Từ đất hiếm đến thuế 100%: Mỹ - Trung bước vào cuộc đấu mới

5 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Donald Trump cho rằng hành động của Trung Quốc "mang tính thù địch, gây khó khăn cho hầu hết các quốc gia trên thế giới". Ảnh: The New York Times

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có nguy cơ bùng phát trở lại sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế 100% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, động thái được xem là phản ứng trực diện trước việc Bắc Kinh siết kiểm soát xuất khẩu khoáng sản đất hiếm - nguồn cung chiến lược đối với các ngành công nghiệp chip, pin và quốc phòng của Mỹ.

Tuyên bố vừa được ông Trump đưa ra trên mạng xã hội Truth Social, khẳng định mức thuế mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1/11 và “áp chồng lên” các thuế quan hiện hành, vốn đang ở mức khoảng 30% đối với nhiều mặt hàng Trung Quốc. Nhà Trắng cũng để ngỏ khả năng áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với các phần mềm và công nghệ trọng yếu.

Động thái này xuất hiện chỉ ít giờ sau khi ông Trump cảnh báo sẽ hủy cuộc gặp dự kiến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể diễn ra bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) ở Hàn Quốc. “Chính sách về đất hiếm mà Trung Quốc đưa ra mang tính thù địch, gây khó khăn cho hầu hết các quốc gia trên thế giới”, ông Trump viết, đồng thời nhận định “không còn lý do” để duy trì cuộc gặp với ông Tập.

Bài đăng của Tổng thống Mỹ Donald Trump trên mạng xã hội Truth Social, khẳng định động thái của Trung Quốc "là điều hoàn toàn chưa có tiền lệ trong thương mại quốc tế" và Mỹ sẽ đáp trả.

Thông báo từ Washington ngay lập tức khiến các thị trường tài chính chao đảo. Chỉ số S&P 500 giảm hơn 2% trong phiên cuối tuần, trong khi nhóm cổ phiếu công nghệ và bán dẫn chứng kiến đà lao dốc mạnh: Nvidia mất gần 5%, Advanced Micro Devices giảm 8%, còn toàn ngành bán dẫn giảm hơn 5%.

Dẫu vậy, trong phát biểu tiếp theo vừa đưa ra, ông Trump lại để ngỏ khả năng xem xét lại quyết định trước mốc ngày 1/11 và không loại trừ việc vẫn gặp ông Tập nếu “điều kiện thay đổi”.

Trước đó, ngày hôm qua 10/10, Trung Quốc đã bất ngờ tuyên bố mở rộng phạm vi kiểm soát với đất hiếm và công nghệ, yêu cầu mọi công ty trên thế giới phải xin phép nếu sản phẩm chứa khoáng sản có nguồn gốc từ Trung Quốc - kể cả ở mức tối thiểu. Bắc Kinh cũng khẳng định sẽ từ chối cấp phép cho các doanh nghiệp có liên quan đến quân đội nước ngoài, đồng thời áp đặt kiểm soát đối với thiết bị sản xuất pin xe điện.

Ông Donald Trump không loại trừ việc vẫn gặp ông Tập Cận Bình nếu “điều kiện thay đổi”.

Giới quan sát đánh giá, động thái của Bắc Kinh phản chiếu cách Washington kiểm soát chip AI, theo đó mọi công ty sử dụng công nghệ Mỹ đều phải tuân thủ tiêu chuẩn của Hoa Kỳ. Trung Quốc hiện đang xây dựng khuôn khổ pháp lý nhằm kiểm soát các ngành họ chi phối, từ khoáng sản đến công nghệ sinh học.

Các nghị sĩ Mỹ cũng đã nhanh chóng phản ứng trước động thái từ Bắc Kinh. Nghị sĩ John Moolenaar, Chủ tịch Ủy ban Đặc biệt Hạ viện về Trung Quốc gọi đây là “tuyên bố chiến tranh kinh tế với Mỹ” và là “cái tát vào mặt Tổng thống Trump”. Ông kêu gọi Quốc hội lập tức chấm dứt ưu đãi thương mại cho Trung Quốc, củng cố nguồn cung khoáng sản trong nước và “bóp nghẹt ngành công nghệ Trung Quốc bằng kiểm soát xuất khẩu thay vì tiếp tục bán chip tiên tiến”.

Thực tế cho thấy, khoáng sản đất hiếm - nhóm nguyên tố quan trọng trong sản xuất động cơ, vũ khí, chất bán dẫn, thiết bị quốc phòng và xe điện – vẫn tiếp tục là điểm nóng trong cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung. Trung Quốc hiện khai thác tới 70% lượng đất hiếm toàn cầu và xử lý hóa học khoảng 90% nguồn cung.

Trước đó, vào tháng 4, Bắc Kinh đã đáp trả mức thuế cao của ông Trump bằng cách hạn chế xuất khẩu đất hiếm cho ngành công nghiệp ô tô và quốc phòng Mỹ. Washington từng phản công bằng việc siết kiểm soát xuất khẩu chip, động cơ máy bay và công nghệ hàng không, đẩy thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc lên mức tối thiểu 145%.

Tuy nhiên, sức ép từ doanh nghiệp và nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng buộc hai bên phải đạt một thỏa thuận đình chiến mong manh vào mùa xuân năm nay. Mỹ giảm thuế, Bắc Kinh nới hạn ngạch xuất khẩu đất hiếm.

Trong một tuyên bố gây chú ý, ông Trump từng khẳng định dù Trung Quốc sở hữu độc quyền đất hiếm, Mỹ cũng nắm trong tay những công cụ “mạnh mẽ hơn và sâu rộng hơn”. “Tôi chỉ chưa từng sử dụng chúng - cho đến bây giờ!”, ông viết, hàm ý mở rộng phạm vi các biện pháp trả đũa.

Ông Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á nhận định, sự việc này cho thấy “sự mong manh của tiến trình hòa dịu” giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới: “Bắc Kinh tin rằng họ đang nắm lợi thế. Nhưng lời đáp trả của ông Trump cho thấy cuộc chơi này không chỉ có một bên”.

Cục diện thương mại Mỹ - Trung đang tiến đến ngã rẽ mới, nơi đất hiếm trở thành “quân bài quyền lực” và thuế quan không chỉ là kinh tế, mà còn là thông điệp chiến lược. Câu hỏi lớn đặt ra: Liệu Washington và Bắc Kinh sẽ tìm cách hạ nhiệt, hay bước vào một chu kỳ đối đầu mới với hệ lụy lan rộng toàn cầu?

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/tu-dat-hiem-den-thue-100-my-trung-buoc-vao-cuoc-dau-moi-10390001.html