Từ ruộng vườn đến siêu thị ngoại: Hợp tác xã đổi thay nông thôn Đắk Lắk

8 giờ trướcBài gốc

Đắk Lắk đang từng bước định hình một hướng đi rõ nét trong xây dựng nông thôn mới khi đặt khu vực kinh tế tập thể vào vị trí trung tâm của quá trình đổi mới nông nghiệp – nông thôn. Không chỉ là công cụ tổ chức lại sản xuất, các hợp tác xã (HTX) còn trở thành “bệ đỡ” giúp nâng cao giá trị nông sản, tạo sinh kế bền vững và thúc đẩy các địa phương hoàn thành những tiêu chí quan trọng của chương trình mục tiêu quốc gia.

Những con số biết nói trong giai đoạn 2021 – 2025

Sau gần 5 năm triển khai đồng bộ các giải pháp, chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) tại Đắk Lắk đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Tính đến tháng 6/2025, toàn tỉnh có 81/149 xã đạt chuẩn NTM, chiếm hơn một nửa tổng số xã; 8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu và TP. Buôn Ma Thuột (trước sáp nhập) hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Các sản phẩm của HTX Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ Nông nghiệp Macca Ea H’leo (xã Ea Hiao)

Song hành với đó, chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) tiếp tục khẳng định vai trò là động lực quan trọng của kinh tế nông thôn. Đắk Lắk hiện có 329 sản phẩm được xếp hạng từ 3 sao trở lên, trong đó có 2 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Đây không chỉ là sự gia tăng về số lượng mà còn phản ánh bước chuyển rõ rệt trong tư duy sản xuất, từ manh mún sang hàng hóa, từ “làm ra” sang “làm tốt và làm khác”.

Giai đoạn 2026 – 2030, sau sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh đặt mục tiêu có 68/88 xã đạt chuẩn NTM, 13 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 7 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu – những con số cho thấy quyết tâm duy trì đà phát triển, dù bối cảnh đặt ra không ít thách thức.

Từ một HTX nhỏ đến hành trình vươn ra thị trường quốc tế

Thực tiễn cho thấy, một trong những “chìa khóa” giúp Đắk Lắk giữ nhịp xây dựng NTM chính là vai trò của khu vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX nông nghiệp kiểu mới. Thông qua HTX, người dân được liên kết sản xuất theo quy trình thống nhất, tiếp cận khoa học kỹ thuật, thị trường và từng bước tham gia vào chuỗi giá trị.

HTX Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ Nông nghiệp Macca Ea H’leo (xã Ea Hiao) là minh chứng sinh động cho hướng đi này. Thành lập vào tháng 5/2021 với 21 thành viên và 57 hộ liên kết, diện tích sản xuất ban đầu 109 ha, HTX từng bước mở rộng quy mô cả về diện tích lẫn số lượng thành viên. Đến nay, HTX đã có 31 thành viên, liên kết cùng 58 hộ dân, phát triển trên diện tích 150 ha với hai cây trồng chủ lực là cà phê và mắc ca.

Các sản phẩm OCOP của tỉnh Đắk Lắk.

Ngay từ những ngày đầu, HTX Macca Ea H’leo xác định rõ định hướng phát triển theo chuỗi giá trị, lấy chất lượng làm nền tảng. Năm 2022, sản phẩm cà phê bột chất lượng cao Ea H’leo và mắc ca Ea H’leo được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh – cũng là những sản phẩm OCOP 4 sao đầu tiên của huyện Ea H’leo (trước đây). Năm 2024, các sản phẩm này tiếp tục được bình chọn là sản phẩm tiêu biểu của HTX, đồng thời HTX được trao Giải thưởng Mai An Tiêm lần thứ nhất của Liên minh HTX Việt Nam.

Bước ngoặt lớn nhất đến vào tháng 12/2024, khi HTX ký hợp đồng xuất khẩu chính ngạch 35 tấn mắc ca sang thị trường Hàn Quốc. Toàn bộ sản phẩm mang thương hiệu riêng của HTX, được đóng gói, dán nhãn và bày bán tại các chuỗi siêu thị lớn ở Hàn Quốc – điều mà trước đây nhiều nông dân địa phương khó hình dung.

Theo ông Nguyễn Văn Bình, Phó Chủ tịch HĐQT HTX, để chinh phục được thị trường khó tính này, HTX phải kiểm soát chặt chẽ toàn bộ quy trình, từ vùng nguyên liệu, nhật ký canh tác, thu hoạch, chế biến đến đóng gói và truy xuất nguồn gốc. Các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, điều kiện lao động và tiêu chuẩn kỹ thuật đều được đối tác kiểm tra nghiêm ngặt.

Không dừng lại ở đó, HTX còn ký kết tiêu thụ 120 tấn mắc ca với doanh nghiệp trong nước, tham gia các hội chợ, triển lãm nông sản quốc tế tại Lào và tiếp cận thêm nhiều thị trường tiềm năng như Canada, Philippines, Malaysia, Mỹ. Một số đối tác đã lấy mẫu kiểm định và bày tỏ mong muốn hợp tác lâu dài với sản lượng lớn.

Để nâng cao năng lực chế biến, HTX Macca Ea H’leo cũng được hỗ trợ triển khai đề án ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến trong sản xuất hạt mắc ca, với tổng kinh phí 286 triệu đồng. Đây là tiền đề quan trọng giúp HTX từng bước hiện đại hóa sản xuất, nâng cao hiệu quả và giảm phụ thuộc vào lao động thủ công.

Từ thực tiễn Đắk Lắk có thể thấy, OCOP không chỉ là chương trình phát triển sản phẩm, mà đang trở thành “đòn bẩy kép” trong xây dựng NTM: vừa nâng cao thu nhập cho người dân, vừa góp phần hoàn thiện các tiêu chí về tổ chức sản xuất, lao động, việc làm và môi trường.

Tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM của Đắk Lắk hiện vẫn thấp hơn mức bình quân của khu vực Tây Nguyên và cả nước. Địa hình rộng, phức tạp khiến hơn 50% trong tổng số 16.000 km đường giao thông nông thôn chưa được cứng hóa. Hiện vẫn còn 68 xã, chiếm 45,6%, chưa đạt chuẩn NTM, chủ yếu nằm ở các vùng kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.

Trong khi đó, ngân sách Trung ương phân bổ cho tỉnh giai đoạn 2021 – 2025 chỉ bằng hơn 81% so với giai đoạn trước, trong khi bộ tiêu chí NTM ngày càng nâng cao. Khoảng cách giữa nhu cầu đầu tư và nguồn lực thực tế tạo ra áp lực lớn đối với tiến trình xây dựng NTM.

Trong bối cảnh đó, việc phát huy vai trò của kinh tế tập thể, đặc biệt là hệ thống HTX, được xem là giải pháp mang tính căn cơ. Thông qua HTX, các nguồn lực được huy động hiệu quả hơn, người dân được tổ chức lại sản xuất và từng bước trở thành chủ thể của quá trình phát triển.

Như nhận định của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, xây dựng NTM không thể áp dụng máy móc một bộ tiêu chí chung, mà phải dựa trên đặc thù từng địa phương, phát huy văn hóa, tri thức bản địa và vai trò của cộng đồng. Kinh tế nông thôn không chỉ bó hẹp trong nông nghiệp, mà cần mở rộng sang dịch vụ, du lịch, làng nghề và đặc biệt là phát triển sản phẩm OCOP gắn với thị trường.

Với hướng đi đó, kinh tế tập thể đang từng bước khẳng định vai trò “xương sống” trong xây dựng nông thôn mới ở Đắk Lắk. Chính sự kiên trì, đồng hành của các cấp, ngành và hệ thống Liên minh HTX sẽ là điểm tựa để địa phương vượt qua khó khăn, đưa nông thôn Đắk Lắk phát triển theo hướng hiện đại, xanh và bền vững hơn trong giai đoạn tới.

THẢO NGUYÊN

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/tu-ruong-vuon-den-sieu-thi-ngoai-hop-tac-xa-doi-thay-nong-thon-dak-lak-ar994602.html