Từ vụ việc của DJ Ngân 98: Khi sức ảnh hưởng và trách nhiệm của người nổi tiếng phản bội lại niềm tin nơi công chúng

5 giờ trướcBài gốc

Tại sao chúng ta dễ bị tác động bởi quảng cáo có người nổi tiếng?

Người nổi tiếng hay người có sức ảnh hưởng trên mạng là lựa chọn của nhiều nhãn hàng để quảng cáo sản phẩm đến công chúng nói chung, đến những người hâm mộ của họ nói riêng. Theo báo cáo Influencer marketing Việt Nam 2024, được thực hiện bởi REVU, nghiên cứu dựa trên khảo sát từ 222 chuyên gia marketing đang hoạt động tại Việt Nam, đại diện cho nhiều ngành nghề và quy mô doanh nghiệp khác nhau, 97% doanh nghiệp tại Việt Nam cho rằng, 'influencer marketing' là hình thức marketing hiệu quả, cao hơn mức trung bình toàn cầu (84,8%), và 58,1% dự định tăng ngân sách cho lĩnh vực này trong năm 2024. Do đó, không thể phủ nhận rằng, việc sử dụng hình ảnh của người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng tại Việt Nam cũng tác động rất lớn đến hành vi tiêu dùng của công chúng.

Theo “cha đẻ marketing hiện đại” Philip Kotler, khi dựa vào người có ảnh hưởng (influencer) là sự chuyển đổi từ quảng cáo truyền thống sang việc xây dựng mối quan hệ dựa trên lòng tin và sự kết nối xác thực. Thay vì chỉ tập trung vào sản phẩm, trọng tâm chuyển sang việc xây dựng cộng đồng xung quanh thương hiệu thông qua những cá nhân có ảnh hưởng để tạo dựng uy tín và ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng.

Trong quyển Influence: The psychology of persuasion, TS Robert B. Cialdini có nhắc đến thuật ngữ “Hiệu ứng hào quang" (Halo effect) là một loại thiên kiến nhận thức. Cụ thể, ấn tượng chung của chúng ta về một người sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm nhận và suy nghĩ về tính cách của họ. Về mặt truyền thông tiếp thị, khi một người nổi tiếng phát ngôn tán thành, khen ngợi một mặt hàng cụ thể, chúng ta sẽ coi mặt hàng đó là một sản phẩm tốt, được nhiều người đánh giá tích cực. Sự đánh giá thiếu khách quan thông qua những hào nhoáng của một cá nhân, một thương hiệu khiến chúng ta bỏ qua bước xác thực, từ đó dẫn đến sai lầm là chúng ta mua phải sản phẩm giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc...

Nhìn lại các sự việc gần đây, hàng loạt vụ việc về việc quảng cáo, bán hàng sản phẩm sai sự thật cũng bắt nguồn từ việc dùng sức ảnh hưởng cá nhân để kêu gọi các fan nói riêng, đến số đông người quan tâm nói chúng. Mới nhất là thông tin DJ Ngân 98 vừa bị bắt vì sản xuất và buôn bán hàng giả nhưng trước đó, cô cũng thường xuyên sử dụng các nền tảng mạng xã hội cá nhân có hàng triệu người theo dõi để quảng cáo các sản phẩm do công ty của cô sản xuất.

Hay Hoàng Hường, người cũng vừa bị bắt để điều tra vi phạm quy định về kế toán, gây hậu quả nghiêm trọng, thì chính nhờ sức ảnh hưởng trên mạng xã hội của Hoàng Hường mà các sản phẩm của công ty cô này làm ra có sức tiêu thụ lớn, dù chất lượng sản phẩm rất gây tranh cãi. Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế từng phát đi thông báo cảnh báo về thực phẩm bảo vệ sức khỏe viên xương khớp Hoàng Hường và hoạt huyết Hoàng Hường.

Niềm tin tiêu dùng đang bị bào mòn

ThS. LS Bùi Thị Lệ Hằng (Đoàn Luật sư TP. HCM) cho biết, dưới góc nhìn pháp lý, việc người nổi tiếng hoặc người có sức ảnh hưởng tham gia quảng cáo dù cho sản phẩm đó là của bên thứ ba hay do chính họ kinh doanh đều phải tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các quy định khác của pháp luật về việc cung cấp thông tin liên quan đến tính năng, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ khi thực hiện quảng cáo.

Mới đây, ngày 16/6/2025, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo (Luật số 75/2025/QH1) đã được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là lần đầu tiên, pháp luật Việt Nam quy định rõ nghĩa vụ những người có ảnh hưởng (KOLs/KOCs). Khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo, họ phải xác minh về độ tin cậy của người quảng cáo; kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ quảng cáo; trường hợp chưa sử dụng hoặc chưa hiểu rõ về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thì không được giới thiệu về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.

Trường hợp có hành vi quảng cáo sai sự thật, tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm, những người nổi tiếng hoặc người có sức ảnh hưởng có thể bị xử phạt hành chính cụ thể theo Khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Mức phạt tiền từ 60 triệu đến 80 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cấu thành Tội sản xuất, buôn bán hàng giả hoặc Tội lừa dối khách hàng (Điều 198 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Ngoài ra, có thể bị xem xét trách nhiệm dân sự theo Điều 584, Bộ luật Dân sự 2015, nếu hành vi quảng cáo sai sự thật gây thiệt hại cho người tiêu dùng về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản.

Những sự việc người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng bị bắt giam hoặc bị phạt do vi phạm luật quảng cáo hoặc quảng cáo sai sự thật cũng ít nhiều kéo theo niềm tin tiêu dùng của công chúng. Theo LS Bùi Thị Lệ Hằng, từ các vụ việc người nổi tiếng bị xử phạt, thậm chí bị bắt vì quảng cáo sai sự thật, đặc biệt các vụ việc gần đây liên quan đến hàng giả, đã khiến công chúng nghi ngờ tính xác thực của quảng cáo. Trước đây, người nổi tiếng, người có ảnh hưởng từng được xem như bảo chứng cho uy tín, nhưng nay, khi các chế tài được áp dụng mạnh tay, niềm tin đó đang bị bào mòn.

Người tiêu dùng giờ đây cẩn trọng và tỉnh táo hơn khi tiếp nhận thông tin quảng cáo. Doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chẽ quy trình truyền thông, còn người nổi tiếng cần tự trang bị hiểu biết pháp luật và đạo đức nghề nghiệp. Đặc biệt là khi Luật Quảng cáo sửa đổi có hiệu lực từ 1/1/2026 sẽ siết chặt trách nhiệm của người có ảnh hưởng, tính minh bạch sẽ dần trở thành chuẩn mực mới của thị trường.

(Còn tiếp)

Kỳ II: Chuyên gia truyền thông cảnh báo về mối nguy hiểm của nạn 'xô lệch' trong mối quan hệ giữa nghệ thuật và công chúng của nền công nghiệp giải trí Việt.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/tu-vu-viec-cua-dj-ngan-98-khi-suc-anh-huong-va-trach-nhiem-cua-nguoi-noi-tieng-phan-boi-lai-niem-tin-noi-cong-chung-post1786899.tpo