Tục rước nước Đền Tam Giang

2 giờ trướcBài gốc

Đoàn rước nước bắt đầu xuất phát xuống thuyền

Đền Tam Giang tọa lạc tại vùng đất ngã ba Hạc - nơi hợp lưu của ba dòng sông: sông Thao - sông Đà - sông Lô thuộc phường Bạch Hạc, thành phố Việt Trì cũ, nay là phường Thanh Miếu. Đền nằm trong cụm di tích lịch sử văn hóa quốc gia Đền Tam Giang và Chùa Đại Bi. Lễ hội Đền Tam Giang có xuất xứ từ hội làng, gắn với tín ngưỡng thờ Thần hoàng làng Thổ Lệnh, vị anh hùng Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật và Thánh Mẫu Quách A Nương là những người có nhiều công lao, đóng góp cho dân tộc và nhân dân vùng Bạch Hạc xưa.

Để ghi nhớ công lao của các bậc tiền nhân, hàng năm, nhân dân trong vùng đều tổ chức cúng tế lễ. Kỳ thứ nhất được tổ chức vào dịp đầu xuân từ ngày mùng 3 đến hết ngày mùng 5 tháng Giêng; kỳ thứ hai tổ chức vào ngày 10/3 âm lịch (ngày thánh sinh) và kỳ thứ ba tổ chức vào ngày 25/9 âm lịch (ngày thánh hóa).

Thuyền khởi hành đi đến địa điểm lấy nước.

Trong lễ hội Đền Tam Giang, tục rước nước là một trong những nghi lễ độc đáo và quan trọng nhất. Bên cạnh mục đích lấy nước về để thờ cúng các vị thần linh, việc rước nước còn thể hiện ước nguyện của con người về sự sinh sôi nảy nở của vạn vật thiên nhiên và con người.

Đoàn rước làm lễ xin phép thần linh được lấy nước về cúng thánh

Đoàn rước trong trang phục chỉnh tề theo nghi lễ truyền thống. Cụ mệnh (chủ tế) là người được các lão niên lựa chọn, có gia đình song toàn đủ trai đủ gái, hạnh phúc, con cháu ngoan ngoãn, lễ phép; không được vướng bụi (có tang); mặc áo dài đỏ, đầu đội mũ đỏ, chân đi hài đỏ. Đội tế nam mặc trang phục áo dài màu xanh, chân đi hài, đầu đội mũ xanh thể hiện sự trang nghiêm, tôn kính trước các vị thần linh và là nét đẹp trong lễ hội truyền thống của người dân nơi đây.

Ông Trần Quốc Chính – chủ tế chia sẻ: Tôi rất vinh dự khi được lựa chọn làm chủ tế đại diện cho toàn thể nhân dân trong vùng thực hiện nghi thức cúng tế trong dịp lễ hội Đền Tam Giang. Đó không chỉ là niềm tự hào của bản thân, gia đình mà còn là niềm mong ước dâng lời cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân dân đất nước được ấm no, hạnh phúc...

Chủ tế là người lấy nước đầu tiên

Nối tiếp sau là đội trống nhạc làm nhiệm vụ tấu nhạc, đánh trống theo hiệu lệnh của chủ tế trong quá trình hành lễ; đội rước kiệu long đình, trên đặt một bát hương, một chiếc chóe sứ đựng nước được thắt nơ đỏ; một chiếc gáo múc nước bằng đồng, một lọ hoa cùng cung mâm ngũ quả được trang trí lộng lẫy. Đi sau là đội chấp kích, bát bửu đội tế nam, nữ mặc trang phục truyền thống cùng tham gia lễ rước.

Những người trong đội tế lần lượt múc nước đổ vào trong chóe

Đến giờ hoàng đạo, chủ lễ phát hiệu lệnh xuất phát, tiếng chiêng, trống bắt đầu nổi lên, đoàn rước nước từ trong đền xuống bến thuyền đi đến địa điểm lấy nước. Trên thuyền, ban tổ chức đã chuẩn bị một mâm lễ vật để chủ tế làm lễ cúng các vị thần linh. Để lấy được nước thiêng, đoàn rước phải ra nơi hợp lưu của ba dòng sông, thường tạo ra một bên nước trong và một bên nước đục. Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, ngã ba Hạc là nơi giao thoa của các dòng sông từ phía trên tạo nên dòng sông chứa đầy sinh khí. Lấy nước nơi đó về làm lễ mộc dục, cúng thánh thể hiện ước mong sinh sôi, nảy nở.

Đoàn rước nước lấy nước thiêng trở về

Theo các bậc cao niên trong làng, để lấy được nước thiêng, ngoài việc phải chọn đúng vị trí, người lấy phải có kinh nghiệm và cơ duyên mới chọn được đúng chỗ nước tốt nhất có đủ âm, đủ dương. Ông Nguyễn Văn Cống - Phó Ban Quản lý Đền Tam Giang chia sẻ: Tục rước nước ở ngã ba sông gắn liền với lễ hội Đền Tam Giang vào dịp 25/9 và mùng 10/3 âm lịch hằng năm. Nghi thức lấy nước rất cầu kỳ, phải có đầy đủ đội tế nam, nữ; làm lễ tế Thổ Công, Hà Bá, xin phép được xin nước về để cầu may, dùng vào việc lớn của làng, việc thờ cúng tại đền, cho nhân dân trong vùng đem về dùng trong việc cúng bái gia tiên và phục vụ nhu cầu tâm linh của du khách thập phương...

Đội tế đứng 2 bên đón đoàn rước nước trở về

Sau khi đoàn thuyền đi đến ngã ba Hạc, dừng thuyền, thả neo để đoàn rước làm lễ xin phép thần linh được lấy nước về cúng thánh. Mọi người đứng trang nghiêm, chủ tế, thủ từ và các bô lão trong làng đứng trước mâm lễ. Chủ tế thắp hương, đọc văn khấn xin phép thần. Sau khi khấn xong, chủ tế đốt văn khấn, tiền giấy rồi mọi người trong đội tế thả xuống sông.

Sau khi nghi lễ rước nước kết thúc, nước lấy trong chóe về đặt tại đền để làm lễ tế.

Trước khi lấy nước, người ta thả một vòng tròn quấn vải đỏ hoặc nhiều màu sắc xung quanh xuống mặt nước, để xác định vị trí lấy nước và ngăn những gì không sạch sẽ trôi vào trong. Theo tín ngưỡng địa phương, khi lấy nước chỉ múc trong vòng tròn này thì mới linh thiêng, sau đó đổ nước vào chóe. Chủ tế là người thực hiện nghi lễ lấy nước đầu tiên, tiếp theo là những người trong đội tế lần lượt múc nước đổ vào trong chóe, đến khi đầy thì đóng nắp lại. Sau khi nghi lễ kết thúc, đoàn người rước chóe nước thiêng về đặt tại đền để làm lễ tế.

Nghi thức tế lễ tại Đền Tam Giang

Tục rước nước Đền Tam Giang dù trải qua nhiều biến động vẫn được người dân gìn giữ trọn vẹn. Nghi lễ không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa vùng sông nước, nơi cội nguồn dân tộc bắt đầu. Giữa vòng xoáy phát triển, những giọt nước thiêng vẫn chảy mãi như cách người dân nơi đây giữ gìn truyền thống, giữ gìn mạch nguồn văn hóa của vùng đất Tổ.

Linh Nguyễn

Nguồn Phú Thọ : https://baophutho.vn/tuc-ruoc-nuoc-den-tam-giang-242753.htm