi không cho rằng bản thân các địa phương không muốn làm mà vấn đề ở chỗ cách làm lẻ tẻ hoặc làm không đúng hướng.

Một vấn đề nữa là công tác kiểm tra sông ngòi cũng cần phải được thực hiện vào đúng thời điểm mới phát huy được hiệu quả. Thời điểm kiểm tra tốt nhất là trước mùa mưa lũ. Với miền Bắc là vào đầu tháng 5 hàng năm còn với miền Nam là vào tháng 8. Việc kiểm tra trước mùa mưa lũ sẽ giúp phát hiện sớm những vấn đề tồn tại và giải quyết trước khi lũ về, từ đó đưa ra các giải pháp xử lý sớm và phù hợp.

Sông Đáy đoạn chảy qua địa phận xã Vân Côn, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội đang bị bức tử nghiêm trọng.

Sẽ không còn tình trạng “cha chung”

Có ý kiến cho rằng, công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông thời gian qua chưa hiệu quả do còn nhiều bất cập trong việc phân cấp, phân quyền, phân bổ trách nhiệm giữa các cơ quan, đơn vị liên quan. Bất cập lớn nhất là sự chồng chéo trong phân cấp quản lý giữa các bộ và cơ quan liên quan. Ông có đồng tình với ý kiến trên không?

- Phải thừa nhận rằng, hiện nay việc phân công trách nhiệm quản lý các dòng sông chưa được rõ ràng. Đây cũng chính là tồn tại lớn nhất liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông. Tôi có thắc mắc là, tại sao chỉ khi có thông tin phản ánh về tình trạng bức tử các dòng sông thì các cơ quan mới vào cuộc?

Theo tôi, trong công tác quản lý sông ngòi, điều quan trọng nhất là xác định đơn vị nào sẽ là cầu nối, phản ánh những hành vi xâm phạm, bức tử sông ngòi đến các cơ quan có trách nhiệm. Bản thân UBND các tỉnh, TP khi có tin tức về tình trạng bức tử sông ngòi chảy qua địa phận của mình phải thành lập các đoàn thanh tra xuống hiện trường kiểm tra ngay. Từ đó đưa ra đánh giá rồi đưa ra những quyết định, giải pháp xử lý ngay hoặc báo cáo lên các cơ quan cấp trên. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi họ lại làm ngược lại chỉ đạo xuống cấp quận, huyện, xã, phường yêu cầu báo cáo. Việc thanh, kiểm tra như vậy sẽ không hiệu quả bởi sự phối hợp của các bên không được rõ ràng.

Tôi đã từng đóng góp nhiều ý kiến về công tác thanh tra của Đảng nên tôi nhận ra công tác thanh tra là rất quan trọng. Khi có thông tin về các hành vi xâm phạm, bức tử các dòng sông, thanh tra địa phương cần vào cuộc ngay, nếu có khó khăn, vướng mắc gì thì có thể đề nghị Thanh tra Bộ vào cuộc. Thậm chí, nếu cần thiết thì có thể báo cáo lên Chính phủ để xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng. Khi Thủ tướng có chỉ đao xuống thì các địa phương sẽ phải quyết liệt vào cuộc xử lý ngay.

Thời gian qua chúng ta nói rất nhiều đến vai trò giám sát của cộng đồng trong công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông. Tuy nhiên, việc tiếp nhận và xử lý thông tin phản ánh từ người dân hiện nay chưa thật sự hiệu quả. Phải chăng đây là sự thiếu trách nhiệm của chính quyền địa phương cũng như cơ quan chức năng cơ sở, thưa ông?

- Đúng là như vậy. Tôi có nghe đến câu chuyện một gia đình xây nhà trong ngõ, chỉ cần lấn chiếm một chút thôi là lập tức cán bộ thanh tra của UBND phường lập tức có mặt lập biên bản nhưng việc lấn chiếm, bức tử cả một dòng sông thì lại không ai hay biết. Nguyên nhân chính của vấn đề này vẫn là câu chuyện phân cấp quản lý. Trước đây, khi còn Bộ Thủy lợi, trách nhiệm quản lý các dòng sông được giao cho bộ này. Bộ Thủy lợi có hẳn ban quản lý từng dòng sông một. Nhưng từ khi chuyển sang Bộ TN&MT, cứ nói dòng sông thôi chứ không có một ban nào.

Theo tôi, để công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông phát huy được hiệu quả, cần thiết phải có ban quản lý các dòng sông. Mỗi lưu vực sông cần có một ban quản lý riêng. Với các ban quản lý, tất cả những vấn đề liên quan đến các dòng sông sẽ sớm được báo cáo lên cơ quan cấp trên, báo cáo lên Chính phủ, từ đó Chính phủ sẽ có chỉ đạo thẳng xuống các địa phương phải vào cuộc xử lý.

Như ông đã nói, một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông chưa phát huy được hiệu quả nằm ở sự chồng chéo trong phân cấp, phân quyền giữa các cơ quan, đơn vị và các địa phương. Vậy theo ông, sau khi sáp nhập Bộ TN&MT và Bộ NN&PTNT thì vấn đề này liệu có được giải quyết không?

- Tôi rất đồng tình và ủng hộ việc sáp nhập này. Đất nước ta đã hình thành và phát triển được một thời gian dài, hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực sông ngòi hiện cũng rất đầy đủ. Vậy mà đến nay câu chuyện bất cập, tồn tại trong công tác quản lý, bảo vệ các dòng sông vẫn chưa thể giải quyết hết là không được. Như trên tôi vừa nói, về mặt quy định trách nhiệm chúng ta có chính quyền địa phương; thực hiện quy định của Chính phủ thì chúng ta có các bộ, ngành. Tôi nghĩ rằng việc sáp nhập hai bộ sẽ là lời giải cho bài toán quản lý các dòng sông. Chứ không thể để tình trạng này kéo dài mãi. Không thể cứ đến mùa mưa lũ lại bắt đầu nóng lên câu chuyện bức tử các dòng sông, xâm chiếm hành lang thoát lũ sông…

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nguyễn Quý

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/truy-tim-thu-pham-buc-tu-cac-dong-song-sap-nhap-bo-nganh-la-loi-giai.html