Từ món ăn dân dã đến đặc sản “cháy hàng”
Tép riu, thuộc chi Caridina, còn được gọi là tép đồng, tép gạo, tép ngô hay tép muỗi. Chúng sinh sống ở ao hồ, mương máng và đặc biệt là ruộng lúa trũng, nơi có nhiều rong rêu và thực vật thủy sinh. Dáng hình nhỏ nhắn, thân gần như trong suốt ánh xanh nhạt hoặc trắng trong, lớp vỏ mỏng tang bao bọc phần thịt ngọt, chắc và thơm đặc trưng.
Mùa nước lên – nhất là đầu năm hoặc sau mưa rào mùa hạ – là thời điểm người dân quê tất bật đi xúc, kéo lưới, đặt đó hoặc dùng lợp bắt tép. Trước đây, tép riu thường xuất hiện trong bữa cơm gia đình như món ăn “cứu đói” thời khó khăn. Giờ đây, nhờ hương vị đậm đà và nguồn khai thác tự nhiên, tép riu đã bước vào hàng đặc sản, được các nhà hàng, quán ăn và khách thành thị săn lùng.
Từ món ăn dân dã đến đặc sản “cháy hàng”. (Ảnh minh họa)
Chỉ cần rửa sạch rong rêu, tép riu đã có thể biến hóa thành nhiều món ngon: tép rang khế chua, tép kho gừng, canh chua tép, gỏi tép đu đủ, tép um cuốn bánh tráng, tép chiên giòn, nhân bánh xèo thơm phức hay mắm tép trứ danh.
Do được khai thác hoàn toàn từ tự nhiên, không nuôi trồng công nghiệp, sản lượng tép riu ngày càng ít. Nhiều ao hồ, đồng ruộng bị thu hẹp, khiến nguồn cung giảm mạnh, đẩy giá có lúc lên tới 150.000 đồng/kg.
Chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống, chị Hải – một người kinh doanh đặc sản ở Ninh Bình – cho biết: “Tép riu bây giờ không dễ kiếm như xưa. Tôi phải đi gom từng chút từ bà con mới đủ giao đơn online. Nhưng vì tép sạch, thịt thơm, giàu đạm, canxi, phốt pho nên khách rất chuộng”.
Để chọn tép ngon, nên ưu tiên tép tươi sống, màu sáng, mùi thơm nhẹ. Tránh mua tép đã ươn, có mùi lạ. Trước khi chế biến, cần rửa nhiều lần để loại bỏ rong rêu và tạp chất.
Giá trị dinh dưỡng nổi bật của tép riu
Theo Báo Sức khỏe & Đời sống, tép riu không chỉ ngon miệng mà còn giàu dưỡng chất, nhưng cũng cần lưu ý một số vấn đề khi sử dụng.
Nguồn omega-3 tốt cho tim mạch và não bộ: Giúp giảm cholesterol xấu, hỗ trợ tuần hoàn máu, cải thiện trí nhớ và giảm lão hóa sớm.
Cung cấp protein chất lượng cao: Dễ tiêu hóa, giúp xây dựng cơ bắp, phục hồi mô, duy trì chức năng tế bào.
Giàu canxi và khoáng chất: Ăn cả vỏ giúp bổ sung canxi tự nhiên, phòng loãng xương. Cũng chứa phốt pho, magie, sắt.
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng: Ít calo, ít chất béo bão hòa, giúp no lâu và hạn chế thèm ăn.
Tăng sức đề kháng: Kẽm và selen củng cố hệ miễn dịch, hỗ trợ tuyến giáp, chống oxy hóa.
Cải thiện da và tóc: Vitamin E và B12 nuôi dưỡng làn da, mái tóc khỏe mạnh.
Hỗ trợ hệ thần kinh: Vitamin B12 giúp giảm căng thẳng, tăng tập trung, tốt cho người làm việc trí óc.
Tép riu không chỉ ngon miệng mà còn giàu dưỡng chất. (Ảnh minh họa)
Người có cơ địa dị ứng hải sản cần cẩn trọng khi ăn tép riu. Ngoài ra, do chứa hàm lượng purin, người bị gout nên hạn chế để tránh tăng axit uric trong máu. Khi nấu, không nên để nhiệt độ quá cao hoặc nấu quá lâu để tránh hao hụt omega-3 và vitamin.
Từ món ăn dân dã, tép riu đã “đổi đời” thành đặc sản có giá trị cao, không chỉ mang lại thu nhập cho người dân quê mà còn góp phần lưu giữ hương vị ẩm thực truyền thống Việt Nam.
Ngọc Bảo (T/h)