Từ 100 năm vẻ vang, báo chí tiếp tục xứng đáng với sứ mệnh phát triển kỷ nguyên mới Việt Nam

8 giờ trướcBài gốc

(Tiếp theo kỳ trước)

Đảng ta mang bản chất quốc tế. Một cách tất yếu, dưới ngọn cờ của Đảng, nền báo chí Việt Nam tự mình mang tính quốc tế, ngay trong mỗi bước phát triển và hội nhập quốc tế. Đó là sự phát triển tất yếu thống nhất trong đa dạng từ mỗi tờ báo và toàn hệ thống của nền báo chí chúng ta trong đời sống báo chí thế giới. Báo chí Việt Nam không thể không tham gia, thậm chí can dự bảo vệ vô điều kiện, vì sự hòa bình và tiến bộ của đời sống quốc tế, nhưng kiên quyết tẩy trừ mọi biểu hiện dùng báo chí chống báo chí, dùng báo chí xâm hại chính trị quốc tế, nhất là kỳ thị và chống lại các quốc gia, dân tộc khác bằng báo chí, thông qua báo chí. Đó là hành động phản dân chủ, phi tự do và rốt cuộc đẩy báo chí lâm vào vũng bùn cô độc, hẹp hòi, thậm chí tự thúc thủ và bất lực như không ít tờ báo và hãng truyền thông trên thế giới cay đắng nuốt hận.

Với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, ngày nay, các dân tộc càng trở nên gần gũi nhau hơn trong một “thế giới phẳng” và không phẳng. Báo chí nước nhà là chiếc cầu nối kết sự giao tế giữa các quốc gia, là phương tiện giúp cho sự hiểu biết nhau hơn giữa các cộng đồng. Vì, “báo của ta có một địa vị quan trọng trong dư luận thế giới, cho nên làm báo phải hết sức cẩn thận về hình thức, về nội dung, về cách viết”, như Chủ tịch Hồ Chí Minh dặn dò. Và, từ lịch sử, Đảng ta yêu cầu báo chí một mặt phải chủ động, sáng tạo làm tốt công tác thông tin đối ngoại, giúp cho cộng đồng quốc tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có thông tin kịp thời, đúng đắn về tình hình đất nước, tranh thủ sự đồng tình của nhân dân ta; mặt khác, không ngừng nâng cao chất lượng chính trị, văn hóa, khoa học, công nghệ, nghề nghiệp, từng bước hiện đại hóa để thực hiện trọng trách cao cả đó.

Tại Hội báo toàn quốc 2025, nhiều cơ quan đã mang đến những sản phẩm báo chí đa phương tiện, các ứng dụng công nghệ mới như AI, thực tế ảo… thu hút công chúng quan tâm - Ảnh: Minh Luận

Đó là trọng trách thông tin đối ngoại và hợp tác quốc tế của báo chí chúng ta.

Đó cũng chính là sự thử thách và môi trường khắc nghiệt để báo chí cách mạng không ngừng trưởng thành trong lòng cách mạng và hội nhập quốc tế một cách xứng đáng.

Tiếp tục phát triển nền báo chí thống nhất, chuyên nghiệp, tinh gọn, hiện đại và nhân văn ngang tầm kỷ nguyên mới, nhịp bước cùng thế giới

Vị thế và sức mạnh tròn 80 năm nước Việt Nam cách mạng, dồn tụ và kết tinh trong 40 năm đổi mới toàn diện, đồng bộ, vững vàng trên nền tảng những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đồng hành 100 năm cùng đất nước, báo chí cách mạng Việt Nam cùng dân tộc bước tới trước thềm kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, trong tầm nhìn tới năm 2045 trở thành nước phát triển, nhịp bước cùng thời đại.

Từ kinh nghiệm nửa thế kỷ lãnh đạo báo chí và viết báo, sinh thời, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Đảng lãnh đạo tuyệt đối và toàn diện đối với hoạt động báo chí; Nhà nước quản lý báo chí bằng pháp luật. Nghề báo là một nghề cao quý, thiêng liêng. Nhà báo cách mạng phải có tinh thần cách mạng, đó là tinh thần tiến công, đấu tranh loại bỏ cái sai, cái xấu, bảo vệ cái đúng, cái tốt, vì sự nghiệp chung của đất nước, của nhân dân”(7).

Trái điều đó là chệch hướng chính trị, là đi ngược lại chân lý.

100 năm qua, ở mỗi thời kỳ lịch sử, nếu tất cả mọi nỗ lực của Đảng nhằm xây dựng nền báo chí nước nhà thực sự là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước ta, của các tổ chức chính trị, xã hội, là diễn đàn của nhân dân nước ta thì một cách tự nhiên, theo tiếng gọi của lịch sử và trọng trách dẫn dắt đất nước, Đảng ngày càng chăm lo và xây dựng một nền báo chí Việt Nam có tính tư tưởng cao, tính chân thật mẫu mực, tính nhân dân sâu sắc, tính chiến đấu mạnh mẽ, tính đa dạng sinh động và tính hiện đại không ngừng.

Đó là bài học thành công lớn nhất trên phương diện này.

Trước yêu cầu mới, Đảng lãnh đạo nền báo chí là nguyên tắc. Trong điều kiện hiện nay, điều đó càng đòi hỏi một cách nghiêm ngặt hơn bao giờ hết. Nó là một bảo đảm để nền báo chí giữ vững tôn chỉ, mục đích, thực hiện trọn vẹn sứ mệnh cao cả của mình và phát triển một cách toàn diện. Đảng lãnh đạo báo chí không chỉ bằng đường lối chính trị mà khi cần thiết còn phải chỉ rõ những hướng phát triển cụ thể phù hợp với từng thời kỳ lịch sử đất nước và thời đại, qua các tổ chức đảng trong các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam và các cơ quan có thẩm quyền khác, đồng thời với từng tờ báo, khi cần thiết.

Dẫn dắt nền báo chí nước nhà, Đảng ta tin tưởng và trọn vẹn trao và cổ vũ báo chí thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, hành động thống nhất trong bản sắc đa dạng và phong phú; phát hiện, tư vấn và phản biện chính sách hiệu quả; biểu dương nhân tố mới song hành với đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, tham gia đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mê tín dị đoan và các tệ nạn tiêu cực, góp phần làm lành mạnh xã hội, giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc và tinh hoa văn hóa dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.

Đảng và Nhà nước coi việc lãnh đạo, quản lý báo chí nước ta phục vụ sự nghiệp đổi mới là một nhu cầu, một công việc quan trọng trong toàn bộ công tác lãnh đạo và quản lý ngang tầm đất nước và dẫn dắt sự phát triển của báo chí. Nếu xa rời hoặc buông lỏng công tác này sẽ làm suy yếu nền báo chí cách mạng.

Sự quản lý của Nhà nước là điều kiện hết sức cơ bản và động lực quan trọng bảo đảm cho hoạt động báo chí phát triển đúng hướng, mạnh mẽ, vững chắc và qua đó nâng cao tầm vóc, sức mạnh của mình: Một là, kiến tạo hệ thống tổ chức, bộ máy quản lý báo chí; hai là, xây dựng hành lang pháp lý phù hợp và hiệu quả bảo đảm cho hệ thống đó vận hành. Giải quyết tổng thể, đồng bộ nhưng cụ thể, phù hợp, hiệu quả và văn hóa, “không vơ đũa cả nắm”, không “mang thúng úp voi”, không “bắt cóc bỏ đĩa”, không “tùy hứng nhất thời” và không “gọt chân cho vừa giày”…

Trước hết, tiếp tục phân định rõ không chỉ về định tính mà cần định lượng cụ thể lực lượng hợp thành binh chủng báo chí tư tưởng chỉnh thể và ngang tầm song hành đổi mới pháp luật với hệ thể chế tương dung, phù hợp báo chí và thật sự đồng bộ, thống nhất và hiệu quả.

Năm 2019, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 362-QĐ/TTg phê duyệt “Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025”. Đây là định hướng, là khung pháp lý rất quan trọng. Chúng ta có cần tới gần 800 cơ quan báo chí, với gần 2.000 ấn phẩm báo chí, rất rậm rạp, phải chăng đang có làm chồng lấn, thậm chí vừa thừa vừa thiếu trong đời sống báo chí như hiện nay không? Có phải tình trạng “thị trường hóa” khiến không ít tờ báo tự rơi vào “buông trôi”, “đánh tráo loại hình”, “báo hóa tạp chí”…, thậm chí là “miếng đất hứa” cho không ít nhà báo “đánh bóng mình” một cách dân túy, một số tờ báo tự sa vào vũng bùn “tiền tệ hóa” và “đẻ” ra những ấn phẩm xa lạ, giật gân, câu khách... đang làm phương hại “sự phát triển đa dạng” và sứ mệnh của báo chí không?

Việc cấp bách là, tổng rà soát toàn bộ hệ thống trên tầm vĩ mô, định vị lại tôn chỉ, chức năng, nhiệm vụ mỗi cơ quan báo chí. Sức mạnh của nền báo chí không phải là sức mạnh của tổng số các tờ báo mà là sức mạnh tổng hợp hệ thống báo chí. Theo đó, phân định rõ không chỉ về định tính mà cần định lượng cụ thể lực lượng, trước hết là cấu trúc lại hệ thống báo chí và đội ngũ những người làm báo chỉnh thể và ngang tầm vận hành bởi các thiết chế cần và đủ theo hướng liên ngành, hiện đại, phát triển đúng hướng, không chồng chéo, không lãng phí; đồng thời, phát huy thế mạnh thương hiệu các cơ quan báo chí trong lòng độc giả là nhân tố quyết định thành công. Chủ động vượt qua tất cả rào cản tâm lý, những chướng ngại vật, thậm chí cả những “cục nghẽn mạch” về lợi ích riêng, lợi ích nhóm đang cố thủ và dứt khoát chỉnh đốn, sắp xếp lại tổng thể hệ thống báo chí phù hợp với nhiệm vụ cách mạng phải là con đường phát triển tương lai của báo chí.

Đó chính là đòi hỏi nghiêm ngặt, tập trung sức mạnh thống nhất của nền báo chí vận hành một cách tự do và dân chủ trong kỷ nguyên mới.

Để thực hiện cấp bách Kết luận số 19-KL/TW ngày 14-10-2021 của Bộ Chính trị khóa XIII “Về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV” và Quyết định số 2114/QĐ-TTg ngày 16-12-2021 của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí năm 2016, một mặt chủ động đón bắt yêu cầu của tình hình mới, nghiên cứu tổng thể các mô hình, vấn đề của truyền thông hiện đại (vấn đề báo chí công nghệ, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và cung cấp nội dung xuyên biên giới; việc tổ chức và hoạt động theo mô hình tòa soạn hội tụ, truyền thông đa phương tiện; các loại hình hoạt động thông tin có tính chất như báo chí: mạng xã hội, trang thông tin điện tử (web), ứng dụng (app) trong nước và xuyên biên giới cung cấp thông tin, video, chương trình phát thanh, truyền hình…); mặt khác, nghiên cứu, rà soát Luật Báo chí năm 2016, chủ động sửa đổi, bổ sung những nội dung bất cập, không phù hợp với thực tiễn, sớm trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí.

Chỉnh đốn, hoàn thiện hành lang pháp lý bảo đảm cho hoạt động của nền báo chí thật sự nhịp nhàng, hiệu quả phải được xem là sự tổng thể thống nhất các định chế pháp lý đồng bộ, cụ thể và khả thi: luật và bộ luật, hệ các chính sách, quản lý vĩ mô, sự phối hợp đồng bộ các cơ quan quản lý liên ngành và chuyên ngành báo chí, chính sách đặc thù đối với báo chí... Trong hành lang pháp lý, nhà báo - công dân và toàn bộ hệ thống báo chí tự do sáng tạo với trách nhiệm xã hội cao cả và chức năng nghề nghiệp thiêng liêng của mình, đóng góp cao nhất cho sự phát triển của đất nước, hành động thành tín và tận tâm phụng sự nhân dân.

Đó là nhân tố bảo đảm con đường phát triển tất yếu của báo chí ngang tầm trọng trách đối với đất nước và nhân dân.

Vì thế, khẳng định và giữ vững nghiêm khắc tôn chỉ, mục đích của mỗi cơ quan báo chí, từ đó tổ chức lại hệ thống cơ quan báo chí thống nhất trong đa dạng thật sự phù hợp, gọn nhẹ và tinh nhuệ; tôn trọng tính độc lập trong hệ thống và hiệu quả của mỗi cơ quan báo chí; bảo đảm các điều kiện cần và đủ, trước hết về vật chất, kỹ thuật để các cơ quan báo chí chủ động hoạt động và nâng cao tính chuyên nghiệp, sự thành thạo chính trị và sửa sang đạo đức của các nhà báo; phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm khắc những biến tướng phi chính trị hóa, xâm hại thể chế, làm băng hoại đạo đức xã hội… phải là công việc cần kíp, bảo đảm báo chí phát triển đúng hướng, thống nhất và bền vững.

Nhân đây, cần thiết một lần nữa phải nói rõ rằng, không ít người nhân danh dân chủ, bằng mọi thiên kiến và thủ đoạn, đã và đang cố tình hoặc quay lưng hoặc chối bỏ, hoặc thổi phồng hoặc xóa nhòa, nhằm đánh lận các thuộc tính của dân chủ… mưu toan cổ xúy về một nền dân chủ phi chính trị hoặc nền dân chủ vô chính phủ, dân chủ giả hiệu, dân chủ cưỡng bức… và thổi chúng vào báo chí, thậm chí “mượn tay” báo chí chĩa mũi nhọn công phá Nhà nước ta, Đảng ta và chia rẽ nhân dân ta. Họ theo đòi và không ngớt tán dương một kiểu báo chí “không biên giới”, báo chí tùy thời, thực dụng, phi tính quốc gia, dân tộc, phi chính trị… bằng cách thổi phồng sự tự do vô hạn của báo chí nhằm mơ mộng một kiểu báo chí tự do không giới hạn, không biên giới; đồng thời, khuếch trương một thứ dân chủ vô hạn độ và thổi phồng mù quáng cái gọi là “cá tính sáng tạo” người làm báo một cách dân túy… ngấm ngầm áp đặt thứ triết lý “tiếng nói thuộc về kẻ trả tiền”, “tiền trao cháo múc” thực dụng, kích động sự vô pháp vô cương, mưu toan phá hoại lợi ích của dân tộc, cướp đoạt lợi ích của nhân dân ta…

(còn nữa)

(7) Phát biểu của Tổng Bí Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội X, Hội Nhà báo Việt Nam, Báo Đại đoàn kết, số ra ngày 9-8-2015.

TS. Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản

Nguồn Bình Phước : https://baobinhphuoc.com.vn/news/636/174321/tu-100-nam-ve-vang-bao-chi-tiep-tuc-xung-dang-voi-su-menh-phat-trien-ky-nguyen-moi-viet-nam