Đây là bước tiến hướng tới đô thị mang bầu không khí trong lành, phát triển bền vững
Nhiều lợi ích
Làm nghề chạy xe ôm công nghệ, anh Nguyễn Văn Tấn (quận Phú Nhuận, TP HCM) mỗi ngày trung bình đi 100 - 120 km, tốn 90.000 - 120.000 đồng tiền xăng. Trừ khoản ăn uống, anh dành dụm được 300.000 -350.000 đồng.
Anh Tấn kể đồng nghiệp của mình sử dụng xe điện, chi phí sạc pin chỉ khoảng 25.000 - 30.000 đồng nên tính ra tiết kiệm rất nhiều.
"Nếu thành phố có chính sách ưu đãi cho tài xế vay mua xe, thu hồi xe cũ, có thể tôi sẽ đổi xe xăng sang xe điện để tiết kiệm mỗi tháng đến 2 triệu đồng" - anh nói.
Nhiều tài xế chạy xe công nghệ cũng chung ý nghĩ như anh Tấn. Theo họ, với chính sách hỗ trợ hợp lý, giới tài xế xe công nghệ không chỉ tiết kiệm cho bản thân mà còn góp thêm nỗ lực giảm ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng không khí cho đô thị vốn đông đúc, thường trực sự ngột ngạt.
Người dân học tập hay làm những ngành nghề khác cũng thế, trong đó Đức Tiến, sinh viên Trường ĐH Giao thông Vận tải, cho biết gần 1 năm nay đã chủ động chuyển sang dùng xe máy điện. Tiến cho biết anh hài lòng vì chỉ bỏ ra rất ít tiền sạc pin là thoải mái cho cả ngày đi lại bận rộn của mình. Việc sạc pin thì không quá khó do biết cách thu xếp giờ giấc vào những lúc nghỉ ngơi.
Khuyến khích chuyển đổi
Theo tìm hiểu của phóng viên, vừa qua, đề án do Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM soạn thảo, đặt mục tiêu chuyển đổi 400.000 xe máy xăng của nhóm tài xế công nghệ, giao hàng sang xe điện nhận được nhiều sự quan tâm của người dân.
Theo đó, đề án hướng tới giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí cho thành phố, nâng cao ý thức người dân, thậm chí khai thác bán tín chỉ các bon.
Đến năm 2028 dự kiến trên 80% tài xế xe công nghệ và giao hàng 2 bánh chuyển sang dùng xe điện
Viện Nghiên cứu phát triển thành phố đề xuất nhiều chính sách ưu ái cho nhóm tài xế xe công nghệ và cả người dân mua mới xe máy điện.
Theo đó, cá nhân kinh doanh được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn thực hiện dự án xanh. Doanh nghiệp thuộc kinh tế tư nhân sản xuất, kinh doanh xe máy điện được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn. Ngoài ra, đề án còn đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp phát triển trạm sạc, điểm đổi pin; kiến nghị miễn thuế GTGT, lệ phí trước bạ...
Nếu mọi việc suôn sẻ, dự kiến sau 2 năm kể từ 2026, trên 80% tài xế xe công nghệ và xe giao hàng 2 bánh chuyển sang dùng xe điện. Từ đó, thành phố ban hành chính sách hạn chế xe xăng nói chung và có lộ trình cấm hẳn xe xăng tham gia kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách hay giao hàng.
Cần chiến lược, kế hoạch rõ ràng
Ông Lê Trung Tính, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô hành khách TP HCM, cho rằng việc thí điểm chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe máy điện của các shipper, xe ôm công nghệ là cần thiết nhằm giảm phát thải, giảm ô nhiễm môi trường đô thị. Tuy nhiên, cần mở rộng chính sách hỗ trợ sang nhóm xe ôm tự do vì họ cũng hoạt động nhiều trên tuyến đường.
TS Phan Lê Bình, Trưởng Đại diện Văn phòng Tư vấn OCG Nhật Bản, chung ý kiến xe điện giúp giảm phát thải cho môi trường, nâng cao chất lượng sống cho người dân. Dù vậy, TS Phan Lê Bình đặt vấn đề nguồn năng lượng cho 400.000 xe máy là rất lớn, giải quyết nhu cầu trạm sạc là bài toán không đơn giản. Bên cạnh đó, cứ 5-6 năm thì xe điện phải thay pin và việc xử lý chúng cũng phải có phương án kỹ lưỡng.
Đồng tình, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, nhận định pin xe ngày càng thể hiện mối nguy cháy nổ nếu sử dụng, bảo quản không đúng cách. Thành phố cần có kế hoạch buộc nhà sản xuất thu hồi pin hết hạn, hư hỏng để xử lý, tái chế đúng quy trình; cần sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền về số pin đầu ra, đầu vào.
Theo kế hoạch, buổi tham vấn dự thảo Quy chuẩn Việt Nam về khí thải ô tô, mô tô, xe máy và lộ trình áp dụng sẽ diễn ra hôm nay, 6-6, tại TP HCM, với sự tham dự của lãnh đạo Cục Môi trường và Cục đăng kiểm.
Ở khía cạnh khác, một chuyên gia giao thông nhận định vì giao thông ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội của thành phố nên khi bắt đầu một chính sách thì cần cơ sở quy hoạch lâu dài. Phải lấy tỉ lệ giao thông công cộng làm tiêu chí để từ đó quy hoạch tỉ lệ tham gia của các loại phương tiện. Nếu TP HCM và các nơi khác khuyến khích xe máy điện thì phải trả lời được loại xe này tràn ngập có phá vỡ hệ thống giao thông công cộng, có kéo tỉ lệ vận tải hành khách công cộng xuống thấp hay không?
"Theo tôi, chỉ nên cho phép loại xe máy điện chạy vận tốc dưới 40 km/giờ nhằm bảo đảm an toàn. Thành phố chỉ nên khuyến khích loại phương tiện này cho đến khi hệ thống metro hoàn chỉnh cùng với xe buýt điện phủ khắp. Sau đó, thành phố cần hạn chế dần, khuyến khích người dân đi phương tiện công cộng" - vị chuyên gia này nhấn mạnh.
Lựa chọn, sử dụng xe có trách nhiệm
Khi được hỏi, nhiều tài xế xe công nghệ cho hay bản thân chọn xe điện vì phương tiện này không gây phát thải. Song, họ cũng bày tỏ băn khoăn về việc pin khi thải ra nếu không xử lý đúng cách có thể gây tổn thất khó lường cho môi trường.
"Ngoài ra, không ít vụ cháy nổ trong lúc di chuyển đã khiến công an phải khuyến cáo về sử dụng pin, sạc pin đúng cách. Vì thế, lựa chọn và sử dụng xe có trách nhiệm là điều mọi người cũng như cơ quan chức năng nên đặc biệt lưu tâm" - anh Nguyễn Hữu Phúc (ngụ quận Tân Bình) nêu ý kiến.
Trước đó, năm 2023, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM đã khảo sát mẫu hơn 400 tài xế hoạt động trong 3 nền tảng công nghệ. Kết quả cho thấy mỗi ngày họ di chuyển trên đường 80 km - 120 km, cao gấp 3 - 4 lần người sử dụng cho mục đích cá nhân. Do đó, theo đơn vị này, để giảm phát thải hiệu quả, trước tiên phải tập trung vào đối tượng tạo ra phát thải lớn.
Bài và ảnh: THU HỒNG