Ngày 18/12, đã diễn ra buổi tọa đàm "Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử" do Tạp chí Tiếp thị và Gia đình tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương).
Tại tọa đàm đã bàn luận nhiều vấn đề xoay quanh vấn đề "nóng" liên quan đến "cuộc chiến" chống hàng giả, những khó khăn, thách thức và đưa ra các giải pháp giúp bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn.
Tọa đàm “Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử”, do Tạp chí Tiếp thị và Gia đình tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương).
Siết chặt trách nhiệm người bán và bảo vệ người tiêu dùng
Từ ngày 1/1/2026, theo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, tất cả sản phẩm được kinh doanh trên nền tảng TMĐT tại Việt Nam sẽ phải công bố chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng.
Quy định mới được ban hành nhằm nâng cao trách nhiệm của người bán và sàn giao dịch, đồng thời tăng niềm tin của người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến. Cụ thể, mọi sản phẩm rao bán trực tuyến, không phân biệt quy mô hay loại hình kinh doanh đều phải có chứng nhận tiêu chuẩn theo nhóm rủi ro tương ứng.
Đối với nhóm rủi ro cao, hàng hóa bắt buộc phải có chứng nhận từ tổ chức độc lập, đảm bảo tiêu chí an toàn và chất lượng tối đa.
Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương), quy định này sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn, giúp cả người bán và sàn giao dịch điện tử hoạt động minh bạch, có trách nhiệm hơn với khách hàng, đồng thời góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh thị trường TMĐT Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ.
Từ năm 2026, hàng hóa trực tuyến bắt buộc công bố chứng nhận chất lượng
Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – Bộ Công Thương cho biết, thời gian qua Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã có rất nhiều chương trình làm việc với sàn TMĐT và doanh nghiệp trong việc ngăn chặn hàng giả.
"Để ngăn chặn hiệu quả tình trạng hàng giả trên môi trường thương mại điện tử, chúng tôi xác định cần phải làm song song hai việc, đó là tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật, chế tài xử lý và quan trọng không kém là tổ chức thực thi các quy định đó như thế nào trong thực tế.
Quy định có thể rất đầy đủ, nhưng nếu không thực thi được thì hiệu quả sẽ không cao. Giao dịch trực tuyến có những đặc thù riêng, vì vậy hệ thống pháp lý cũng phải được điều chỉnh cho phù hợp. Thời gian qua, Bộ Công Thương đã tập trung hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để theo kịp sự phát triển của thương mại điện tử, tránh tình trạng chính sách luôn đi sau thực tiễn.
Luật Thương mại điện tử đã đặt ra những quy định chặt chẽ hơn, trong đó yêu cầu các tổ chức, cá nhân bán hàng trên sàn thương mại điện tử phải được định danh rõ ràng để cơ quan chức năng có thể truy vết khi xảy ra vi phạm, đồng thời phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế. Bên cạnh đó, các chế tài xử phạt cũng đang tiếp tục được rà soát, hoàn thiện theo hướng đủ mạnh để răn đe.
Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay vẫn nằm ở khâu thực thi pháp luật. Muốn xử lý hiệu quả các sai phạm trên môi trường số, cơ quan quản lý phải có các công cụ hiện đại, phù hợp. Bộ Công Thương đang triển khai xây dựng các công cụ quản lý mới, trong đó quy định một số nhóm hàng hóa bắt buộc phải khai báo và truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là các mặt hàng có rủi ro cao; với các nhóm hàng hóa khác thì khuyến khích thực hiện truy xuất.
Từ ngày 1/1/2026, các quy định về quản lý chất lượng hàng hóa sẽ được triển khai đồng bộ, theo hướng văn minh, minh bạch hơn. Điều này vừa giúp doanh nghiệp bảo vệ sản phẩm chính hãng, ngăn chặn gian lận về chất lượng, vừa góp phần đơn giản hóa công tác giám sát, kiểm tra của cơ quan chức năng. Cùng với đó, chúng tôi đang xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm đối với các hành vi vi phạm, gian lận trên môi trường thương mại điện tử, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.
Mục tiêu là để người dân và doanh nghiệp có thể chủ động phát hiện, phản ánh các dấu hiệu vi phạm, từ đó tạo thuận lợi cho công tác truy xuất, xử lý của lực lượng chức năng. Trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại điện tử diễn ra mạnh mẽ, công tác quản lý thị trường cũng buộc phải thay đổi tương ứng, từ chính sách đến phương thức thực thi và xử lý. Cuộc chiến chống hàng giả trên môi trường số chỉ có thể đạt hiệu quả khi có sự tham gia đồng bộ của cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và toàn thể người tiêu dùng".
Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước – Bộ Công Thương và các diễn giả trong buổi tọa đàm.
"Quét sạch" gian lận thương mại
Trước đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 397/NQ-CP, phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm sở hữu trí tuệ đến năm 2030. Một trong những mục tiêu quan trọng nhất là "quét sạch" gian lận thương mại, xây dựng thị trường minh bạch, an toàn.
Liên quan đến vấn đề này, ông Linh chia sẻ thêm, trong thời gian qua Nhà nước đã rất nỗ lực trong công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, đặc biệt là trên môi trường thương mại điện tử. Việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 397/NQ-CP là lần đầu tiên có một kế hoạch hành động quốc gia mang tính tổng thể, dài hạn, thể hiện cam kết rất mạnh mẽ của Chính phủ trong cuộc chiến chống gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm sở hữu trí tuệ đến năm 2030.
Hiện nay, các cơ quan chức năng đang khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động để sớm đưa Nghị quyết vào thực tiễn. Nhiều giải pháp được xác định là rất quyết liệt và thiết thực, như mục tiêu xóa bỏ hàng giả, hàng nhái; yêu cầu 100% các sàn thương mại điện tử phải ký cam kết phòng ngừa và chủ động, quyết liệt trong công tác chống hàng giả; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
Nghị quyết cũng nhấn mạnh việc kiên quyết xử lý các trường hợp cán bộ, công chức tiếp tay, bao che cho các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, đặc biệt là gian lận trên môi trường thương mại điện tử. Thực tế thời gian qua vẫn còn xảy ra tình trạng bảo kê, tiếp tay cho vi phạm và đây là nội dung sẽ được tập trung chấn chỉnh trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục trình Chính phủ các nghị định về xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời hoàn thiện chính sách, pháp luật để tăng tính răn đe. Trong giai đoạn cao điểm cuối năm và dịp Tết Nguyên đán sắp tới, lực lượng chức năng sẽ triển khai các kế hoạch kiểm tra, kiểm soát trọng điểm tại các tuyến biên giới, địa bàn và các điểm kinh doanh có nguy cơ cao, tập trung vào các nhóm hàng hóa thiết yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân.
Mục tiêu của các giải pháp này là tạo ra một thị trường minh bạch, an toàn, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp và giúp các bộ, ngành, địa phương nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại.