Từ xã đặc biệt khó khăn đến hành trình giảm nghèo bằng mô hình nuôi biển công nghệ cao

7 giờ trướcBài gốc

Những ngày đầu tháng 10/2025, tại Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề “Giải pháp phát triển nuôi biển thích ứng với biến đổi khí hậu tại Nam Trung Bộ” tổ chức ở Khánh Hòa, các chuyên gia thống nhất nhận định: nuôi biển công nghệ cao đang trở thành hướng đi chiến lược của khu vực ven biển miền Trung, không chỉ để phát triển kinh tế mà còn để giảm nghèo một cách bền vững.

Từ vùng biển nghèo đến “tâm điểm” nuôi biển công nghệ cao

Theo Cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến cuối năm 2024, tổng thể tích lồng nuôi biển của cả nước đạt 9,7 triệu m³, tăng gần 40% so với năm 2020; sản lượng đạt 832.000 tấn, gấp đôi tốc độ tăng trưởng của toàn ngành thủy sản cùng kỳ. Những con số ấn tượng này phần lớn đến từ việc ứng dụng công nghệ HDPE, IoT, cảm biến môi trường và sản xuất giống sạch bệnh, đặc biệt ở các tỉnh có điều kiện thuận lợi như Khánh Hòa, Quảng Ninh, Hải Phòng, An Giang...

Các chuyên gia chia sẻ tại Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp, với chủ đề: “Giải pháp phát triển nuôi biển thích ứng với biến đổi khí hậu tại các tỉnh ven biển Nam Trung Bộ.

Tại Khánh Hòa, ông Nguyễn Trọng Chánh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết, sản lượng thủy sản nuôi hằng năm đạt hơn 32.000 tấn, trong đó nuôi biển chiếm 50%. Các vùng nuôi đang chuyển dịch mạnh sang mô hình công nghệ cao, với lồng vật liệu mới (HDPE, FRP), hệ thống cho ăn tự động, giám sát môi trường bằng cảm biến và camera.

“Phát triển nuôi biển công nghệ cao không chỉ là xu hướng mà còn là chìa khóa cho bài toán sinh kế lâu dài, đặc biệt với các vùng từng khó khăn như Vạn Ninh, Cam Lâm,” ông Chánh nhấn mạnh.

Trong số những mô hình tiên phong tại Khánh Hòa, HTX Nuôi biển công nghệ cao Hòn Nội (xã Cam Lâm) được xem là biểu tượng của tư duy “vươn khơi bằng công nghệ”. HTX đang vận hành 10 lồng tròn HDPE đường kính 13m, đặt tại vùng biển xa bờ 6 hải lý, một trong những khu nuôi hiện đại và khắc nghiệt nhất Việt Nam.

Chia sẻ cùng VnBusiness, ông Võ Lâm Đồng - Giám đốc HTX Nuôi biển công nghệ cao Hòn Nội xã Cam Lâm, cho biết mô hình nuôi biển xa bờ bằng lồng tròn HDPE giúp người nuôi giảm được nhiều thiệt hại do ít hư hỏng, chịu được thiên tai khắc nghiệt của thời tiết và được coi là xu hướng nuôi trồng thủy sản của tỉnh Khánh Hòa trong thời gian tới, song đi cùng đó khó khăn, rủi ro vẫn còn nhiều gấp vài lần thuận lợi.

Theo ông Đồng, các lồng nuôi ở trên vùng biển 6 hải lý - là vùng biển hở, nguồn nước không bị ô nhiễm bởi rác thải sinh hoạt. Với nguồn nước trong sạch, ổn định giúp cá lớn nhanh và ít dịch bệnh, đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, chi phí đầu tư ban đầu cao gấp 10 lần so với lồng gỗ truyền thống, mỗi lồng HDPE trị giá từ 180 - 280 triệu đồng.

Để tháo gỡ khó khăn, Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa đã kết nối các nguồn vốn ưu đãi từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam, các ngân hàng thương mại và đặc biệt là tài trợ 50% chi phí đầu tư từ Tập đoàn Vingroup. Bên cạnh đó, các lớp tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn vận hành, kiểm soát môi trường và quy trình nuôi hiện đại được tổ chức thường xuyên để giúp người dân “làm nông bằng dữ liệu”.

Mô hình này đang chứng minh rằng, khi công nghệ được áp dụng đúng cách, biển có thể trở thành cỗ máy giảm nghèo mạnh mẽ nhất, không chỉ tăng năng suất mà còn giảm rủi ro, ổn định sinh kế cho hàng trăm hộ dân ven biển.

Mô hình nuôi biển công nghệ cao tuy đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức, khó khăn.

Tiếp nối thành công từ Hòn Nội, ngày 10/10/2025, Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa phối hợp với UBND huyện Vạn Ninh tổ chức lễ ra mắt HTX Nuôi biển công nghệ cao Vạn Ninh. Đây là mô hình hợp tác xã kiểu mới, hướng đến phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị hàng hóa, từ con giống, thức ăn, đến thu mua và xuất khẩu.

Lãnh đạo tỉnh dự lễ ra mắt cũng đã nhấn mạnh: “Thành lập HTX Vạn Ninh là bước ngoặt giúp người dân thay đổi tư duy, chuyển từ nuôi nhỏ lẻ sang liên kết sản xuất hiện đại, phát triển bền vững theo hướng công nghệ cao.”

Ngay trong lễ ra mắt, HTX được trao 2.000 con giống thủy sản trị giá 35 triệu đồng, cùng giấy chứng nhận thành viên Liên minh HTX tỉnh. Đáng chú ý, hầu hết các thành viên sáng lập đều là những hộ dân từng sống trong điều kiện khó khăn, nay trở thành những “nông dân công nghệ” với tư duy sản xuất mới.

HTX Vạn Ninh cũng được xem là mô hình tiêu biểu của Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững, khi tạo việc làm, tăng thu nhập và khuyến khích người dân thoát nghèo bằng chính tiềm năng biển đảo quê hương.

Vạn Thạnh: Biểu tượng vươn lên thoát nghèo nhờ biển

Nếu Vạn Ninh là “cánh cửa mở ra tương lai”, thì Vạn Thạnh (nay là xã Đại Lãnh) chính là biểu tượng cho kết quả của hành trình giảm nghèo bằng mô hình kinh tế biển bền vững.

Chỉ trong ba năm, xã đã giảm 143 hộ nghèo và 87 hộ cận nghèo, đưa tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 3,76%. Thu nhập bình quân người dân đạt 49 triệu đồng/năm, và đặc biệt, vào tháng 2/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định công nhận xã Vạn Thạnh thoát khỏi danh sách xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo.

Gia đình bà Nguyễn Thị Ân (thôn Đầm Môn) là minh chứng điển hình. Nhờ được hướng dẫn vay 50 triệu đồng vốn chính sách, bà đầu tư 5 lồng nuôi tôm hùm, thu về lợi nhuận 80 triệu đồng ngay vụ đầu tiên. Đến nay, bà đã mở rộng lên 10 lồng nuôi, trở thành hộ khá giả trong vùng.

“Nhờ có sự hỗ trợ vay vốn và tập huấn kỹ thuật, tôi mới dám đầu tư và biết cách làm ăn. Chúng tôi chỉ mong trời yên, biển lặng để yên tâm phát triển,” bà Ân chia sẻ.

Ngoài mô hình nuôi tôm hùm, xã còn hỗ trợ 60 hộ nghèo phát triển nghề ngư lưới cụ, trồng tỏi, nuôi dê, cá chim vây vàng… với tổng kinh phí hơn 755 triệu đồng. Đồng thời, 1.259 hộ dân được vay trên 99 tỷ đồng vốn tín dụng, hơn 1.100 người được đào tạo nghề, và 500 lao động có việc làm ổn định, thu nhập từ 8 -10 triệu đồng/tháng.

Sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp, Liên minh HTX và các tổ chức tín dụng đã tạo thành mạng lưới giảm nghèo đa chiều, nơi công nghệ, tài chính và đào tạo nhân lực cùng phát huy sức mạnh.

Theo ông Lê Hoàng Vương, Chủ tịch UBND xã Vạn Thạnh (thời điểm trước tháng 7/2025), việc thoát khỏi xã đặc biệt khó khăn là niềm vui nhưng cũng là trách nhiệm lớn.

“Chúng tôi không thể dừng lại. Thoát nghèo mới chỉ là bước khởi đầu. Giờ là lúc tập trung vào phát triển bền vững, từ kinh tế biển, du lịch sinh thái, đến ứng dụng công nghệ cao để bảo vệ môi trường và nguồn lợi tự nhiên.”

Trở lại với Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp 2025, nhiều đại biểu nhấn mạnh rằng để nhân rộng mô hình thành công như Khánh Hòa, cần có các chính sách hỗ trợ đồng bộ hơn về vốn, hạ tầng và kỹ thuật.

Các chuyên gia đã đề xuất xây dựng chuỗi cung ứng dịch vụ hậu cần đồng bộ, kết hợp nuôi biển với du lịch sinh thái và bảo vệ môi trường, đồng thời đào tạo nhân lực trẻ, kỹ sư nông nghiệp số để quản lý vùng nuôi bằng công nghệ IoT, dữ liệu lớn.

Ông Nguyễn Duy Quang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa nhận định: “Đề án phát triển nuôi biển công nghệ cao là chương trình mới và khó, nhưng nếu không dám làm, sẽ mãi luẩn quẩn trong mô hình cũ. Khó đến đâu, chúng tôi tháo gỡ đến đó, để Khánh Hòa trở thành trung tâm nuôi biển công nghệ cao của cả nước.”

Từ những chiếc lồng HDPE đầu tiên trên biển Hòn Nội, đến HTX Vạn Ninh ra đời và Vạn Thạnh thoát nghèo, có thể thấy Khánh Hòa đang đi đầu trong việc cụ thể hóa chiến lược giảm nghèo bền vững bằng công nghệ và hợp tác xã.

Với sự vào cuộc của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh, cùng sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và tổ chức tài chính, mô hình kinh tế biển công nghệ cao không chỉ giúp người dân “thoát nghèo”, mà còn mở ra con đường phát triển xanh, toàn diện và tự cường cho khu vực duyên hải Nam Trung Bộ.

Biển không chỉ là nguồn sống mà đã trở thành nền tảng tri thức mới, nơi Khánh Hòa vươn mình từ vùng khó thành trung tâm kinh tế biển của cả nước.

Hồng Hương

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/kinh-doanh-xanh/tu-xa-dac-biet-kho-khan-den-hanh-trinh-giam-ngheo-bang-mo-hinh-nuoi-bien-cong-nghe-cao-1110113.html