Từ 'săn lộc trời' đến xây dựng sinh kế bền vững

4 giờ trướcBài gốc

Từ lâu, con rươi vốn được ví như thứ “lộc trời” ban tặng cho cư dân vùng ven sông. Trước đây, nghề bắt rươi hoàn toàn phụ thuộc vào tự nhiên, mùa có mùa không, sản lượng bấp bênh, chỉ những hộ may mắn mới có thêm nguồn thu nhập đáng kể. Những năm gần đây, cùng với sự thay đổi trong tư duy sản xuất, nghề săn rươi đã chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng chủ động nuôi, quản lý và khai thác bền vững.

Hồi sinh ruộng bãi

Theo ông Lê Văn Quạt, Giám đốc HTX Bảo tồn và khai thác rươi, cáy tự nhiên, chế biến nông sản sạch Vĩnh Lập: Cách đây hơn chục năm, nhiều diện tích ruộng bãi ở xã Hà Đông bị bỏ hoang vì đất trũng, quanh năm ngập nước, trồng lúa hay hoa màu đều không hiệu quả. Tuy nhiên, với kinh nghiệm đúc kết từ cha ông, người dân nhận ra rằng vùng bãi này phù hợp để rươi sinh trưởng tự nhiên. Nhờ đó, họ bắt đầu cải tạo đồng ruộng: thuê và gom ruộng bãi, đào mương dẫn nước, xây cống điều tiết, giữ cho môi trường “sạch, thoáng, hữu cơ”, tuyệt đối không sử dụng phân hóa học.

Sau mỗi vụ rươi, bà con lại cày ruộng, trồng thêm một vụ lúa hữu cơ hoặc ủ phân và rải trấu, vừa cải tạo đất, và duy trì nguồn hữu cơ tự nhiên. Chính phương thức canh tác thuận tự nhiên này đã giúp đất tái tạo độ mùn, phòng sâu bệnh và duy trì nguồn thức ăn phong phú cho rươi. Nhờ đó, những thửa ruộng từng cằn cỗi nay mỗi mùa nước lên lại nổi rươi kín mặt ruộng.

Hiện xã Hà Đông có khoảng 200 hộ tham gia khai thác rươi với tổng diện tích hơn 60 ha (ảnh minh họa).

Nhiều hộ dân trong xã còn kết hợp nuôi cáy trong ruộng rươi, hình thành mô hình sản xuất khép kín, gia tăng hiệu quả kinh tế và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên.

Năm 2019, HTX Bảo tồn và khai thác rươi, cáy tự nhiên, chế biến nông sản sạch Vĩnh Lập được thành lập. Đây là bước ngoặt quan trọng đưa nghề rươi của các thành viên trong HTX từ khai thác tự phát sang tổ chức sản xuất bài bản. Sản phẩm rươi của HTX được công nhận OCOP, mở ra cơ hội lớn trong quảng bá thương hiệu và thị trường tiêu thụ. Các sản phẩm chế biến như chả rươi, mắm rươi, rươi kho… được người tiêu dùng trong và ngoài thành phố ưa chuộng, tạo giá trị gia tăng thay vì chỉ bán nguyên liệu thô.

Hiện xã Hà Đông có khoảng 200 hộ tham gia khai thác rươi với tổng diện tích hơn 60 ha. Dự kiến cả vụ năm nay, toàn xã thu khoảng 80 tấn rươi. Với giá bán trung bình 250.000 – 300.000 đồng/kg, nghề rươi mang lại nguồn thu xấp xỉ 25 tỷ đồng/năm. Đây là nguồn thu nhập đáng kể, góp phần cải thiện đời sống người dân vùng nông thôn.

Trong định hướng phát triển nhiệm kỳ 2025–2030, thành phố Hải Phòng xác định xã Hà Đông là vùng trọng điểm phát triển nông nghiệp, thủy sản sinh thái gắn với du lịch trải nghiệm. Sản phẩm chủ lực gồm rươi, cáy kết hợp với cây ăn quả chất lượng cao, ứng dụng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc và hình thành chuỗi giá trị liên kết giữa người dân, HTX và doanh nghiệp, gắn sản phẩm với chế biến sâu, đầu ra ổn định…

Nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đảng bộ xã Hà Đông đã đề ra chỉ tiêu phát triển kinh tế cụ thể như: Thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn tăng hằng năm 10%. Phấn đấu xóa nghèo trước năm 2028. Đến năm 2030, hoàn thành chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030 thành phố giao. Phấn đấu đến năm 2030 đạt xã "hai không" (không ma túy, không tội phạm)...

Đa dạng hóa sản phẩm, xây dựng thương hiệu đặc sản địa phương

Không chỉ Hà Đông, mô hình phát triển rươi còn mở rộng sang nhiều xã khác như xã Chí Minh với HTX Du lịch, bảo tồn rươi cáy An Thanh. HTX này liên kết hàng chục hộ dân với hơn 30 ha ruộng rươi, đặt mục tiêu xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc sản riêng của địa phương.

Trong văn hóa ẩm thực Việt, rươi được xem là món “tinh tế và cầu kỳ”. Từ rươi, người dân sáng tạo ra nhiều món ăn nổi tiếng như chả rươi, rươi rang muối, rươi kho niêu, mắm rươi, lẩu rươi… Mỗi món lại có hàng chục loại gia vị đi kèm khác nhau. Nhưng tựu chung lại là sau khi chế biến các món đều phải giữ được vị béo ngậy của rươi, gia vị chua, cay hòa quyện… tạo nên một tổng thể hài hòa, tròn vị mà không loại thủy sản nào có thể thay thế.

Chả rươi - một trong hàng chục món ngon được chế biến từ rươi.

Ông Nguyễn Văn Bảy, Giám đốc HTX cho biết rươi là sản vật kén người làm, chế biến không đủ gia vị, không đúng cách sẽ mất ngon. Chính vì vậy, HTX đầu tư chế biến sâu, sản xuất 5 sản phẩm OCOP như chả rươi, nem rươi, mắm rươi, rươi cấp đông…, đồng thời xây dựng kho lạnh để chủ động bảo quản, giảm phụ thuộc mùa vụ. HTX cũng đẩy mạnh quảng bá trên mạng xã hội và tiếp cận hệ thống siêu thị.

Tuy nhiên, những khó khăn vẫn còn: Rươi dễ hỏng nếu không được làm lạnh ngay; hệ thống kho bảo quản còn hạn chế; cơ sở hạ tầng vùng bãi, thủy lợi chưa hoàn thiện; thương lái vẫn có thể ép giá vào chính vụ. Để hướng tới phát triển bền vững, HTX mong chính quyền các cấp sớm có sự hỗ trợ đồng bộ về hạ tầng, chế biến sâu, chứng nhận thương hiệu cho sản phẩm…

Lễ hội rươi, sức mạnh cộng đồng trong xây dựng thương hiệu

Nhằm quảng bá sản phẩm và khơi dậy niềm tự hào bản địa, xã Vĩnh Thuận đã tổ chức Lễ hội Rươi năm 2025 (đây là năm đầu tiên Lễ hội được tổ chức). Vĩnh Thuận là vùng đất ven sông Thái Bình và sông Luộc, hiện có hơn 200 hộ dân nuôi rươi trên diện tích hơn 226 ha, với sản lượng đạt 150–200 tấn mỗi năm, mang lại giá trị hàng chục tỷ đồng. Nghề nuôi rươi tại đây đã trở thành sinh kế bền vững.

Ký kết hợp tác tiêu thụ sản phẩm rươi tại xã xã Vĩnh Thuận

Phát biểu tại lễ hội, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thuận, ông Đinh Phú Hiếu nhấn mạnh, lễ hội không chỉ tôn vinh nghề truyền thống, mà còn là dịp quảng bá thương hiệu “Rươi Vĩnh Thuận, Hải Phòng”, hướng tới phát triển kinh tế - văn hóa - du lịch.

Để nghề rươi phát triển lâu dài, các địa phương cần: Liên kết chuỗi giá trị giữa người dân, HTX và doanh nghiệp; Đầu tư công nghệ bảo quản và chế biến sâu; Xây dựng nhãn hiệu tập thể và truy xuất nguồn gốc; Gắn sản phẩm rươi với du lịch sinh thái trải nghiệm… Khi rươi có thương hiệu rõ ràng, được chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, được bán qua kênh thương mại chính ngạch, thì mỗi vụ “tháng chín đôi mươi, tháng mười mùng năm” sẽ không chỉ còn là mùa “hái lộc”, mà trở thành nền tảng kinh tế bền vững, góp phần xây dựng nông thôn mới và khẳng định thương hiệu đặc sản Hải Phòng trên bản đồ ẩm thực Việt Nam.

Thu Thảo

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/kinh-doanh-xanh/tu-san-loc-troi-den-xay-dung-sinh-ke-ben-vung-1110725.html