Mới đây, VKSND Tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố 5 bị can trong vụ án vi phạm quy định cho vay xảy ra tại chi nhánh một ngân hàng.
Bị can Nguyễn Thế Bình (hiện đang bị truy nã, cựu Chủ tịch HĐQT 1 ngân hàng), Dương Thanh Cường (cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Bình Phát), Hồ Đăng Trung (cựu giám đốc chi nhánh một ngân hàng), Hồ Văn Long (cựu trưởng phòng chi nhánh ngân hàng), Đỗ Ngọc Dũng (cựu cán bộ tín dụng ngân hàng) bị truy tố về tội vi phạm quy định cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng theo khoản 3 Điều 179 BLHS năm 1999.
Nâng khống giá trị tài sản đảm bảo
Theo cáo trạng, đầu năm 2007, thông qua mối quan hệ cá nhân, Dương Thanh Cường gặp gỡ bị can Nguyễn Thế Bình, lúc này là quyền tổng giám đốc một ngân hàng.
Tại cuộc gặp, Cường đặt vấn đề và được ông Bình đồng ý tạo điều kiện vay tiền để mua đất thực hiện dự án. Ông Bình đã chỉ đạo bị can Trung làm thủ tục cho Cường vay vốn, vượt thẩm quyền thì báo cáo Hội sở chính ngân hàng để ông Bình xử lý.
Cường đến chi nhánh ngân hàng gặp Trung để lập hồ sơ xin vay vốn. Trung gọi bị can Hồ Văn Long, thời điểm này là phó trưởng phòng tín dụng chi nhánh ngân hàng đến phòng làm việc để Long làm thủ tục cho Cường vay vốn. Trung nói cho Long biết Cường là khách hàng do ông Bình giới thiệu, chỉ đạo cho vay.
Thực hiện chỉ đạo của Trung và biết Cường là khách hàng của ông Bình, Long chỉ đạo các cán bộ tín dụng tiếp nhận tài liệu, lập hồ sơ cho Công ty Bình Phát của Cường vay vốn.
Cụ thể, chi nhánh ngân hàng đã cho Công ty Bình Phát vay 5 hợp đồng tín dụng ngắn hạn. Tài sản thế chấp là 18 thửa đất và 1 hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tổng diện tích 33.447m2; tài sản trên đất tại quận 8 (cũ) gồm đất làm nhà ở, đất ao; đất xây dựng nhà xưởng...
Dương Thanh Cường trong một phiên xét xử. Ảnh: PL
Bị can Cường khai các hợp đồng nhận chuyển nhượng, hợp đồng tư vấn dự án, Cường đều nâng khống giá trị và được ngân hàng dùng làm căn cứ xác định giá trị tài sản bảo đảm.
Thực tế, các thửa đất được mua có giá 1,9 - 3,1 triệu đồng/m2 và Cường nâng khống trong hợp đồng 12,5 - 13 triệu đồng/m2, với tổng giá trị nâng khống 293 tỉ đồng. Đối với hợp đồng tư vấn lập dự án, Công ty Bình Phát mới trả cho Công ty Campbell khoảng 5 tỉ đồng, nhưng Cường nâng khống lên 52,9 tỉ đồng.
Các bị can tại ngân hàng biết rõ tài sản trên không đủ điều kiện làm tài sản đảm bảo... Do chịu sự tác động, chỉ đạo của bị can Bình nên phải duyệt, ký hợp đồng và giải ngân cho Công ty Bình Phát vay tổng 302,5 tỉ đồng.
Sau khi được giải ngân, Cường chỉ dùng 70 tỉ đồng theo mục đích sử dụng vốn vay, số tiền còn lại hơn 230 tỉ đồng dùng vào mục đích khác.
Đến ngày 31-12-2007, khi 5 hợp đồng tín dụng đang còn trong thời hạn vay, Cường đã tất toán toàn bộ gốc và lãi từ khoản tiền vay trung hạn từ Hợp đồng tín dụng ngày 31-12-2007, nên chưa gây ra hậu quả thiệt hại.
Ngân hàng cho vay để "đảo nợ"
Cũng theo cáo trạng, cuối năm 2007, do sử dụng vốn vay không đúng mục đích và muốn kéo dài thời gian trả nợ, Cường đề nghị Trung chuyển 5 khoản vay ngắn hạn (thời hạn 1 năm) nêu trên thành 1 khoản vay trung hạn (thời hạn 5 năm).
Sau khi báo cáo và được bị can Bình đồng ý, Trung thông báo cho Long biết để thực hiện.
Ngày 4-12-2007, Cường ký giấy đề nghị vay vốn tại chi nhánh ngân hàng số tiền 500 tỉ đồng để đầu tư Dự án khu chung cư - thương mại Bình Phát tại quận 8 (cũ), TP.HCM.
Trung chỉ đạo cán bộ tín dụng lập báo cáo thẩm định đánh giá "dự án đầu tư khả thi có hiệu quả; tài sản đảm bảo có giá trị và đầy đủ hồ sơ pháp lý" và đề xuất đủ điều kiện cho Công ty Bình Phát vay vốn.
Ngày 31-12-2007, Trung ký hợp đồng tín dụng cho Công ty Bình Phát vay 500 tỉ đồng. Tài sản thế chấp là tài sản hình thành từ vốn vay dự án; 18 thửa đất và tài sản trên đất đã thế chấp tại 5 hợp đồng tín dụng ngắn hạn...
Ngày 31-12-2007, chi nhánh ngân hàng đã giải ngân 303,1 tỉ đồng cho Công ty Bình Phát. Cường sử dụng hơn 303 tỉ đồng tất toán gốc, lãi 5 khoản vay ngắn hạn; còn lại 80 triệu đồng được sử dụng để thanh toán các khoản khác.
Kết quả điều tra xác định các quyền sử dụng đất làm tài sản đảm bảo không đủ điều kiện để thế chấp khoản vay ngay từ thời điểm thế chấp 5 khoản vay ngắn hạn và được các bị can tiếp tục định giá 420,7 tỉ đồng.
Dự án Bình Phát chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt nên không đủ điều kiện cho vay, nhưng được Trung thống nhất định giá 1.460 tỉ đồng. Thực chất khoản vay trung hạn 303,1 tỉ đồng không được thực hiện như mục đích sử dụng vốn vay, bản chất để "đảo nợ" 5 khoản vay ngắn hạn thành 1 khoản vay trung hạn cho Công ty Bình Phát.
Đến ngày 19-12-2010 khi khoản vay đang còn trong thời hạn, Cường đã trả nợ gốc cho chi nhánh ngân hàng hơn 303 tỉ đồng từ khoản tiền vay của Công ty THY tại Hợp đồng tín dụng ngày 25-11-2010.
Cáo trạng cũng thể hiện các bị can tại chi nhánh ngân hàng đã tiếp tục sai phạm khi cho cho Công ty THY vay 385 tỉ đồng theo Hợp đồng tín dụng ngày 25-11-2010.
Cụ thể, năm 2010, Công ty Bình Phát rơi vào nợ xấu nên chi nhánh ngân hàng đã phong tỏa các quyền sử dụng đất tại quận 8 (cũ) của Công ty Bình Phát. Dự án Bình Phát bị chấm dứt chủ trương.
Không có nguồn trả nợ, Cường thống nhất với bà Vũ Thị Bích Loan (đã chết, Giám đốc Công ty THY) đến gặp Trung đề nghị cho Công ty THY vay 385 tỉ đồng để mua 13 thửa đất (10 thửa đất được Công ty Bình Phát thế chấp khoản vay 303,1 tỉ đồng; 3 thửa đất rau màu)... của Công ty Bình Phát tại đường Hồ Học Lãm - An Dương Vương, quận 8 (cũ).
Ngày 31-8-2010, Cường ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng 29.986m2 đất cho Công ty THY với giá 385 tỉ đồng.
Công ty THY lập Dự án khu căn hộ và phố đi bộ An Dương Vương - Hồ Học Lãm. Sau đó, bà Loan ký giấy đề nghị vay vốn 500 tỉ đồng tại chi nhánh ngân hàng có nội dung để nhận quyền sử dụng đất của Công ty Bình Phát.
Kết quả điều tra xác định các tài sản đảm bảo do Công ty THY mua của Cường có 5 thửa đất là đất nhà nước cho thuê, không đủ điều kiện thế chấp; 8 thửa đất bị Cường nâng khống giá trị; Dự án Khu căn hộ và phố đi bộ An Dương Vương - Hồ Học Lãm chưa được cấp phép... không đủ điều kiện cho vay.
Ngày 30-11-2010, chi nhánh ngân hàng giải ngân cho Công ty THY vay 385 tỉ đồng. Công ty THY chuyển tiền toàn bộ cho Công ty Bình Phát để thanh toán nợ của Cường tại chi nhánh ngân hàng.
Sau khi thu nợ gốc, chi nhánh ngân hàng giải chấp 10 thửa đất cho Công ty Bình Phát để chuyển thành tài sản thế chấp khoản vay của Công ty THY.
Sau đó, Công ty THY không có khả năng trả nợ nên khoản vay này đã được chuyển nợ quá hạn từ ngày 25-11-2011.
Theo cáo trạng, hậu quả thiệt hại của vụ án được xác định là hơn 1.053 tỉ đồng.
Truy nã bị can Nguyễn Thế Bình
Cáo trạng xác định, bị can Nguyễn Thế Bình có vai trò xuyên suốt, chỉ đạo nên phải chịu trách nhiệm chính trong vụ án. Các bị can Dương Thanh Cường, Hồ Đăng Trung có vai trò người thực hành; các bị can Hồ Văn Long, Đỗ Ngọc Dũng có vai trò đồng phạm giúp sức.
Đối với bị can Nguyễn Thế Bình (cựu chủ tịch ngân hàng), hiện bị truy nã theo Quyết định truy nã số 3338 ngày 13-9-2025 của Cơ quan CSĐT Bộ Công an.
Trong trường hợp bị can Bình không ra trình diện hoặc đầu thú, coi như từ bỏ quyền tự bào chữa, sẽ bị điều tra, truy tố và xét xử vắng mặt theo quy định.
SONG MAI