Từ quy hoạch đồng bộ đến kỳ vọng đột phá

3 giờ trướcBài gốc

Khi toàn hệ thống chính trị cùng vào cuộc, khi người dân trở thành chủ thể trong bảo tồn và phát triển, niềm tin về một Thủ đô văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc đang dần hiện hữu rõ nét hơn. Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ TP Hà Nội không chỉ là dấu mốc chính trị, mà còn mở ra kỳ vọng về một Hà Nội phát triển bền vững, năng động và đáng sống trong tương lai.

Phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị đã có cuộc phỏng vấn TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nhìn lại những kết quả nổi bật nhiệm kỳ qua và chia sẻ kỳ vọng cho chặng đường phát triển sắp tới của Thủ đô.

TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam

Nhìn lại nhiệm kỳ XVII: Quy hoạch đồng bộ, nền tảng vững cho phát triển Thủ đô

Thưa ông, nhìn lại nhiệm kỳ XVII vừa qua, ông đánh giá thế nào về kết quả công tác quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị của Hà Nội?

- Có thể khẳng định rằng, nhiệm kỳ XVII của Hà Nội là giai đoạn tạo nền tảng quan trọng cho công tác quy hoạch và phát triển đô thị. Sau khi Quy hoạch chung Thủ đô được phê duyệt, thành phố đã tập trung cụ thể hóa bằng hàng loạt đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch huyện, xã và quy hoạch chi tiết, hướng tới mục tiêu phủ kín toàn bộ diện tích Thủ đô. Đây là nỗ lực rất lớn, thể hiện quyết tâm của thành phố trong việc phủ kín quy hoạch trên toàn địa bàn.

Quang cảnh TP Hà Nội.

Điểm nổi bật nhất là Hà Nội đã đồng thời triển khai hai quy hoạch chiến lược là Quy hoạch Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045 và điều chỉnh Quy hoạch chung Hà Nội đến năm 2045. Hai đồ án này song hành, bổ trợ cho nhau, được phê duyệt vào tháng 12/2024, tạo ra công cụ quản lý phát triển đô thị toàn diện và linh hoạt hơn. Cách làm này cho thấy sự năng động của Hà Nội trong tiếp cận các định hướng mới theo tinh thần Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị.

Một thành tựu nữa là sự gắn kết giữa phát triển đô thị với xây dựng nông thôn mới. Hà Nội hiện là địa phương duy nhất trong cả nước có 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có khoảng 40% đạt chuẩn nâng cao và nhiều xã đã trở thành nông thôn mới kiểu mẫu. Điều này cho thấy sự phát triển hài hòa giữa đô thị và nông thôn – một hướng đi rất đặc thù của Thủ đô, đảm bảo tính cân bằng trong quá trình đô thị hóa.

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đạt được bước tiến trong việc cải thiện hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là giao thông công cộng. Tỷ lệ giao thông công cộng ngày càng tăng, góp phần giảm áp lực cho hệ thống đường bộ, cải thiện chất lượng sống cho người dân. Những kết quả này khẳng định Hà Nội đã bước đầu giải quyết được những điểm nghẽn tồn tại trong nhiều năm qua.

Bước vào nhiệm kỳ XVIII: Hà Nội đối diện thách thức mới của đô thị hóa

Bước sang nhiệm kỳ XVIII, ông nhận định đâu là những thách thức lớn nhất đặt ra đối với công tác quy hoạch và phát triển đô thị của Hà Nội?

- Có thể nói, sau khi các đồ án quy hoạch lớn được phê duyệt, vấn đề quan trọng nhất hiện nay là tổ chức thực hiện. Thành phố phải vừa lập mới, vừa điều chỉnh hàng trăm quy hoạch chi tiết để phù hợp với thực tế quản lý mới. Đây là khối lượng công việc khổng lồ trong bối cảnh Hà Nội vừa hoàn tất sắp xếp đơn vị hành chính, giảm từ 526 xuống còn 126 xã, phường. Mỗi đơn vị hành chính có quy mô dân số và diện tích lớn hơn nhiều, buộc phải có định hướng phát triển riêng.

Tỷ lệ đô thị hóa Hà Nội đạt khoảng 55%.

Một yêu cầu lớn khác là đẩy nhanh tỷ lệ đô thị hóa. Hiện nay, Hà Nội mới đạt khoảng 55% đô thị hóa, trong khi mục tiêu nhiệm kỳ 2025 – 2030 là nâng lên mức 65 – 70%. Đây là bước nhảy rất mạnh, đòi đòi hỏi phải có những chính sách linh hoạt, đi kèm quy hoạch đồng bộ. Tổng Bí thư đã từng nhấn mạnh tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” – nghĩa là phải bảo đảm tốc độ nhưng vẫn có trật tự, kỷ cương và bền vững.

Bên cạnh đó, mô hình “thành phố trong Thủ đô” tạm dừng triển khai khiến Hà Nội cần xác định lại cấu trúc phát triển không gian đô thị. Theo dự kiến phân loại đô thị mới, khái niệm “đô thị đặc biệt” sẽ không còn. Điều này buộc Hà Nội phải có giải pháp quản lý đặc thù, vừa tuân thủ quy định chung, vừa thể hiện vị thế trung tâm chính trị – hành chính quốc gia.

Vấn đề hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là giao thông, tiếp tục là “điểm nghẽn” cần được giải quyết trong nhiệm kỳ này. Các tuyến đường vành đai 2,5; 3; 3,5; 4; 5… cần được hoàn thiện đồng bộ. Bên cạnh đó, hệ thống cầu qua sông Hồng như Tứ Liên, Hồng Hà, Thượng Cát… phải được hoàn thiện để đảm bảo tính kết giữa 2 bờ sông Hồng, tăng liên kết vùng, tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội. Thành phố cũng cần đẩy mạnh đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị, một hạ tầng then chốt cho phát triển bền vững.

Ngoài ra, chính quyền đô thị hai cấp đang được triển khai từ 1/7/2025 đặt ra yêu cầu mới về phân cấp, phân quyền. Phường, xã được giao nhiều thẩm quyền hơn, chiếm tới 80–90% nhiệm vụ quản lý của quận, huyện, nhưng năng lực và nhân sự còn hạn chế. Nếu không nhanh chóng hoàn thiện bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ cơ sở, việc triển khai các quy hoạch sẽ gặp nhiều khó khăn.

Tầm nhìn nhiệm kỳ mới: Phát triển mới phải đi đôi với cải tạo, chỉnh trang và tái thiết

Trong các nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ mới, vấn đề cải tạo, chỉnh trang và tái thiết đô thị được coi là then chốt. Ông đánh giá như thế nào về yêu cầu này?

Đây là một trong những nhiệm vụ nặng nề và phức tạp nhất. Hà Nội hiện có gần 1.600 khu chung cư cũ, hàng trăm biệt thự, nhà ở và công trình kiến trúc có giá trị. Nhiều công trình đã xuống cấp nghiêm trọng, song việc cải tạo còn rất chậm do cơ chế, chính sách chưa đủ mạnh. Thành phố cần bảo đảm hài hòa giữa phát triển mới với bảo tồn di sản – đây chính là bản lĩnh của một đô thị nghìn năm tuổi. Theo Luật Thủ đô (sửa đổi), người dân được trao quyền đề xuất dự án cải tạo, chỉnh trang nhà ở. Điều này thể hiện tư duy quản lý mới: Lấy người dân làm trung tâm, Nhà nước đóng vai trò định hướng, hỗ trợ. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, cần sớm có hướng dẫn cụ thể, cơ chế ưu đãi về tín dụng, thuế và thủ tục hành chính đơn giản.

Đơn cử về cải tạo chung cư cũ đã có chủ trương từ 1992, đến nay Hà Nội đã có nhiều bước triển khai nhưng kết quả còn hạn chế. Nguyên nhân là cơ chế đền bù, tái định cư chưa phù hợp. Có nơi hệ số bồi thường chỉ 1,5 - 2 lần, trong khi nhu cầu thực tế cao hơn nhiều. Người dân không đồng thuận, doanh nghiệp không mặn mà, nên tiến độ rất chậm. Muốn tháo gỡ, phải có cơ chế đặc thù cho Hà Nội – có thể linh hoạt hệ số bồi thường, hỗ trợ lãi suất vay, hoặc bố trí quỹ nhà tạm cư phù hợp.

Đối với khu phố cổ và phố cũ, việc bảo tồn cần có chiến lược riêng. Hà Nội có di sản đô thị rất phong phú, nhưng việc bảo tồn còn nhiều bất cập. Nhiều biệt thự, nhà cổ, đình chùa trong khu phố cổ bị thay đổi cấu trúc, thậm chí “bên tông hóa”. Cần ban hành hướng dẫn cụ thể để chủ sở hữu được hỗ trợ tài chính, kỹ thuật khi trùng tu, đảm bảo giữ nguyên vật liệu truyền thống.

Kinh nghiệm quốc tế như Hội An, Bắc Kinh cho thấy, khi người dân được hỗ trợ, họ sẽ chủ động bảo tồn. Chúng ta phải biến bảo tồn thành động lực phát triển chứ không phải rào cản.

Vậy theo ông, đâu là yếu tố quyết định để Hà Nội đạt được mục tiêu phát triển bền vững trong nhiệm kỳ tới?

- Tôi cho rằng có ba yếu tố then chốt. Thứ nhất, quy hoạch phải thực sự là kim chỉ nam, mọi hoạt động phát triển đều phải tuân thủ quy hoạch.

Thứ hai, phải huy động tối đa nguồn lực xã hội, đặc biệt là đội ngũ trí thức, chuyên gia, kiến trúc sư của Thủ đô – chiếm gần 70% trí thức cả nước.

Thứ ba, cần cơ chế phân cấp – phân quyền rõ ràng, đi kèm trách nhiệm và giám sát minh bạch. Nếu làm tốt, Hà Nội sẽ có đủ năng lực và nguồn lực để bứt phá trong giai đoạn 2025 - 2030 và xa hơn đến 2045 - 2065.

Với nền tảng đã xây dựng từ nhiệm kỳ XVII và các định hướng lớn của Quy hoạch Thủ đô đến 2045, tầm nhìn 2065, Hà Nội đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển bứt phá. Công tác quy hoạch, phát triển và quản lý đô thị không chỉ là công việc chuyên môn, mà còn thể hiện năng lực quản trị và tầm nhìn của thành phố. Khi cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân cùng tham gia, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu của một đô thị hiện đại, bền vững và giàu bản sắc.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Trong nhiệm kỳ này, có nhiệm vụ đặt ra rất lớn. Phát triển mới phải hài hòa với cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị. Đây không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật quy hoạch mà còn là tư duy phát triển xuyên suốt của Hà Nội trong nhiệm kỳ XVIII... Mở rộng đô thị phải gắn liền với nâng cấp hạ tầng, bảo tồn không gian di sản và cải thiện chất lượng sống của người dân nội đô. Chỉ khi phát triển mới song hành cùng chỉnh trang, tái thiết, Thủ đô mới thực sự đạt được mục tiêu “văn hiến - văn minh - hiện đại – giàu bản sắc”.
TS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam

Lại Tấn

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/tu-quy-hoach-dong-bo-den-ky-vong-dot-pha.877376.html