TS Nguyễn Quốc Thập: Cần cơ chế mua bán điện trực tiếp cho các dự án LNG

16 giờ trướcBài gốc

TS Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam nhìn nhận, sau khi Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và Luật Điện lực được ban hành, Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành đã liên tiếp có những động thái quyết liệt như vấn đề thuế nhập khẩu LNG không còn được các doanh nghiệp nhắc tới, hay Nghị định 56/2025/NĐ-CP ban hành tháng 3 đến khi Nghị định 100/2025/NĐ-CP được điều chỉnh vào tháng 5, Chính phủ đã thể hiện tinh thần phản ứng nhanh trước thực tế triển khai, đặc biệt trong cơ chế phát triển điện khí.

TS Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam phát biểu tại cuộc họp do Bộ Công Thương tổ chức ngày 13/8/2025 về tháo gỡ vướng mắc cho các dự án điện LNG.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Quốc Thập nhấn mạnh, thị trường LNG không hướng tới khách hàng bình dân. Theo ông, khách hàng bình dân cần được bảo đảm bởi các nguồn năng lượng khác và các cơ chế hỗ trợ của Chính phủ. Với điện LNG, cần có cách tiếp cận riêng, phù hợp với đặc thù sản phẩm.

Theo ông, giải pháp khả thi nhất là mua bán điện trực tiếp (PPA) giữa nhà máy điện LNG và các khách hàng tiêu thụ lớn, như các khu công nghiệp, với cam kết dài hạn. Khi đó, nhà đầu tư và người mua sẽ cùng chủ động về giá và sản lượng, còn Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đóng vai trò đối tác cạnh tranh thay vì gánh toàn bộ áp lực tiêu thụ. “Nếu cơ chế này được thông qua sớm, tốc độ phát triển các dự án LNG thậm chí có thể nhanh hơn cả các dự án năng lượng tái tạo như điện mặt trời”, TS Nguyễn Quốc Thập nhận định.

Ngoài ra, việc xã hội hóa đầu tư hệ thống truyền tải cho điện LNG cũng sẽ góp phần tháo gỡ những vướng mắc hạ tầng hiện nay, giúp các dự án đồng bộ từ sản xuất đến đấu nối.

Chia sẻ quan điểm này, ông Ngô Sơn Hải - Phó Tổng Giám đốc EVN cho biết, Tập đoàn cũng mong muốn có cơ chế rõ ràng cho PPA với các dự án LNG. Hiện nay, giá điện sản xuất đang thấp hơn giá điện trung bình và giá điện trung bình lại thấp hơn giá điện LNG, tạo ra khoảng cách lớn trong tiêu thụ.

Về đấu nối, EVN khuyến khích các chủ đầu tư tự triển khai để đảm bảo đồng bộ với tiến độ nhà máy. “Nếu EVN làm hết phần đấu nối, sẽ có rủi ro: hoặc hạ tầng sẵn sàng nhưng dự án chưa xong dẫn đến lãng phí, hoặc ngược lại dự án hoàn thành nhưng chưa thể hòa lưới do chậm đấu nối”, ông Ngô Sơn Hải cho biết. Ông cũng khuyến nghị các doanh nghiệp LNG khi kiến nghị nên bám sát quy định pháp luật hiện hành, tránh đề xuất vượt khung, khiến thời gian giải quyết bị kéo dài.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long khẳng định Chính phủ và Bộ luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho các dự án LNG.

Về phía cơ quan quản lý, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long khẳng định, Chính phủ và Bộ luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho các dự án LNG. Bộ Công Thương mong muốn các nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài, nêu cụ thể các khó khăn, vướng mắc để cùng tìm giải pháp, trên nguyên tắc hài hòa lợi ích của các bên và dựa trên cơ sở khoa học.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long cũng cho biết, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đã bổ sung danh mục các dự án dự phòng. Nếu các dự án LNG hiện tại chậm tiến độ, Chính phủ sẽ đưa các dự án dự phòng vào thay thế để đảm bảo an ninh năng lượng. Vì vậy, Bộ Công Thương sẽ giám sát sát sao tiến độ của từng dự án.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết, Bộ cũng sẽ nghiên cứu cơ chế để các dự án LNG tham gia PPA. Đây là một hướng khả thi, song cần có đề xuất cụ thể từ phía nhà đầu tư, bởi thông thường, người mua điện sẽ khó chấp nhận tham gia PPA nếu giá điện cao hơn mức đang mua trên thị trường.

Liên quan đến các dự án phải hoàn thành trước ngày 1/1/2031 nhưng chậm tiến độ vì nguyên nhân ngoài kiểm soát của chủ đầu tư, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết các cơ quan quản lý sẽ nghiên cứu, xem xét.

Về hạ tầng đấu nối, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh, trong quy hoạch, phương án có thể là Nhà nước đầu tư hoặc để nhà đầu tư tự triển khai. Đây là lựa chọn có lợi cho nhà đầu tư, bởi không phải lúc nào Nhà nước cũng có đủ nguồn lực thực hiện ngay, trong khi dự án cần đưa vào vận hành sớm.

Hiện nay, theo Quyết định 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025, đến năm 2030, tổng công suất điện LNG sẽ đạt 22.524 MW, chiếm từ 9,5-12,3% tổng công suất nguồn điện. Sau mốc này, các dự án LNG dự phòng như Long Sơn, Long An 2, Công Thanh, Hải Phòng 2, Vũng Áng 3, Quảng Trạch 3... sẽ được triển khai để bù đắp thiếu hụt.

Khung pháp lý cho điện khí LNG đã tương đối đầy đủ. Luật Điện lực 2024 cùng Nghị định 56/2025/NĐ-CP và Nghị định 100/2025/NĐ-CP quy định rõ nguyên tắc chuyển ngang giá nhiên liệu sang giá điện, sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn (Qc) và các điều kiện triển khai. Bộ Công Thương cũng ban hành Thông tư 12/2025/TT-BCT về phương pháp xác định giá điện, nội dung chính của hợp đồng mua bán điện; Thông tư 09/2025/TT-BCT về thủ tục và khung giá phát điện LNG, trong đó giá trần được xác định ở mức 3.327,42 đồng/kWh.

Tuy vậy, thực tế triển khai cho thấy nhiều dự án vẫn gặp khó khăn. Ngoài dự án Nhà máy điện Nhơn Trạch 3&4 đã ký PPA và dự kiến vận hành năm 2025, hầu hết các dự án khác đều chậm so với tiến độ Quy hoạch điện VIII. Vướng mắc chủ yếu xoay quanh đàm phán PPA từ cơ chế điều chỉnh theo tỷ giá, đồng tiền định giá điện, cho tới điều khoản thay đổi luật, bất khả kháng, hay chấm dứt hợp đồng trước hạn.

Bộ Công Thương đang tiếp thu ý kiến từ doanh nghiệp, địa phương và giới chuyên gia về các dự án điện khí, để tổng hợp, trình Chính phủ xem xét ban hành cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn trong thời gian sớm nhất.

Cục Điện lực cho biết, việc thỏa thuận Qc dài hạn đã có khung trong Nghị định, nhưng nếu cần thiết, có thể quy định mức tối thiểu để đảm bảo dự án thu xếp được tài chính. Về hợp đồng mẫu, Bộ Công Thương chỉ ban hành nội dung chính, còn các điều khoản cụ thể thuộc quyền đàm phán thương mại giữa các bên.

Liên quan đến đồng tiền định giá, Ngân hàng Nhà nước khẳng định nguyên tắc thanh toán trong lãnh thổ Việt Nam là bằng đồng Việt Nam, trừ một số trường hợp đặc biệt như an ninh, quốc phòng, dầu khí... được chấp thuận riêng. Với các dự án LNG, nếu cần sử dụng ngoại tệ, chủ đầu tư phải làm việc trực tiếp với Ngân hàng Nhà nước.

Về thay đổi pháp luật, Luật Đầu tư và Luật Điện lực đã có quy định bảo đảm điều chỉnh giá điện trong trường hợp chính sách thay đổi gây ảnh hưởng bất lợi cho các bên.

Cục Điện lực cho biết sẽ tổng hợp ý kiến của các bên, báo cáo lãnh đạo Bộ Công Thương trình Chính phủ xem xét ban hành một nghị quyết riêng để xử lý các vấn đề cấp bách, nhằm tháo gỡ vướng mắc cho các dự án LNG giai đoạn 2026-2030.

Nhìn chung, điện khí LNG được kỳ vọng sẽ trở thành nguồn điện nền tảng, bổ sung cho năng lượng tái tạo và thay thế dần các nguồn điện than, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, như TS Nguyễn Quốc Thập nhấn mạnh, điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa kỳ vọng này chính là cơ chế tiêu thụ điện linh hoạt, minh bạch và bền vững, mà trước hết là sớm triển khai mua bán điện trực tiếp.

Đình Khương

Nguồn PetroTimes : https://petrovietnam.petrotimes.vn/ts-nguyen-quoc-thap-can-co-che-mua-ban-dien-truc-tiep-cho-cac-du-an-lng-731161.html