Từng bước hình thành hệ thống tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân mua bán người

3 giờ trướcBài gốc

Tuyên truyền, nâng cao nhận thức phòng, chống mua bán người tại cộng đồng vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Bức tranh toàn cảnh cho thấy dù vẫn còn không ít thách thức, nhưng những nỗ lực của các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội và cộng đồng đã giúp quy trình hỗ trợ nạn nhân trở nên bài bản và nhân văn hơn. Ở khâu tiếp nhận ban đầu, nhiều tỉnh, thành phố đã xây dựng quy trình phản ứng nhanh khi có nạn nhân được giải cứu hoặc trở về từ nước ngoài. Như tại Đồng Tháp, lực lượng Công an phối hợp Bộ đội Biên phòng và Trung tâm Công tác xã hội trong tổ chức tiếp nhận khẩn cấp 2 phụ nữ bị dụ dỗ sang Campuchia lao động trái phép. Ngay trong đêm, nạn nhân được kiểm tra sức khỏe, tư vấn tâm lý và bố trí nơi ở an toàn. Mô hình phối hợp này đang được nhiều địa phương tham khảo vì giúp rút ngắn thời gian “chờ” của nạn nhân - giai đoạn thường gây căng thẳng và dễ tái sang chấn.

Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Y tế) Tô Đức cho rằng: Việc rút ngắn thời gian tiếp nhận và hỗ trợ ban đầu là yêu cầu then chốt trong bảo vệ nạn nhân, nhất là trong bối cảnh các hình thức mua bán người ngày càng tinh vi. Tiếp cận sớm và hỗ trợ kịp thời không chỉ giúp ổn định tâm lý cho nạn nhân mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bước xác minh, bảo vệ và hỗ trợ tiếp theo.

Tại các tỉnh biên giới phía bắc, nơi thường xuyên tiếp nhận nạn nhân được phía Trung Quốc bàn giao, quy trình tiếp nhận đang dần đi vào nề nếp. Tỉnh Lào Cai là một thí dụ, mỗi khi có đợt bàn giao, đại diện Công an tỉnh, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội (nay là Sở Y tế) cùng cán bộ tâm lý đều có mặt để làm thủ tục, kiểm tra y tế và đánh giá tình trạng tinh thần ban đầu của nạn nhân.

Như trường hợp em N.T.M., 16 tuổi (Thái Bình), được giải cứu khỏi đường dây môi giới hôn nhân, nhờ được tiếp nhận kịp thời và được chuyên gia tâm lý làm việc ngay trong 24 giờ đầu, đã sớm ổn định và tiếp tục được bố trí đi học sau đó. Những trường hợp như vậy cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong cách tiếp cận, coi nạn nhân là người cần được phục hồi toàn diện, thay vì chỉ là đối tượng cung cấp lời khai.

Lực lượng chức năng và đoàn thể cơ sở trực tiếp tiếp cận, hướng dẫn người dân nhận diện nguy cơ mua bán người.

Sau bước tiếp nhận, chăm sóc sức khỏe thể chất và tâm lý được xem là nền tảng quan trọng nên được nhiều địa phương thực hiện khá sớm. Ở Quảng Ninh, Trung tâm Công tác xã hội tỉnh phối hợp Hội Phụ nữ tổ chức tư vấn tâm lý cho nạn nhân ngay khi họ vừa trở về, giúp họ giảm bớt hoang mang, giãi bày cảm xúc và hiểu rõ quyền lợi của mình.

Theo báo cáo năm 2025, hệ thống các cơ sở trợ giúp xã hội, trung tâm công tác xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh luôn trong trạng thái sẵn sàng tiếp nhận nạn nhân và người đang trong quá trình xác định là nạn nhân, kể cả trong bối cảnh chưa phát sinh vụ việc mua bán người cụ thể.

Tại Hội thảo đánh giá kết quả công tác hỗ trợ nạn nhân, người nghi là nạn nhân bị mua bán thuộc chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến 2030, Cục Trưởng Bảo trợ xã hội Tô Đức cho biết: Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 và các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc mở rộng các dịch vụ chăm sóc thể chất-tâm lý. Trong đó, lần đầu tiên người đang trong quá trình xác định là nạn nhân cũng được tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ cần thiết, giúp hạn chế “khoảng trống” trong bảo vệ nạn nhân ở giai đoạn đầu.

Bên cạnh hỗ trợ tâm lý, chăm sóc sức khỏe, công tác hỗ trợ pháp lý cũng được quan tâm hơn. Nhiều địa phương có sự phối hợp Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước giúp nạn nhân hiểu rõ thủ tục, được cung cấp luật sư miễn phí trong quá trình lấy lời khai và tham gia tố tụng.

Khi nạn nhân đã dần ổn định, các chương trình hỗ trợ hòa nhập cộng đồng trở thành bước then chốt. Nhiều cơ sở bảo trợ xã hội liên kết với các trung tâm dạy nghề tổ chức các khóa học ngắn hạn như may mặc, nấu ăn, trang điểm, trồng trọt hoặc đào tạo nghề tại doanh nghiệp. Một số địa phương còn chủ động kết nối doanh nghiệp để tuyển dụng nạn nhân sau đào tạo… Dù kết quả chưa đồng đều, nhưng các mô hình tạo sinh kế đã mở thêm cơ hội để nạn nhân từng bước ổn định cuộc sống và tránh nguy cơ tái tổn thương.

Một hoạt động mang tính chuyên môn được đánh giá cao thời gian qua là các lớp tập huấn liên ngành do Bộ Y tế phối hợp Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan tổ chức. Theo lãnh đạo Cục Bảo trợ xã hội, các khóa tập huấn tập trung vào chuẩn hóa quy trình tiếp nhận, kỹ năng nhận diện nạn nhân và phương pháp tư vấn dựa trên hiểu biết về sang chấn tâm lý đã giúp cán bộ địa phương giảm chồng chéo, nâng cao hiệu quả phối hợp và rút ngắn thời gian xử lý.

Theo lãnh đạo Cục Bảo trợ xã hội, nhìn tổng thể, hệ thống tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân mua bán người tại Việt Nam đang dần đáp ứng tốt hơn các nhu cầu đa dạng và phức tạp của người bị hại. Thời gian tiếp nhận được rút ngắn, chất lượng chăm sóc thể chất-tâm lý được chú trọng, khả năng kết nối dịch vụ ngày càng tốt hơn. Tuy vậy, để bảo đảm quyền lợi nạn nhân được bảo vệ đầy đủ và bền vững, cần tiếp tục đầu tư nguồn lực, tăng cường phối hợp liên ngành và mở rộng mạng lưới hỗ trợ tại cộng đồng. Khi mỗi mắt xích trong chuỗi dịch vụ vận hành hiệu quả, nạn nhân sẽ có thêm cơ hội vượt qua sang chấn, xây dựng lại cuộc sống và hòa nhập xã hội một cách bền vững.

THỦY NGUYÊN

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/tung-buoc-hinh-thanh-he-thong-tiep-nhan-va-ho-tro-nan-nhan-mua-ban-nguoi-post932472.html