Từ cam kết đến hành động - Việt Nam tiên phong thực thi Công ước, bảo vệ không gian mạng (kỳ cuối)

4 giờ trướcBài gốc

Đáng chú ý, đường dây tội phạm này được điều hành từ nước ngoài, lợi dụng khoảng trống pháp lý giữa các quốc gia. Chiến công của lực lượng Công an đã kịp thời ngăn chặn thiệt hại thêm cho người dân, nhưng cũng đặt ra câu hỏi: làm sao để đập tan tận gốc các ổ nhóm tội phạm xuyên biên giới tương tự?

Câu trả lời nằm một phần ở nỗ lực triển khai Công ước Hà Nội ngay sau lễ ký, qua đó giúp Việt Nam và thế giới có thêm công cụ pháp lý và sức mạnh hợp tác quốc tế để bảo vệ người dân trên không gian mạng.

Cán bộ, chiến sĩ Công an tỉnh Cao Bằng lấy lời khai của các đối tượng trong vụ án lừa đảo xuyên quốc gia.

Hoàn thiện pháp luật và nâng cao năng lực - bước đi đầu tiên

Ngay sau khi đại diện Việt Nam cùng các nước đặt bút ký Công ước Hà Nội, công việc cấp bách đặt ra là đưa các cam kết trên giấy thành hành động thực tế. Đảng và Nhà nước ta từ sớm đã coi trọng đặc biệt công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng, nhất là khi Việt Nam đang đẩy mạnh Chương trình Chuyển đổi số quốc gia. Do đó, việc thực thi Công ước Hà Nội nhận được sự chỉ đạo sát sao ở cấp cao nhất.

Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, các cơ quan chức năng đã tiến hành rà soát toàn bộ hệ thống pháp luật liên quan để bảo đảm phù hợp với yêu cầu của Công ước cũng như tình hình thực tiễn trong nước.

Trước tiên, Việt Nam khẩn trương nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các văn bản luật chủ chốt về an ninh mạng. Cụ thể, Bộ Công an đang trình Quốc hội xem xét hợp nhất Luật An toàn thông tin mạng 2015 và Luật An ninh mạng 2018 thành một luật chung về an ninh mạng. Song song đó, các quy định của Bộ luật Hình sự cũng được rà soát, chỉnh sửa nhằm bổ sung hoặc điều chỉnh các tội danh về công nghệ cao theo đúng định nghĩa của Công ước; đồng thời tạo cơ sở cho hợp tác dẫn độ, tương trợ tư pháp, chia sẻ chứng cứ điện tử giữa Việt Nam với các quốc gia thành viên khác.

Một động thái quan trọng nữa là việc Việt Nam đã ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (6/2023), tạo nền tảng pháp lý bảo đảm quyền riêng tư của công dân trong môi trường số. Đây là bước đi kịp thời để phối hợp triển khai Công ước mà vẫn giữ vững yêu cầu bảo vệ nhân quyền và dữ liệu cá nhân - tinh thần vốn được quán triệt trong chính nội dung Công ước.

Bên cạnh việc hoàn thiện luật pháp, năng lực thực thi của các cơ quan bảo vệ pháp luật cũng đang được nâng cao để đáp ứng nhiệm vụ mới. Các đơn vị chuyên trách về an ninh mạng và tội phạm sử dụng công nghệ cao trong lực lượng CAND đã và đang được đầu tư về con người, trang thiết bị và kỹ năng. Lực lượng này không chỉ tập trung tại Bộ Công an, mà còn phát triển đến Công an các tỉnh, thành phố, tạo thành mạng lưới chiến sĩ "mạng" trải rộng. Những khóa huấn luyện chuyên sâu, các chương trình hợp tác đào tạo với nước ngoài được triển khai liên tục, giúp đội ngũ cán bộ theo kịp sự phát triển của công nghệ và thủ đoạn tội phạm mới.

Thực tế cho thấy, trong vài năm qua, Công an Việt Nam đã phá nhiều vụ án trên mạng đáng chú ý, từ triệt phá đường dây đánh bạc trực tuyến hàng nghìn tỷ liên kết giữa nhiều nước đến bắt giữ các hacker quốc tế tấn công vào doanh nghiệp Việt. Đó là minh chứng cho trình độ, bản lĩnh ngày càng cao của lực lượng thực thi pháp luật nước ta trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn không nhỏ.

Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang từng lưu ý: "Việc Công ước được thông qua mới chỉ là bước khởi đầu. Điều quan trọng là làm thế nào để các quốc gia có thiện chí, quyết tâm hợp tác với nhau trong phòng, chống tội phạm mạng. Việt Nam cũng phải đối mặt với khó khăn riêng, đặc biệt trong việc tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật và nâng cao năng lực để phối hợp hiệu quả cùng các đối tác quốc tế".

Ông nhấn mạnh yếu tố con người là mấu chốt: mỗi cán bộ và từng người dân cần nâng cao nhận thức, trình độ và bản lĩnh để sẵn sàng hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm với quốc tế trong phòng, chống tội phạm. Rõ ràng, song hành với việc trang bị công cụ pháp lý mới, chúng ta cũng phải bồi dưỡng "sức đề kháng" cho xã hội trước tội phạm mạng, từ kỹ năng cho lực lượng chuyên trách đến ý thức cảnh giác của cộng đồng.

Lực lượng CAND phát huy vai trò nòng cốt

Trong bức tranh tổng thể triển khai Công ước tại Việt Nam, lực lượng CAND nổi lên là đội quân tiên phong và nòng cốt. Ngay từ giai đoạn đàm phán, Bộ Công an đã là cơ quan chủ trì, phối hợp cùng Bộ Ngoại giao dẫn dắt các phiên thương lượng kỹ thuật. Đến giai đoạn tổ chức lễ ký, Đảng và Nhà nước cũng tin tưởng giao Bộ Công an đóng vai trò chủ công, từ tham mưu xây dựng Đề án đến điều phối các bộ, ngành thực hiện.

Theo Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an, sự tin tưởng này thể hiện sự ghi nhận năng lực, bản lĩnh và kinh nghiệm tổ chức các hoạt động đa phương của lực lượng CAND, đồng thời qua đó khẳng định uy tín, vị thế của Bộ Công an Việt Nam trên trường quốc tế. Không phải ngẫu nhiên mà những sự kiện đa phương lớn về an ninh gần đây như Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về chống tội phạm xuyên quốc gia, Đại hội đồng INTERPOL hay các hội nghị ASEANAPOL... đều được Việt Nam đăng cai và tổ chức thành công.

Kinh nghiệm và bản lĩnh tích lũy qua những sự kiện đó chính là hành trang để lực lượng Công an vững tin hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao phó trong thực thi Công ước Hà Nội, góp phần nâng cao hình ảnh đất nước và lan tỏa thông điệp một Việt Nam chủ động hội nhập, gắn kết trách nhiệm và hành động vì một không gian mạng an toàn.

Sau lễ ký, Bộ Công an tiếp tục thể hiện vai trò "nhạc trưởng" trong triển khai Công ước. Bộ đã thành lập Ban Chỉ đạo do một Thứ trưởng làm Trưởng ban, phân công nhiệm vụ cụ thể cho hơn 30 đơn vị thuộc Bộ cũng như Công an các địa phương trọng điểm. Mục tiêu đặt ra là bảo đảm tuyệt đối an ninh, an toàn trong quá trình thực thi Công ước, không để xảy ra đột xuất, bất ngờ gây phương hại an ninh quốc gia. Công an các đơn vị, địa phương đã xây dựng khoảng 100 phương án, kế hoạch chủ động phòng ngừa, ngăn chặn từ sớm, từ xa mọi nguy cơ tội phạm mạng mới nảy sinh.

Song song, Bộ Công an phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để thống nhất lộ trình nội luật hóa các quy định của Công ước vào hệ thống pháp luật Việt Nam. Ví dụ, Công ước yêu cầu mỗi nước thiết lập đầu mối liên lạc 24/7 về tội phạm mạng, Bộ Công an đã sẵn sàng phân công Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đảm nhiệm vai trò này để kịp thời trao đổi thông tin điều tra với cảnh sát các nước.

Công ước cũng đề ra cơ chế hợp tác công tư trong phòng, chống tội phạm mạng, Bộ Công an đang mở rộng quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp viễn thông, công ty công nghệ và ngân hàng trong nước để vừa tăng khả năng phát hiện tội phạm, vừa hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng phòng thủ, bảo vệ khách hàng.

Từ góc độ địa phương, các Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao thuộc Công an các tỉnh, thành phố cũng tăng cường phối hợp liên tỉnh và với Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động để xử lý kịp thời các sự cố an ninh mạng diện rộng. Hình ảnh người chiến sĩ Công an âm thầm lần theo từng dòng mã độc, hay kiên trì lần ra dấu vết tội phạm ẩn sau những địa chỉ IP nặc danh, ngày càng trở nên quen thuộc. Chính nhờ mạng lưới đó, nhiều ổ nhóm tội phạm mạng hoạt động xuyên biên giới đã bị triệt phá.

Chuyên án tại Cao Bằng nêu trên là một ví dụ tiêu biểu: nhóm lừa đảo đặt máy chủ ở nước ngoài tưởng như ngoài tầm với pháp luật, nhưng cuối cùng vẫn sa lưới nhờ nghiệp vụ sắc bén và sự phối hợp liên ngành, liên địa phương của lực lượng Công an. Thắng lợi này không chỉ ngăn chặn thiệt hại lớn về kinh tế mà còn củng cố niềm tin của nhân dân đối với lực lượng CAND trong nhiệm vụ giữ gìn ANTT thời đại mới.

Chìa khóa bảo vệ người dân trên không gian mạng

Với bản chất của tội phạm mạng là xuyên quốc gia, hợp tác quốc tế chính là yếu tố quyết định thành bại trong cuộc chiến này. Tham gia Công ước Hà Nội, Việt Nam càng có điều kiện thuận lợi để mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác với cộng đồng quốc tế. Thiếu tướng Lê Xuân Minh bày tỏ kỳ vọng rằng khi Công ước được ký và phê chuẩn, nó sẽ tạo nên một hành lang pháp lý mới để các nước cùng chung tay chống tội phạm mạng, chia sẻ thông tin dấu hiệu tội phạm, phối hợp điều tra và xử lý tội phạm, thu hồi tài sản phi pháp, cũng như dẫn độ tội phạm giữa các quốc gia.

Đây là những khía cạnh rất thiết thực: chẳng hạn, nếu một đối tượng lừa đảo người Việt bỏ trốn sang nước khác, cơ quan chức năng Việt Nam có thể đề nghị đối tác hỗ trợ bắt giữ và trao trả dựa trên khuôn khổ Công ước; hoặc ngược lại, bạn bè quốc tế có thể yêu cầu chúng ta hỗ trợ điều tra tội phạm mạng trú ẩn tại Việt Nam. Sự phối hợp nhịp nhàng và tin cậy lẫn nhau này sẽ khiến các "thiên đường an toàn" của tội phạm mạng dần bị thu hẹp.

Trên thực tế, Việt Nam đã và đang rất tích cực kết nối với mạng lưới an ninh mạng toàn cầu. Chúng ta có quan hệ hợp tác chính thức với Interpol, ASEANAPOL, tham gia các hoạt động của Nhóm công tác về tội phạm mạng INTERPOL. Việt Nam cũng ký kết nhiều bản ghi nhớ (MOU) về trao đổi thông tin tội phạm công nghệ cao với các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Israel, Anh, Hoa Kỳ… Những kênh hợp tác song phương và đa phương này là nền móng để triển khai Công ước thuận lợi hơn.

Phó Thủ tướng Hoa Kỳ từng đánh giá cao Việt Nam trong việc phối hợp triệt phá các đường dây lừa đảo quốc tế nhắm vào công dân hai nước, cho đó là hình mẫu cho hợp tác thực thi pháp luật xuyên biên giới. Mới đây nhất, tháng 9/2025, Việt Nam cùng Trung Quốc và các nước ASEAN mở chiến dịch chung trấn áp tội phạm đánh bạc trực tuyến, càng khẳng định thiện chí phối hợp hành động của Việt Nam trong khu vực.

Việc thực thi Công ước Hà Nội còn mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp nhận nguồn lực hỗ trợ quốc tế. Theo nội dung Công ước, các nước phát triển và tổ chức quốc tế (như UNODC) sẽ hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm cho những quốc gia cần tăng cường năng lực về pháp luật và công nghệ. Việt Nam có thể tranh thủ các chương trình đào tạo điều tra viên mạng, nâng cấp hệ thống giám định điện tử, hay tham gia các dự án nghiên cứu chung về an ninh mạng toàn cầu.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang nhìn nhận Việt Nam đang đứng trước cơ hội tận dụng nguồn lực quốc tế, từ kỹ thuật đến nhân lực, để phục vụ mục tiêu bảo đảm môi trường an toàn cho phát triển đất nước. Đồng thời, chúng ta cũng học hỏi kinh nghiệm và công nghệ hiện đại từ bạn bè để nâng cao hiệu quả phòng, chống tội phạm mạng. Đây là lợi ích "kép" vừa nâng tầm trình độ quốc gia, vừa đóng góp vào nỗ lực chung của thế giới.

Quan trọng không kém, thông qua việc chủ động thực thi Công ước và tăng cường hợp tác, hình ảnh Việt Nam sẽ ngày càng được đề cao trên trường quốc tế như một thành viên trách nhiệm và tích cực. Mỗi bước đi vững chắc của Việt Nam trong cuộc chiến chống tội phạm mạng - từ xử lý nghiêm tội phạm trong nước đến hỗ trợ hiệu quả đối tác nước ngoài - đều gửi gắm thông điệp về một Việt Nam sẵn sàng gánh vác các sứ mệnh toàn cầu vì hòa bình và an ninh.

Trong bối cảnh an ninh phi truyền thống nổi lên nhiều thách thức, vai trò này càng được bạn bè quốc tế trân trọng. Như trong Thông điệp nhân dịp Việt Nam đăng cai Lễ mở ký Công ước, Chủ tịch nước Lương Cường đã khẳng định, Việt Nam coi sự kiện Công ước Hà Nội là cơ hội quý báu để quảng bá hình ảnh đất nước thanh bình, con người mến khách tới bạn bè khắp năm châu. Sự ủng hộ, đồng hành của hơn 90 quốc gia tại lễ ký cũng chính là sự ghi nhận những đóng góp của Việt Nam và củng cố thêm nền tảng cho hợp tác lâu dài sau này.

Khổng Hà

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/van-de-hom-nay-thoi-su/-tu-cam-ket-den-hanh-dong-viet-nam-tien-phong-thuc-thi-cong-uoc-bao-ve-khong-gian-mang-ky-cuoi--i784655/