Chiều 8/7, du khách H.Q.T. (36 tuổi, ở TPHCM) sử dụng dịch vụ dù lượn không động cơ do Công ty Tropical Forest tổ chức khai thác tại khu vực bán đảo Sơn Trà (phường Sơn Trà, TP Đà Nẵng). Người dẫn bay (phi công) là ông L.M.P. (41 tuổi).
Khi bay đến khu vực bãi Nam thuộc bán đảo Sơn Trà, dù lượn gặp sự cố làm du khách bị rơi xuống rừng gần bờ biển, phi công rơi xuống bãi cát ven biển. Vụ việc khiến du khách tử vong, phi công bị thương, phải đi cấp cứu tại bệnh viện.
Theo cơ quan công an, nguyên nhân ban đầu của sự việc được xác định do thao tác an toàn cho du khách khi bay chưa được đảm bảo. Mặc dù du khách đã ký cam kết miễn trừ trách nhiệm nhưng lực lượng chức năng vẫn xác minh, làm rõ trách nhiệm của các bên trong vụ việc.
Du khách tử nạn khi rơi dù lượn ở Đà Nẵng. Ảnh: CACC
Giấy miễn trừ trách nhiệm có giá trị pháp lý thế nào?
Luật sư Nguyễn Văn Nam - Đoàn luật sư TP Hà Nội cho biết, ký giấy miễn trừ trách nhiệm trước khi tham gia các trò chơi mạo hiểm (như trò chơi cảm giác mạnh, leo núi, nhảy bungee, lặn biển,…) là việc xảy ra khá phổ biến ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, nhằm loại trừ các trách nhiệm của đơn vị tổ chức khi xảy ra sự cố. Tuy nhiên, xem xét dưới góc độ pháp lý, việc ký giấy miễn trừ trách nhiệm có loại trừ các trách nhiệm, nghĩa vụ của đơn vị tổ chức trò chơi mạo hiểm hay không thì cần phải xem xét, phân tích, đánh giá kỹ lưỡng.
Theo đó, hiện nay, hoạt động dù lượn, diều bay thuộc hoạt động thể thao mạo hiểm, theo quy định "bay dù lượn" là một trong những sản phẩm du lịch có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của khách, nên cần tuân thủ các điều kiện theo Nghị định 36/2019/NĐ-CP để đảm bảo an toàn tối đa cho người tham gia.
Do đó, khi xảy ra sự cố tai nạn trong khi tham gia trò chơi, các cơ quan có thẩm quyền cần thu thập hồ sơ, tài liệu, chứng cứ nhằm đánh giá, làm rõ trong quá trình tổ chức cho mọi người có nhu cầu tham gia trò chơi, cơ sở tổ chức trò chơi mạo hiểm đã đáp ứng, tuân thủ các điều kiện, quy định pháp luật về cung cấp hoạt động trò chơi mạo hiểm hay chưa.
Trong vụ việc nêu trên cần làm rõ các vấn đề thời gian, địa điểm tổ chức hoạt động bay có phù hợp các quy định pháp luật hay không? Thiết bị bay có đảm bảo, tuân thủ các điều kiện, tính năng nhằm đảm bảo an toàn cho người tham gia hay không? Người tổ chức bay cùng có văn bằng, chứng chỉ, sức khỏe đảm bảo khi tham gia bay cùng người chơi hay chưa? Thời tiết, khí hậu có đảm bảo an toàn cho hoạt động bay hay không? Người tham gia đủ điều kiện sức khỏe, tinh thần hay không?...
Khi xảy ra sự cố, cơ sở tổ chức trò chơi, những người liên quan trực tiếp đến sự việc đã thực hiện những biện pháp tối đa nhằm ngăn chặn, hạn chế hậu quả, rủi ro xảy ra hay chưa? Tức là khi xảy ra vụ việc, cơ sở tổ chức hoạt động bay cần chứng minh không có lỗi trong việc dẫn đến xảy ra tai nạn, vụ việc xảy ra là sự kiện khách quan, sự kiện bất khả kháng.
Như vậy, có thể cơ sở tổ chức hoạt động bay có thể tránh được các hậu quả pháp lý đối với mình và ngược lại nếu cơ sở có lỗi dẫn đến vụ việc xảy ra thì phải chịu các hậu quả pháp lý liên quan.
Do đó, hiệu lực pháp lý của loại giấy miễn trừ nghĩa vụ không phải là tuyệt đối và nó không thể loại bỏ toàn bộ trách nhiệm pháp lý của đơn vị tổ chức nếu có rủi ro xảy ra.
Bởi xét về dân sự, việc người tham gia trò chơi ký giấy miễn trừ trách nhiệm được coi là một thỏa thuận dân sự, nhưng một trong các nguyên tắc cơ bản của việc xác lập thỏa thuận dân sự là không vi phạm điều cấm pháp luật, đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự không được xâm phạm đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Nếu thỏa thuận vi phạm các nguyên tắc cơ bản nêu trên thì sẽ vô hiệu, không phát sinh hiệu lực đối với các bên.
Theo đó, việc đánh giá cụ thể mức độ miễn trừ, khả năng xử lý các hậu quả pháp lý giữa hai bên phải dựa vào các nội dung cụ thể mà các bên đã ký kết, phải dựa vào các kết quả điều tra về nguyên nhân, các vấn đề khác nhau liên quan đến vụ việc, không dựa trên sự phỏng đoán chủ quan như phân tích nêu trên.
Phúc Đức