Trump yêu cầu Tòa án Tối cao cho phép chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh. Ảnh minh họa: Reuters.
Hôm 13/3, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã nộp hàng loạt đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao, yêu cầu được tiếp tục triển khai kế hoạch chấm dứt quyền quốc tịch theo nơi sinh, theo CNN.
Trong các đơn kiện, chính quyền Trump lập luận rằng các tòa án cấp dưới đã lạm quyền khi ban hành lệnh cấm trên toàn quốc, ngăn chặn sắc lệnh hành pháp này có hiệu lực. Nhà Trắng kêu gọi Tòa án Tối cao giới hạn phạm vi tác động của các phán quyết đó, nhằm mở đường cho việc thực thi chính sách.
Trước đó, một thẩm phán liên bang đã gọi sắc lệnh của Trump là “vi hiến một cách trắng trợn” và ra lệnh đình chỉ thực thi. Một thẩm phán khác ở Maryland cũng chỉ trích kế hoạch này “đi ngược lại lịch sử 250 năm về quyền công dân theo nơi sinh của nước Mỹ”.
Trong hơn 150 năm qua, Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ vẫn được hiểu là đảm bảo quyền công dân cho mọi cá nhân “sinh ra hoặc nhập tịch tại Mỹ”, bất kể tình trạng nhập cư của cha mẹ họ. Một tiền lệ từ năm 1898 đã khẳng định quan điểm này, và Tòa án Tối cao chưa từng bày tỏ ý định xem xét lại.
Tuy nhiên, một số ý kiến bảo thủ cho rằng cách diễn giải này là sai. Họ viện dẫn cụm từ “nằm dưới quyền tài phán” của Mỹ trong Tu chính án thứ 14, cho rằng điều đó có nghĩa là chỉ những ai thực sự thuộc quyền quản lý hợp pháp của Mỹ mới đủ điều kiện nhận quyền công dân tự động.
Theo lập luận này, con cái của người nhập cư bất hợp pháp vẫn thuộc quyền tài phán của quốc gia gốc, do đó không đủ điều kiện hưởng quyền công dân theo nơi sinh.
Tòa án tại Maryland, Massachusetts và Washington đã đồng loạt ra phán quyết chặn sắc lệnh của Trump theo yêu cầu của hơn 20 tiểu bang, hai tổ chức bảo vệ quyền lợi người nhập cư và bảy nguyên đơn cá nhân.
Cody Wofsy, Phó Giám đốc Dự án Quyền của Người nhập cư thuộc Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU), tuyên bố: “Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống là phi pháp và vô nhân đạo. Không một đứa trẻ nào sinh ra trên đất Mỹ đáng bị tước quyền công dân chỉ vì sắc lệnh này”.
Đáng chú ý, đơn kháng cáo của Trump không trực tiếp yêu cầu Tòa án Tối cao phán quyết về tính hợp hiến của sắc lệnh. Thay vào đó, chính quyền của ông tìm cách thu hẹp phạm vi của các lệnh cấm để có thể thực thi chính sách với những nhóm đối tượng chưa nằm trong danh sách kiện tụng.
Bộ Tư pháp Mỹ lập luận: “Các lệnh cấm trên toàn quốc đã trở thành vấn đề nghiêm trọng từ khi chính quyền này nhậm chức. Những lệnh cấm đó khiến sắc lệnh hành pháp bị vô hiệu trên toàn nước Mỹ, ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn người mà tòa án chưa từng xét xử”.
Ngoài ra, chính quyền Trump cũng đề xuất một phương án dự phòng: Nếu không thể thực thi sắc lệnh ngay lập tức, ít nhất chính phủ nên được phép ban hành hướng dẫn thực hiện chính sách này.
Dự kiến, Tòa án Tối cao sẽ nhanh chóng lên lịch xem xét và yêu cầu các bên phản đối sắc lệnh phản hồi trong vài ngày tới. Quyết định của tòa sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai của chính sách nhập cư Mỹ cũng như hàng trăm nghìn trẻ em sinh ra từ cha mẹ nhập cư không có giấy tờ hợp pháp.
Phương Linh