Vệ sinh môi trường luôn được tuổi trẻ Quảng Ninh chú trọng hàng đầu.
Thưa chị, trong bối cảnh Quảng Ninh vừa phát triển kinh tế nhanh, vừa phải bảo vệ di sản thiên nhiên và môi trường, Tỉnh Đoàn xác định vai trò của thanh niên như thế nào trong công tác bảo vệ môi trường hiện nay?
Chị Nguyễn Phương Thảo: Đối với Quảng Ninh, bảo vệ môi trường không chỉ là một nội dung quản lý nhà nước, mà gắn trực tiếp với “thương hiệu” của tỉnh, đó là di sản thiên nhiên thế giới, là hệ thống vịnh, biển, đảo và hệ sinh thái rừng, biển rất đặc thù. Trong tổng thể đó, thanh niên được Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn xác định là lực lượng giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Thanh niên không chỉ là những người trực tiếp cầm cuốc, cầm chổi dọn vệ sinh, trồng cây, làm sạch biển, mà còn là những “đại sứ xanh” lan tỏa lối sống thân thiện với môi trường trong cộng đồng. Từ những việc rất nhỏ như hạn chế sử dụng túi nilon, chai nhựa dùng một lần, phân loại rác tại nguồn, nhắc nhau giữ gìn cảnh quan ở khu dân cư, trường học, cơ quan…, các bạn trẻ đang góp phần tạo ra những thay đổi về nhận thức và thói quen của xã hội.
Có thể nói, phát huy vai trò xung kích, tinh thần tiên phong của thanh niên trong bảo vệ môi trường là định hướng xuyên suốt của Tỉnh Đoàn, gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và bảo vệ di sản thiên nhiên của tỉnh.
Thanh niên Quảng Ninh không chỉ là những người trực tiếp cầm cuốc, cầm chổi dọn vệ sinh, trồng cây, làm sạch biển, mà còn là những “đại sứ xanh” lan tỏa lối sống thân thiện với môi trường trong cộng đồng.
Những năm gần đây, Tỉnh Đoàn đã triển khai những chương trình, mô hình cụ thể nào về bảo vệ môi trường? Những con số, kết quả nào cho thấy dấu ấn của tuổi trẻ Quảng Ninh trong lĩnh vực này, thưa chị?
Chị Nguyễn Phương Thảo: Nhiều năm liên tiếp, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn luôn xác định bảo vệ môi trường là một trong những trụ cột quan trọng của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Từ định hướng đó, các cấp bộ Đoàn trong toàn tỉnh đã triển khai rất nhiều mô hình, phong trào thiết thực, bám sát đời sống và đặc điểm của từng địa phương.
Chị Nguyễn Phương Thảo, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh Đoàn Quảng Ninh
Có thể điểm lại những hướng hoạt động chủ đạo như: phong trào “Chống rác thải nhựa”; các hoạt động “Ngày thứ Bảy tình nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh”; các chiến dịch làm sạch biển; những đợt trồng cây, chăm sóc cây xanh; mô hình phân loại rác tại nguồn; xây dựng các tuyến đường “Sáng – xanh – sạch – đẹp – văn minh – an toàn”; mô hình “Khu dân cư không rác”, “Chợ dân sinh giảm thiểu rác thải nhựa”, “Ngôi nhà thu gom phế liệu”, “Đổi rác thải nhựa lấy quà”, các mô hình Đoàn trường học gắn giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh, sinh viên…
Riêng giai đoạn 2022 – 2025, toàn Đoàn trong tỉnh đã tổ chức hàng nghìn hoạt động bảo vệ môi trường; trồng mới, chăm sóc một lượng cây xanh rất lớn; huy động hàng chục nghìn lượt đoàn viên, thanh niên, cán bộ, chiến sĩ bộ đội biên phòng và người dân tham gia vệ sinh môi trường biển, thu gom hàng trăm tấn rác thải; đảm nhận, duy trì nhiều tuyến đường, tuyến phố “sáng – xanh – sạch – đẹp”. Những con số đó cho thấy sự vào cuộc mạnh mẽ và bền bỉ của tuổi trẻ Quảng Ninh.
Hàng năm, tuổi trẻ Quảng Ninh luôn có những chiến dịch làm sạch biển.
Phong trào “Chống rác thải nhựa” được cụ thể hóa bằng nhiều mô hình sáng tạo. Chẳng hạn, mô hình “Thanh niên hỗ trợ nhân dân chuyển đổi mô hình nuôi trồng thủy sản từ phao xốp sang phao nhựa” đã góp phần giảm dần và tiến tới xóa bỏ phao xốp trên các lồng bè nuôi biển, thay thế bằng phao nhựa HDPE thân thiện với môi trường. Đây là giải pháp rất trúng với điều kiện của một tỉnh ven biển, giúp hạn chế lượng rác thải nhựa trôi nổi trên vịnh và vùng ven bờ.
Bên cạnh đó, xu hướng khởi nghiệp gắn với bảo vệ môi trường cũng đang nhen nhóm ngày càng rõ trong giới trẻ. Một ví dụ là các dự án sáng tạo về xử lý chất thải, sản xuất thiết bị thân thiện môi trường, mô hình kinh tế tuần hoàn… của đoàn viên, thanh niên tham gia các cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp. Điều đó cho thấy thanh niên không chỉ tham gia phong trào theo cách truyền thống, mà đã bắt đầu tiếp cận bằng tư duy công nghệ, kinh tế xanh, đóng góp thực chất hơn cho chuyển đổi xanh của tỉnh.
Dù vậy, thực tế vẫn còn một bộ phận bạn trẻ chưa thực sự quan tâm, tham gia bảo vệ môi trường còn mang tính phong trào, hình thức. Tỉnh Đoàn nhìn nhận hạn chế này và có giải pháp gì để biến bảo vệ môi trường thành thói quen, lối sống bền vững, thưa chị?
Chị Nguyễn Phương Thảo: Đây là một thực tế mà chúng tôi phải nhìn nhận thẳng thắn. Bên cạnh lực lượng đông đảo thanh niên tích cực, chủ động, vẫn còn một bộ phận bạn trẻ coi các hoạt động môi trường là việc “đi phong trào”, “đi cho đủ chỉ tiêu”, mỗi năm vài ba đợt ra quân, chứ chưa thực sự coi đó là nhu cầu, là lựa chọn sống của chính mình.
Các bạn thanh niên đặc khu Cô Tô làm sạch biển.
Từ thực tế đó, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn đặt trọng tâm vào đổi mới phương thức tuyên truyền, giáo dục. Trước hết, phải “nói đúng ngôn ngữ của giới trẻ”, tức là đẩy mạnh truyền thông trên nền tảng số, mạng xã hội, bằng các sản phẩm truyền thông đa phương tiện, hình ảnh, video, clip ngắn, sinh động, trực quan, dễ tiếp nhận. Các thông điệp sống xanh, tiêu dùng bền vững, bảo vệ môi trường được lồng ghép vào những chiến dịch truyền thông sáng tạo, có tương tác cao để các bạn trẻ chủ động tham gia, chia sẻ.
Thứ hai, các mô hình, phong trào được thiết kế theo hướng thường xuyên, liên tục, gắn với trách nhiệm cụ thể chứ không chỉ là “chiến dịch một ngày”. Ví dụ: xây dựng các tổ, đội thanh niên tự quản tuyến phố; giao các chi đoàn đảm nhận những đoạn đường, khu vực cụ thể; lồng ghép tiêu chí bảo vệ môi trường trong bình xét thi đua, đánh giá đoàn viên hằng năm. Từ đó, mỗi đoàn viên, thanh niên có cơ hội rèn luyện thói quen xanh hàng ngày: phân loại rác tại nhà, sử dụng bình nước cá nhân, nói không với ống hút nhựa, giữ sạch nơi mình sống, học tập, làm việc.
Thứ ba, chúng tôi tăng cường giáo dục trong nhà trường, đặc biệt với học sinh, sinh viên; lan tỏa những tấm gương, mô hình điển hình trong bảo vệ môi trường; đồng thời phối hợp chặt chẽ với gia đình, nhà trường, chính quyền địa phương để tạo môi trường rèn luyện đồng bộ. Khi mỗi em nhỏ, mỗi bạn trẻ được “bao quanh” bởi hệ giá trị chung – coi trọng môi trường, xem lối sống xanh là chuẩn mực – thì thói quen tốt sẽ tự nhiên hình thành và bền vững hơn nhiều.
Thời gian tới, Tỉnh Đoàn đặt ra những mục tiêu, cam kết cụ thể nào về bảo vệ môi trường gắn với chuyển đổi xanh, tăng trưởng xanh của tỉnh? Chị muốn gửi gắm thông điệp gì tới đoàn viên, thanh niên Quảng Ninh?
Chị Nguyễn Phương Thảo: Thời gian tới, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn xác định bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, thúc đẩy chuyển đổi xanh là nhiệm vụ xuyên suốt trong toàn bộ hoạt động của tổ chức Đoàn. Chúng tôi tiếp tục duy trì đều đặn các chiến dịch làm sạch biển, bảo vệ môi trường nông thôn, đô thị; gắn chặt với phong trào “Tuổi trẻ Quảng Ninh chung tay xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, đô thị văn minh”.
Các hoạt động sẽ được triển khai theo hướng không chỉ dừng lại ở việc dọn vệ sinh, thu gom rác mà còn chú trọng tuyên truyền phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa, xây dựng không gian xanh tại khu dân cư, cơ quan, trường học. Tỉnh Đoàn phấn đấu mỗi cơ sở Đoàn có ít nhất một công trình, phần việc gắn với bảo vệ môi trường; mỗi năm toàn tỉnh có thêm những tuyến đường, khu dân cư xanh – sạch – đẹp – văn minh được gắn biển công trình thanh niên.
Mỗi đoàn viên, thanh niên nhận thức rõ: bảo vệ môi trường không phải việc của “ai đó”, mà bắt đầu từ chính mình, từ những lựa chọn, thói quen rất đơn giản hằng ngày.
Đồng thời, chúng tôi sẽ tập trung đồng hành, hỗ trợ thanh niên trong các sáng kiến, mô hình khởi nghiệp xanh: tái chế, tái sử dụng chất thải; ứng dụng công nghệ trong xử lý môi trường; phát triển dịch vụ, du lịch sinh thái. Qua đó, góp phần cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh của tỉnh trong đội ngũ trẻ.
Điều chúng tôi mong muốn nhất là mỗi đoàn viên, thanh niên nhận thức rõ: bảo vệ môi trường không phải việc của “ai đó”, mà bắt đầu từ chính mình, từ những lựa chọn, thói quen rất đơn giản hằng ngày. Giữ gìn môi trường là giữ gìn sức khỏe, chất lượng sống hôm nay và là món quà trách nhiệm gửi đến các thế hệ mai sau.
Những việc làm như mang theo bình nước cá nhân, nói không với đồ nhựa dùng một lần, tắt bớt thiết bị điện khi không cần thiết, giữ sạch khu nhà mình, lớp học, nơi làm việc… nghe thì nhỏ nhưng nếu hàng chục nghìn, hàng trăm nghìn đoàn viên, thanh niên cùng làm, cùng duy trì hằng ngày, hiệu ứng sẽ vô cùng lớn.
Tuổi trẻ Quảng Ninh vốn nổi tiếng với tinh thần tiên phong, dám nghĩ, dám làm. Nếu biến bảo vệ môi trường thành lối sống, thành “thương hiệu” của chính mình, chị tin rằng các bạn sẽ đóng góp rất quan trọng vào mục tiêu xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh phát triển xanh, hiện đại, bền vững, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn di sản.
Xin trân trọng cảm ơn chị về cuộc trao đổi!
Hoàng Dương