Lâu nay, một số thầy cô khi được phân công kiêm nhiệm công tác chủ nhiệm lớp rất ngại nhận nhiệm vụ và nhận thì có sự miễn cưỡng. Những tổ chuyên môn thiếu tiết, tất cả giáo viên đều phải chủ nhiệm lớp thì đó là việc đương nhiên. Nhưng, những tổ chỉ phân công một vài thầy cô chủ nhiệm thì vẫn luôn xảy ra tình trạng giáo viên này né cho giáo viên khác với nhiều lý do khác nhau.
Một số thầy cô quan niệm, thà dạy đủ tiết theo quy định vẫn khỏe hơn rất nhiều làm công tác chủ nhiệm bởi vì khi đảm nhận chủ nhiệm lớp có những công việc cụ thể nhưng có thêm nhiều công việc phát sinh cần phải giải quyết khiến cho thời gian không cố định.
Nhưng có lẽ, điều thầy cô ngại nhất là việc thu các khoản tiền của học sinh, như: học phí; bảo hiểm y tế; tiền học thêm; tiền xã hội hóa…nhiều khi rất tế nhị. Thậm chí, cuối năm học vẫn có những học sinh không đóng đầy đủ các khoản tiền trường.
Một khi giáo viên không thu đủ các khoản tiền trường sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến việc xếp loại viên chức, xét thi đua cuối năm học vì không hoàn thành chỉ tiêu.
Ảnh minh họa trên giaoduc.net.vn
Vì sao nhiều thầy cô ngại khi làm chủ nhiệm lớp?
Theo hướng dẫn của Nghị quyết số 217/2025/QH15 ngày 26/6/2025 của Quốc hội thống nhất miễn học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục công lập bắt đầu từ năm học 2025-2026 giúp giáo viên chủ nhiệm ở các cấp học phổ thông phấn khởi. Bởi, từ năm học 2025-2026, học sinh không còn phải đóng học phí như trước đây nữa.
Thực ra, khoản học phí của học sinh cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông trong những năm vừa qua không nhiều, chỉ dao động khoảng 30-120 ngàn đồng/ tháng. Một năm học sẽ có tổng mức thu từ 270 ngàn đồng đến 1.080 ngàn đồng- số tiền này không lớn so với những học sinh có điều kiện nhưng lại là khoản tiền đáng kể với gia đình khó khăn, có nhiều con đang đi học.
Vì thế, trong từng trường học, có những lớp giáo viên chủ nhiệm thu đủ 100%, cuối năm được nhà trường khen thưởng nhưng cũng có không ít giáo viên không thu đạt chỉ tiêu. Một số học sinh không nộp hoặc nộp vài tháng, hoặc 1 học kỳ rồi thôi.
Chính vì vậy, trong các buổi dạy, sinh hoạt lớp, giáo viên luôn phải nhắc nhở học sinh hoàn thành các khoản thu theo quy định. Một khi đầu giờ lên lớp, giáo viên phải dành một khoảng thời gian để nhắc nhở học sinh đóng tiền cũng là một chuyện khá tế nhị.
Cuối năm học, nếu học sinh không đóng học phí theo quy định, tất nhiên giáo viên không đạt chỉ tiêu trong năm học. Điều này cũng đồng nghĩa với việc đánh giá viên chức, xét thi đua bị ảnh hưởng.
Không chỉ tiền học phí mà tiền bảo hiểm y tế các năm gần đây đều có chủ trương 100% học sinh có bảo hiểm y tế. Vì thế, công việc thu tiền này cũng được giao cho giáo viên chủ nhiệm.
Những em có điều kiện thì đóng cả năm, em thì 9 tháng, em thì 6 tháng, có em 3 tháng. Thậm chí, có những em khó khăn không có tiền để đóng.
Một số giáo viên phải báo lên ban giám hiệu nhà trường nhờ vận động, một số giáo viên chủ nhiệm còn đứng ra vận động phụ huynh trong lớp, bạn bè của mình hoặc các mạnh thường quân đóng cho học sinh để đảm bảo quyền lợi cho học trò khi ốm đau.
Ngoài ra, thầy cô chủ nhiệm lớp cuối cấp những năm trước đây còn phải thu tiền học thêm để ôn thi tuyển sinh, thi tốt nghiệp. Khoản tiền học thêm thường lớn nên nhà trường phải tổ chức cho giáo viên chủ nhiệm họp phụ huynh để thông qua kế hoạch nhà trường rồi mới triển khai thu tiền.
Công việc nhiều khi suôn sẻ nhưng cũng không ít lần bị phụ huynh có ý kiến. Lúc đó, giáo viên chủ nhiệm phải khéo léo giải trình để vừa không ảnh hưởng đến kế hoạch, uy tín của nhà trường mà không làm phật lòng phụ huynh.
Nhìn chung, giáo viên chủ nhiệm thu tiền học sinh- dù là khoản tiền nào cũng không hề đơn giản- kể cả những khu vực có điều kiện. Vì mỗi lớp có mấy chục học sinh và phụ huynh nên không tránh khỏi những ý kiến, hoặc những trường hợp khó khăn, những trường hợp đóng trễ, thậm chí không đóng vì nhiều lý do.
Từ năm học này, giáo viên chủ nhiệm sẽ không phải thu tiền học phí và tiền học thêm. Riêng tiền bảo hiểm y tế giảm xuống còn 50% - đây là những khoản tiền trường lớn nhất và gần như là bắt buộc- chỉ trừ những em có sổ hộ nghèo được miễn và cận nghèo được giảm.
Việc miễn và giảm các khoản tiền trên giúp cho giáo viên chủ nhiệm đỡ áp lực với nhà trường, với học sinh và phụ huynh. Bởi lâu nay, mỗi khi họp phụ huynh, không ít phụ huynh sẽ nghĩ ngay đến chuyện…tiền trường.
Miễn, giảm các khoản tiền trường, giáo viên bớt áp lực
Thực ra, công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp thường rất nhiều- nhất là với những thầy cô đảm nhận chủ nhiệm ở các lớp cuối cấp liên quan đến rất nhiều loại hồ sơ của học sinh. Những năm gần đây, khi học sinh thực hiện các loại hồ sơ thi cử đều làm online qua các dịch vụ công.
Những công việc này đòi hỏi giáo viên phải am hiểu về công nghệ để hướng dẫn và kiểm tra cho học sinh của lớp mình khi thực hiện.
Bên cạnh đó, khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 với rất nhiều điểm mới. Chẳng hạn, ngoài việc dạy môn học đã được đào tạo, giáo viên chủ nhiệm bắt buộc phải dạy hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh.
Tất nhiên, giáo viên phải đầu tư rất nhiều cho hoạt động này bởi đây là hoạt động giáo dục mới so với chương trình 2006.
Hơn nữa, trong mỗi lớp học bao giờ cũng có nhiều chuyện phát sinh về thực hiện nền nếp. Học sinh phổ thông, tâm lý đang phát triển nên chuyện xích mích, mất đoàn kết, thậm chí đánh lộn với nhau. Những lúc đó, giáo viên chủ nhiệm là người phải sâu sát hoàn cảnh để định hướng, hòa giải cho học trò.
Nhiều công việc không tên, công việc mới trong thời điểm ngành giáo dục thay đổi chương trình, chuyển đổi số phải thực hiện. Tâm lý học sinh có những thay đổi về tâm sinh lý cần định hướng, uốn nắn…và những lúc khó khăn, học sinh thường tìm đến giáo viên chủ nhiệm lớp mình để phản ánh.
Thực tế cho thấy, theo định mức mỗi tuần giáo viên chủ nhiệm được giảm định mức 4 tiết nhưng có vô vàn việc không tên khác…khiến cho nhiều thầy cô chủ nhiệm cảm thấy quá tải ở một số thời điểm.
Tuy nhiên, từ năm học 2025-2026 này, nhiều khoản tiền đã được miễn, hoặc giảm bớt. Vì thế, những thầy cô làm công tác chủ nhiệm lớp cũng đỡ vất vả hơn trong việc thu các khoản tiền ở trường để tập trung các công việc còn lại được tốt hơn.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
HƯƠNG GIANG