Từ mùa Thu lịch sử đến kỷ nguyên mới: Quân đội nhân dân Việt Nam - Sức mạnh từ lòng dân, vì nhân dân mà chiến đấu

8 giờ trướcBài gốc

Trên hành trình 80 năm qua, Quân đội nhân dân Việt Nam luôn là lực lượng tiên phong bảo vệ thành quả cách mạng, là biểu tượng của bản lĩnh, kỷ luật, nhân văn và trí tuệ Việt Nam. Hôm nay, trong kỷ nguyên phát triển mới, quân đội tiếp tục khẳng định vai trò là trụ cột vững chắc trong thế trận quốc phòng toàn dân, là điểm tựa tinh thần cho nhân dân, là đội quân cách mạng trung thành, tinh nhuệ, từng bước hiện đại – xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Khởi đầu cho hành trình Quân đội nhân dân vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một trong những sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử hiện đại Việt Nam, đánh dấu bước chuyển mình lịch sử từ một dân tộc bị áp bức trở thành người làm chủ vận mệnh. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã giành lại chính quyền trên phạm vi cả nước chỉ trong vòng hai tuần – một kỳ tích của tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước, trí tuệ và ý chí sắt đá của toàn dân tộc.

Nhưng sâu xa hơn, Cách mạng Tháng Tám không chỉ giành lại chính quyền về tay nhân dân, mà còn đặt nền móng cho một kiểu nhà nước mới – nhà nước cách mạng do nhân dân, vì nhân dân – và cùng với đó là sự ra đời của một lực lượng vũ trang kiểu mới: Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân thành lập ngày 22-12-1944. Ảnh tư liệu

Dù được thành lập chính thức vào ngày 22-12-1944 với tên gọi ban đầu là Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, nhưng chính trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, lực lượng vũ trang nhân dân đã được tổ chức, phát triển mạnh mẽ, trở thành nòng cốt cho việc giành chính quyền và giữ chính quyền trong giai đoạn đầy biến động sau đó. Cách mạng Tháng Tám không thể thành công nếu không có sự chuẩn bị về lực lượng quân sự, không có các đội vũ trang tuyên truyền, đội du kích, đội tự vệ chiến đấu… được tổ chức và hoạt động từ trước dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Chính sự đoàn kết của toàn dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với sự tham gia của các lực lượng vũ trang cách mạng, đã làm nên thắng lợi Tháng Tám. Thắng lợi đó cũng là bài học đầu tiên cho quân đội cách mạng Việt Nam về sự gắn bó máu thịt giữa lực lượng vũ trang với nhân dân. Không phải ngẫu nhiên mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định ngay từ đầu về bản chất của Quân đội nhân dân Việt Nam: “Quân đội ta là quân đội của nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”.

Từ sau Cách mạng Tháng Tám, lực lượng vũ trang đã nhanh chóng được chính quy hóa, phát triển toàn diện để bảo vệ thành quả cách mạng non trẻ trước các thế lực thù địch trong và ngoài nước. Những ngày đầu của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, quân đội đã cùng nhân dân chống lại thù trong giặc ngoài, bảo vệ chính quyền cách mạng trong tình thế "nghìn cân treo sợi tóc".

Vì vậy, có thể nói, Cách mạng Tháng Tám không chỉ là bước ngoặt chính trị mà còn là cột mốc đầu tiên trên hành trình phát triển của Quân đội nhân dân Việt Nam, với sứ mệnh gắn liền và song hành cùng sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Sự ra đời và trưởng thành của quân đội trong lòng dân tộc, trong dòng chảy của cách mạng, là minh chứng rõ ràng nhất cho mối quan hệ gắn bó giữa “ý Đảng – lòng dân – sức quân”. Đó cũng là nguồn gốc tạo nên bản lĩnh đặc biệt của Quân đội nhân dân Việt Nam – một quân đội "vừa hồng, vừa chuyên", "trung với Đảng, hiếu với dân", "nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng".

Từ nhân tố trong Cách mạng Tháng Tám đến đội quân tiên phong bảo vệ Tổ quốc hôm nay

Cách mạng Tháng Tám 1945 là một cuộc tổng khởi nghĩa vũ trang thắng lợi toàn diện, trong đó lực lượng vũ trang nhân dân đóng vai trò đặc biệt quan trọng – vừa là đội quân chiến đấu, vừa là lực lượng tuyên truyền, vừa là chỗ dựa cho phong trào cách mạng quần chúng. Trong các tỉnh, thành phố, các đội tự vệ vũ trang, du kích, thanh niên cứu quốc, dân quân… đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng chính trị để đánh chiếm các cơ quan đầu não của chính quyền thực dân – phong kiến, làm nên kỳ tích giành chính quyền trên toàn quốc chỉ trong vòng nửa tháng.

Lễ thành lập Đại đoàn 308 - đại đoàn chủ lực đầu tiên, ngày 28-2-1949. Ảnh tư liệu

Chính thực tiễn đó đã khẳng định vai trò của lực lượng vũ trang nhân dân như một nhân tố nòng cốt của thắng lợi cách mạng, đồng thời hé mở con đường phát triển tất yếu của một quân đội kiểu mới – quân đội từ nhân dân mà ra, gắn bó máu thịt với nhân dân, và đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Từ sau năm 1945, Quân đội nhân dân Việt Nam không ngừng lớn mạnh, trưởng thành qua từng cuộc chiến đấu chống xâm lược và bảo vệ Tổ quốc. Từ chiến khu Việt Bắc, Điện Biên Phủ, đến Trường Sơn huyền thoại; từ biên giới phía Bắc đến chiến trường Tây Nam và biển đảo thiêng liêng – ở đâu có Tổ quốc cần, ở đó có bước chân người lính Cụ Hồ.

Thế kỷ XX chứng kiến lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam đi từ một đội quân nhỏ bé trở thành đội quân chính quy, hiện đại, chiến đấu vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, và vì lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Thành quả ấy không chỉ đến từ lòng quả cảm và kỷ luật thép, mà còn từ nền tảng tư tưởng sâu sắc – được hun đúc từ truyền thống Cách mạng Tháng Tám và những bài học đầu tiên của chính quyền non trẻ.

Bước vào thời kỳ hòa bình, đổi mới và hội nhập, Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò đội quân tiên phong không chỉ trong lĩnh vực quốc phòng – an ninh, mà còn trong phát triển kinh tế – xã hội, phòng chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ – cứu nạn, đối ngoại quốc phòng và gìn giữ hòa bình quốc tế.

Từ nơi biên cương xa xôi đến vùng sâu vùng xa, từ công trình phòng thủ quốc gia đến các hoạt động dân vận “ba cùng”, hình ảnh người chiến sĩ quân đội luôn gắn với nhân dân, chia sẻ gian khó với nhân dân, đúng như lời Bác dạy: “Quân với dân như cá với nước”.

Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới với những cơ hội và thách thức đan xen, vai trò của Quân đội nhân dân Việt Nam càng được khẳng định rõ rệt: là lực lượng nòng cốt xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, đồng thời tham gia tích cực vào các nhiệm vụ phát triển đất nước trong thời bình.

Từ nhân tố quyết định trong mùa Thu cách mạng 1945, lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam đã vững vàng bước qua 80 năm trưởng thành, lớn mạnh. Hôm nay, với tầm vóc của một đội quân hiện đại, tinh nhuệ, được tôi luyện trong truyền thống cách mạng và phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, quân đội ta tiếp tục là lực lượng xung kích, trung thành tuyệt đối với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng trong mọi tình huống, bảo vệ vững chắc Tổ quốc thân yêu trong mọi hoàn cảnh.

Bài học về lòng dân, thế trận quốc phòng toàn dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng lịch sử sống động cho một chân lý không bao giờ cũ: khi lòng dân quy tụ, khi niềm tin được khơi dậy, khi ý chí độc lập trở thành mệnh lệnh từ trái tim – thì sức mạnh dân tộc sẽ trở nên vô địch. Cuộc khởi nghĩa tháng Tám không phải là chiến thắng của vũ khí tối tân, cũng không phải là kết quả của một đội quân thiện chiến, mà là chiến thắng của ý chí toàn dân, là “thế trận lòng dân” bền chặt và vững vàng như thành đồng.

Phất cờ trên nóc hầm Des Castries. Ảnh: TRIỆU ĐẠI

Chỉ trong chưa đầy hai tuần, chính quyền cách mạng đã được thiết lập trên phạm vi cả nước. Đó là điều chưa từng có tiền lệ trong bất kỳ cuộc cách mạng nào trên thế giới lúc bấy giờ. Điều tạo nên kỳ tích ấy không gì khác hơn chính là sự đồng lòng của toàn dân – từ trí thức đến nông dân, từ công nhân đến học sinh, từ miền xuôi đến miền ngược, từ thành thị đến nông thôn. Cả một dân tộc cùng chung khát vọng: giành lại quyền sống, quyền tự do, quyền làm chủ.

Bài học từ Cách mạng Tháng Tám vì vậy chính là bài học vĩ đại về lòng dân, về cách làm cách mạng từ cơ sở, bằng tổ chức chặt chẽ, vận động sâu rộng, kiên trì khơi dậy niềm tin, khát vọng và tình yêu nước trong mỗi người dân. Chính vì thế, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh: “Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân.”

Từ bài học quý báu đó, Đảng ta đã kế thừa và phát triển thành một trong những chiến lược nền tảng cho bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới – đó là chiến lược quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân. Đây không chỉ là sự vận dụng sáng tạo tư tưởng “lấy dân làm gốc”, mà còn là sự cụ thể hóa tinh thần Cách mạng Tháng Tám vào công cuộc xây dựng thế trận bảo vệ đất nước toàn diện, vững chắc cả về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa và tinh thần.

Trong thời đại ngày nay, khi thách thức không chỉ đến từ súng đạn mà còn từ các hình thức chiến tranh phi truyền thống như chiến tranh mạng, chiến tranh thông tin, chiến lược "diễn biến hòa bình"… thì “lòng dân” càng trở thành pháo đài bất khả xâm phạm. Quốc phòng không chỉ nằm ở tuyến biên giới, trên không, trên biển, mà nằm ngay trong từng khu phố, từng thôn bản, từng mái nhà – nơi niềm tin vào Đảng, vào chế độ và vào tương lai đất nước được giữ gìn bằng sự minh bạch, công bằng và chăm lo thực chất cho đời sống nhân dân.

Quân đội nhân dân Việt Nam, với vai trò là lực lượng nòng cốt trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, luôn nhận thức sâu sắc rằng: Giữ nước từ sớm, từ xa – tức là giữ dân, bảo vệ dân, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của dân. Ở đâu có dân khó khăn, thiên tai, dịch bệnh, ở đó có người lính. Ở đâu có thế lực thù địch chống phá tư tưởng, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân, ở đó có những cán bộ quân đội làm công tác dân vận, tuyên truyền, phản bác luận điệu sai trái. Đó chính là biểu hiện sinh động của chiến lược giữ nước bằng “thế trận lòng dân” trong thời bình.

Cách mạng Tháng Tám đã để lại cho dân tộc một bài học quý hơn vàng: Khi toàn dân đồng lòng, đất nước sẽ không có gì là không thể vượt qua. Hôm nay, bài học ấy được kế thừa trong từng chính sách quốc phòng, từng chương trình quân – dân kết hợp, từng hoạt động xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân – tạo nên một thế trận bảo vệ Tổ quốc vững như bàn thạch, không chỉ bằng súng đạn mà bằng tình yêu nước, bằng niềm tin, bằng sức mạnh của lòng dân đoàn kết.

Ánh sáng của mùa Thu 1945 - Sức mạnh tinh thần nuôi dưỡng bản lĩnh chiến đấu và phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ

Nếu Cách mạng Tháng Tám là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của lòng dân và thế trận toàn dân vững chắc, thì ánh sáng tinh thần từ mùa Thu năm ấy đã trở thành ngọn lửa âm ỉ mà bền bỉ, nuôi dưỡng ý chí chiến đấu, lòng quả cảm và đạo lý sống của người lính cách mạng Việt Nam. Trong mỗi bước trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam, từ những ngày đầu bảo vệ chính quyền non trẻ, qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đến công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay, vẫn luôn hiện diện một ngọn nguồn sức mạnh bắt đầu từ mùa Thu 1945 – đó là lý tưởng cách mạng, là khát vọng độc lập, là lòng trung thành vô điều kiện với Tổ quốc và nhân dân.

Chính từ những ngày đầu ấy, phẩm chất đặc biệt của người chiến sĩ quân đội cách mạng đã được hình thành. Không chỉ là đội quân chiến đấu giỏi, quân đội còn là lực lượng công tác, đội quân lao động sản xuất, đội quân tuyên truyền, đội quân văn hóa. Chủ tịch Hồ Chí Minh – người sáng lập, giáo dục và rèn luyện quân đội ta - đã căn dặn: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội.” Đây không chỉ là khẩu hiệu mà là lẽ sống, là kim chỉ nam cho mọi hành động của người lính.

Hiên ngang Bộ đội Tăng thiết giáp. Ảnh: Ban ảnh Báo QĐND.

Từ ánh sáng của mùa Thu lịch sử, một biểu tượng cao đẹp đã ra đời và sống mãi với thời gian – phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ. Đó là lòng trung thành sắt son với lý tưởng của Đảng, là sự gắn bó máu thịt với nhân dân, là tinh thần “còn người còn trận địa”, là thái độ sống giản dị, khiêm nhường, cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Trong chiến tranh, phẩm chất ấy được thể hiện bằng ý chí quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh; trong hòa bình, nó tỏa sáng bằng sự tận tụy phục vụ nhân dân, không quản ngại khó khăn, gian khổ – từ chống thiên tai, dịch bệnh đến giữ vững từng tấc đất thiêng liêng nơi biên cương, hải đảo.

Từ thế hệ này sang thế hệ khác, hình ảnh người lính Cụ Hồ – người chiến sĩ trong ánh sáng của Cách mạng Tháng Tám – vẫn luôn là tấm gương sáng của tinh thần yêu nước, của đạo đức cách mạng, của bản lĩnh vượt qua mọi thử thách. Trong thời kỳ mới, khi đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển nhanh và sâu rộng, đòi hỏi sự đổi mới toàn diện về tư duy, năng lực, và tổ chức, thì ánh sáng ấy vẫn là nền tảng để quân đội tiếp tục khẳng định vai trò là lực lượng nòng cốt bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và là điểm tựa vững chắc về tinh thần và niềm tin của nhân dân.

Có thể nói, chính ánh sáng của mùa Thu 1945 đã soi đường để hình thành nên bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng và tinh thần phụng sự nhân dân không điều kiện của Quân đội nhân dân Việt Nam. Tinh thần ấy không phai nhòa theo năm tháng, mà vẫn được tiếp nối trong từng hành động hôm nay – khi người lính không chỉ đứng nơi tuyến đầu biên giới, hải đảo, mà còn là người kiến tạo hòa bình, lan tỏa yêu thương, là trụ cột tinh thần trong lòng dân mỗi khi đất nước đối mặt với thử thách.

Xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Từ ánh sáng lịch sử mùa Thu năm 1945, dân tộc Việt Nam đã bước qua nhiều chặng đường đấu tranh và phát triển, từng bước hiện thực hóa khát vọng độc lập, tự cường và hạnh phúc. Hôm nay, khi cả nước đang bước vào kỷ nguyên vươn mình - một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ về thể chế, tư duy và hành động – bài học từ Cách mạng Tháng Tám vẫn vẹn nguyên giá trị, đặc biệt trong việc xây dựng lực lượng Quân đội nhân dân vững mạnh toàn diện, đủ sức làm điểm tựa cho nhân dân, là lực lượng nòng cốt bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.

Việt Nam đang tái cơ cấu bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai trên toàn quốc từ ngày 1-7-2025 - đánh dấu bước chuyển lịch sử trong tổ chức Nhà nước. Trong bối cảnh đó, quân đội - với truyền thống kỷ luật, chính quy, hành động dứt khoát và gắn bó mật thiết với nhân dân - không chỉ là lực lượng phòng thủ chiến lược, mà còn là một hình mẫu về tổ chức tinh gọn nhưng mạnh mẽ, hiệu năng cao nhưng giàu tính nhân văn, là nguồn cảm hứng cho việc đổi mới bộ máy hành chính quốc gia.

Cùng với những chuyển biến sâu rộng trong đời sống chính trị - xã hội, quân đội cũng phải đổi mới tư duy, tổ chức, công nghệ và phương thức hành động. Nhưng trong mọi sự thay đổi, giữ vững bản chất cách mạng, trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân, với mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội - vẫn là cốt lõi. Xây dựng quân đội hiện đại không chỉ là trang bị kỹ thuật, mà còn là nuôi dưỡng tinh thần chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, ý chí chiến đấu cao, phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ không phai mờ trong mọi thời đại.

Bên cạnh đó, quân đội cần tiếp tục đi đầu trong xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, gắn kết chặt chẽ với thế trận an ninh nhân dân, trong lòng dân, giữa lòng dân – nhất là trong giai đoạn các địa phương đang thực hiện mô hình hành chính mới, thay đổi cơ chế vận hành, phân cấp, phân quyền. Quân đội phải là lực lượng giữ ổn định, giữ niềm tin, giữ tinh thần đoàn kết, giúp dân thích nghi với thay đổi bằng sự hiện diện chắc chắn, mẫu mực và tận tụy.

Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, khi những mối đe dọa không còn chỉ đến từ biên giới hay chiến trường, mà đến từ không gian mạng, từ thông tin sai lệch, từ “diễn biến hòa bình” về tư tưởng - quân đội phải là lá chắn tư tưởng vững chắc, đồng thời là đội quân tiên phong trong đổi mới công nghệ, trí tuệ nhân tạo và khoa học quân sự hiện đại. Sự chính quy hóa, hiện đại hóa phải đi đôi với hiệu lực, hiệu năng và gắn với lòng dân, đúng tinh thần như lời dạy của Bác Hồ: Phải luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, lấy dân làm gốc, không ngừng học dân, hiểu dân và phụng sự nhân dân.

Cách mạng Tháng Tám đã lùi xa 80 năm, nhưng ánh sáng mùa Thu ấy chưa bao giờ tắt trong tâm thức dân tộc. Đó là ánh sáng của lòng yêu nước, của bản lĩnh cách mạng, của khát vọng tự chủ - và cũng là ánh sáng soi đường cho sự hình thành và phát triển của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Khối lực lượng Tác chiến không gian mạng. Ảnh: Ban Ảnh Báo QĐND.

Trên hành trình từ mùa Thu 1945 đến kỷ nguyên vươn mình hôm nay, Quân đội nhân dân không chỉ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu, mà còn là biểu tượng sống động của sự đổi mới kỷ luật - hiệu quả - nhân văn, là chỗ dựa vững chắc cho Đảng, cho Nhà nước và cho nhân dân. Trong giai đoạn đất nước chuyển mình mạnh mẽ về tổ chức thể chế, hành chính, mô hình chính quyền, quân đội tiếp tục là hình mẫu về tổ chức tinh gọn mà vững chắc, hiệu năng mà tận tụy, hiện đại mà đậm đà bản sắc.

Hướng tới tương lai, nhiệm vụ đặt ra là giữ vững truyền thống, đổi mới phương thức, chủ động thích ứng, sáng tạo hành động, để quân đội mãi mãi là lực lượng tiên phong, là biểu tượng của ý chí dân tộc, của văn hóa phụng sự và của bản lĩnh Việt Nam.

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám không chỉ là dịp để tri ân quá khứ, mà còn là lúc để hun đúc niềm tin vào tương lai. Từ ánh sáng mùa Thu 1945, chúng ta tiếp tục viết nên những mùa xuân rực rỡ của hòa bình, độc lập và phát triển - với Quân đội nhân dân Việt Nam luôn là lực lượng nòng cốt, là linh hồn của thế trận quốc phòng toàn dân, và là người bạn trung thành, người con ưu tú của nhân dân Việt Nam anh hùng.

PGS, TS BÙI HOÀI SƠN, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/80-nam-cach-mang-thang-tam-va-quoc-khanh-2-9/tu-mua-thu-lich-su-den-ky-nguyen-moi-quan-doi-nhan-dan-viet-nam-suc-manh-tu-long-dan-vi-nhan-dan-ma-chien-dau-841829