Từ khí thế khởi công đến hiệu quả tăng trưởng

3 giờ trướcBài gốc

Theo công bố, 234 dự án với tổng mức đầu tư hơn 3,4 triệu tỉ đồng được triển khai cùng thời điểm trên cả nước, chào mừng Đại hội XIV của Đảng. Trong đó, 96 dự án sử dụng vốn nhà nước với hơn 627.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 18% tổng mức đầu tư; 138 dự án còn lại sử dụng các nguồn vốn khác, chủ yếu từ khu vực tư nhân, với hơn 2,79 triệu tỉ đồng, tương đương 82%.

Những con số này cho thấy nhịp chuyển động mạnh của nền kinh tế, đồng thời phát đi thông điệp điều hành rõ ràng: chủ động tạo xung lực tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh các động lực truyền thống như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư tư nhân vẫn chưa phục hồi đồng đều.

Kinh tế thế giới đang vận động trong trạng thái dè dặt. Xuất khẩu có tín hiệu cải thiện nhưng chưa bền vững, tiêu dùng trong nước hồi phục song còn thận trọng, trong khi doanh nghiệp cân nhắc kỹ các quyết định đầu tư dài hạn. Trong bối cảnh đó, đẩy nhanh triển khai hàng loạt dự án hạ tầng và công trình xã hội là lựa chọn quen thuộc nhưng cần thiết: lấy đầu tư làm điểm tựa để giữ nhịp tăng trưởng kinh tế.

Ở góc độ ngắn hạn, tác động của việc khởi công, khánh thành 234 dự án rất dễ thấy. Công trường sôi động hơn. Nhu cầu vật liệu, vận tải, logistics tăng lên. Lao động có thêm việc làm. Đóng vai trò như “đầu kéo”, đầu tư sẽ hỗ trợ nền kinh tế đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong năm nay và 10% trong những năm tới.

Đầu tư có thể giúp tăng trưởng kinh tế nhanh trong ngắn hạn. Nhưng tăng trưởng kinh tế bền vững chỉ đến khi đầu tư tạo ra năng suất và giá trị gia tăng thực. Đó là ranh giới giữa đầu tư như động lực và đầu tư như gánh nặng tương lai.

Đáng chú ý, lần này phần lớn nguồn lực đến từ khu vực ngoài ngân sách, bao gồm tư nhân và các hình thức hợp tác công - tư. Sự chuyển dịch này cho thấy vai trò của Nhà nước đang nghiêng nhiều hơn về kiến tạo, dẫn dắt và “mở đường”, trong khi khu vực tư nhân tham gia ngày càng sâu vào phát triển hạ tầng - lĩnh vực vốn lâu nay được coi là “sân chơi” chủ yếu của đầu tư công.

Hạ tầng, rốt cuộc, vẫn là điểm nghẽn quen thuộc. Chi phí logistics cao. Kết nối vùng chưa đồng đều. Đô thị lớn quá tải. Việc triển khai đồng loạt các dự án giao thông, đô thị, y tế, giáo dục lần này có thể xem là nỗ lực lấp đầy những khoảng trống đã kéo dài nhiều năm.

Nếu làm tốt, hạ tầng không chỉ giúp đi lại thuận tiện hơn hay tiếp cận dịch vụ dễ hơn. Quan trọng hơn, nó mở ra không gian phát triển mới, giúp dòng vốn và lao động dịch chuyển hiệu quả hơn, từ đó nâng năng suất của nền kinh tế. Đây là những tác động dài hạn, có thể chậm hơn so với hiệu ứng kích cầu trước mắt, nhưng bền vững.

Tuy nhiên, việc dồn lực cho hàng trăm dự án cùng lúc cũng đặt ra những câu hỏi không thể bỏ qua. Dư địa tài khóa hiện vẫn tương đối tốt so với nhiều quốc gia trong khu vực, song rủi ro không chỉ nằm ở ngân sách nhà nước, mà còn ở các dự án ngoài ngân sách, đặc biệt là những dự án có bảo lãnh hoặc cam kết của Nhà nước. Nếu hiệu quả tài chính và kinh tế không đạt kỳ vọng, gánh nặng cuối cùng vẫn có thể quay trở lại khu vực công.

Vì vậy, yêu cầu đặt ra không chỉ là giải ngân nhanh, mà là đánh giá nghiêm túc hiệu quả đầu tư. Một dự án hạ tầng không thể chỉ được đo bằng dòng tiền thu về, mà cần được nhìn qua tác động lan tỏa: khả năng thu hút đầu tư mới, tạo việc làm bền vững, cải thiện chất lượng sống và nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương, vùng và toàn nền kinh tế.

Thực tế nhiều năm cũng cho thấy, khởi công mới chỉ là điểm bắt đầu; phần việc khó khăn nhất nằm ở quá trình triển khai. Giải phóng mặt bằng, nguồn vật liệu, năng lực nhà thầu, kiểm soát chi phí và tiến độ - mỗi khâu đều có thể quyết định dự án đi đúng hướng hay trở thành gánh nặng.

Đặc biệt, thu hồi đất, giải phóng mặt bằng và sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai vẫn là khâu nhạy cảm, dễ phát sinh độ trễ và chi phí xã hội nếu thiếu minh bạch và đồng thuận. Với các dự án hạ tầng quy mô lớn, đất đai không chỉ là đầu vào để làm công trình, mà còn là nguồn lực phát triển sau đầu tư. Cách bồi thường, tái định cư, tạo sinh kế mới cho người dân sẽ quyết định mức độ đồng thuận và từ đó quyết định tiến độ, chi phí.

Quan trọng hơn, giá trị của hạ tầng không nằm ở việc “xây xong”. Một tuyến đường chỉ thực sự có ý nghĩa khi không gian hai bên được quy hoạch và khai thác hiệu quả, tránh manh mún, đầu cơ hay bỏ hoang. Nếu đất đai - nguồn lực hữu hạn - không được sử dụng đúng cách, lợi ích kinh tế - xã hội của dự án sẽ bị thu hẹp đáng kể.

234 dự án được triển khai đồng loạt là tín hiệu tích cực, phản ánh sự chủ động trong việc giữ nhịp tăng trưởng kinh tế và chuẩn bị nền tảng cho những bước đi dài hơi hơn. Giá trị thực của quyết định này sẽ được kiểm chứng không phải trên các báo cáo, mà trong đời sống hàng ngày: khi chi phí vận chuyển giảm, khi dịch vụ y tế, giáo dục được cải thiện, khi hạ tầng hoàn thiện hơn giúp doanh nghiệp mở rộng đầu tư và người dân tiếp cận cơ hội thuận lợi hơn.

Hiệu quả tăng trưởng kinh tế, suy cho cùng, không được đo bằng khí thế nhất thời. Nó được đo bằng những thay đổi bền bỉ và hữu ích cho xã hội. Và đó mới là thước đo dài hạn của mọi quyết định đầu tư lớn.

An Nhiên

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/tu-khi-the-khoi-cong-den-hieu-qua-tang-truong-ktsg/