Tướng Hoàng Sâm, Quê hương nặng gánh...dặm trường chinh

2 giờ trướcBài gốc

Quê hương nghĩa nặng tình sâu

Xuyên suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của tướng Hoàng Sâm, hai tiếng quê hương không chỉ là nơi "chôn rau, cắt rốn" mà trải rộng ra, dài khắp dặm trường chinh. Quê hương là quốc gia, dân tộc, Nhân dân, khi "nước mất, nhà tan", phải "xuất thế" cứu nước, cứu dân. Tướng Hoàng Sâm - vị tướng trận mạc, nên dù ở bất kỳ nơi đâu, trong trái tim ông đều là Tổ quốc mình.

Trong tham luận "Người Đội trưởng Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân" (VNTTGPQ) trình bày tại hội thảo khoa học “Thiếu tướng Hoàng Sâm - Người cộng sản kiên trung, nhà chỉ huy quân sự tài năng, người con ưu tú của quê hương Quảng Bình", đại tá Trần Ngọc Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự chia sẻ: "Ngày 22/12/1944, tại khu rừng Trần Hưng Đạo, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, Đội VNTTGPQ, tiền thân của Quân đội Nhân dân (QĐND) Việt Nam ngày nay ra đời. Trong 34 đội viên Đội VNTTGPQ ngày ấy có 29 chiến sĩ người dân tộc thiểu số và 5 người Kinh. Ngoài đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy chung, Quảng Bình có thêm hai đội viên gồm Đội trưởng Hoàng Sâm và ông Võ Văn Dành (1905-1991), quê quán xã Đức Hóa, huyện Tuyên Hóa (cũ). Vượt trên tình đồng chí, đồng đội, những người con ưu tú của Quảng Bình, "hạt giống đỏ” của Đội VNTTGPQ còn có thêm tình đồng hương. Có rất nhiều tư liệu lịch sử đề cập đến tình cảm rất đặc biệt giữa Bác Hồ với các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Hoàng Sâm và giữa đồng chí Võ Nguyên Giáp với hai người đội viên Hoàng Sâm, Võ Văn Dành".

Làng Lệ Sơn, xã Văn Hóa cũ (nay là xã Tuyên Hóa) quê hương của tướng Hoàng Sâm - Ảnh: T.Long.

Để chuẩn bị cho hội thảo khoa học tổ chức vào cuối tháng 11/2024 tại TP. Đồng Hới (cũ), chúng tôi thực hiện một chuyến hành trình theo dấu chân tướng Hoàng Sâm từ quê hương ông ra đến Hà Nội, Thái Nguyên, Cao Bằng... Trên hành trình này, dù thời gian làm "phai bạc áo hào hoa" của đoàn hùng binh năm nào, nhưng tình cảm Nhân dân, đặc biệt là đồng bào các dân tộc thiểu số Việt Bắc luôn nhớ đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tướng Hoàng Sâm.

Ông Dương Mạc Thăng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng, con trai Chính trị viên Đội VNTTGPQ Xích Thắng - Dương Mạc Thạch cho chúng tôi biết: Trong 5 năm (1941-1945) hoạt động tại Cao Bằng, đồng chí Hoàng Sâm hầu như có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ, nguy hiểm nhất vùng núi rừng Cao-Bắc-Lạng, góp phần xây dựng căn cứ địa cách mạng đầu tiên của cả nước. Đồng chí có vai trò, ảnh hưởng và uy tín rất lớn với Nhân dân.

Trở lại câu chuyện giữa hai vị tướng đồng hương Võ Nguyên Giáp và Hoàng Sâm. Năm 1940, Trần Văn Kỳ sang Tĩnh Tây (Trung Quốc). Dịp này, ông hội ngộ với các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng. Bằng nhãn quan của mình, đồng chí Võ Nguyên Giáp nhận ra ở người đồng hương Quảng Bình hội tụ một tài năng thiên bẩm về quân sự lẫn chính trị.

Năm 1947, trong cuốn sách "Đội quân giải phóng", Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp trân trọng viết về tướng Hoàng Sâm: "Đây là Hoàng Sâm, đội trưởng, từ lúc bé đã thoát ly gia đình đi làm cách mạng, bôn tẩu từ trong nước sang Xiêm La (Thái Lan) và Trung Quốc. Trở về hoạt động ở miền biên giới... Từng lặn lội trong dân chúng Kinh, Thổ, Mán, Nùng... Từng vũ trang chiến đấu nhiều với quân tuần tiễu của Pháp và làm cho bọn thổ phỉ nghe tiếng là phải khiếp sợ".

Thiếu tướng Hoàng Sâm.

Sau cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, chiến trường miền Nam, trong đó có Mặt trận Trị Thiên gặp rất nhiều khó khăn, đòi hỏi cần một người đủ khả năng, bản lĩnh vào trực tiếp lãnh đạo phong trào. Trọng trách này một lần nữa được Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp trực tiếp giao nhiệm vụ cho Thiếu tướng Hoàng Sâm. Chính Bác Hồ đích danh gửi thư cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp, căn dặn anh Văn nhắn tướng Hoàng Sâm vào gặp Bác trước ngày lên đường: "Kính gửi chú Hai! 7 giờ sáng mai (thứ tư) hoặc ngày kia (thứ năm), Bác muốn gặp đồng chí Hoàng Sâm. Khi gặp, Bác nên dặn dò những điều gì? Thân ái. 2/7/1968. Bác".

Quê hương, dù chưa một lần trở về thăm, nhưng luôn đau đáu trong trái tim tướng Hoàng Sâm. Câu chuyện tấm lòng tướng Hoàng Sâm với quê hương, chúng tôi được bà Hoàng Mộng Liên, con gái tướng Hoàng Sâm kể lại tại Hà Nội: "Khi bố bước qua tuổi 33, mãi theo trận mạc, Bác Hồ giới thiệu mẹ là Phan Thị Mỹ Lệ, một nữ sinh trường Đồng Khánh (Hà Nội) cho bố. Bố mẹ tôi sinh được 5 người con gồm Hoàng Thị Lan, Hoàng Mộng Liên, Hoàng Sùng, Hoàng Thu Thủy và Hoàng Hải. Trong hoàn cảnh chiến tranh, bố luôn nhớ về quê hương. Bố kể cho chúng tôi về làng Lệ Sơn - đất học thuộc "Bát danh hương" Quảng Bình nằm ven bờ sông Gianh lịch sử. Trước ngày bố vào chiến trường, mẹ tôi có hỏi: "Chiến trường ác liệt như thế, anh đi nếu chẳng may không về, ai nuôi năm đứa con nhỏ?". Bố trả lời ngắn gọn: "Anh hy sinh thì các con đã có em, có Đảng, có Nhà nước lo. Nhất định các con sẽ nên người".

Thành công của hội thảo khoa học tháng 11/2024 góp phần củng cố thêm các nguồn tư liệu lịch sử về thân thế, sự nghiệp của tướng Hoàng Sâm, để từ đó, ngày 12/8/2025, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định số 1557/QĐ-CTN truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang cho liệt sĩ, Thiếu tướng Hoàng Sâm.

Vẹn nguyên sự tri ân

Tháng 11/2024, tỉnh Quảng Bình phối hợp với Viện Lịch sử Quân sự, Bộ Tổng tham mưu QĐND Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Thiếu tướng Hoàng Sâm - Người cộng sản kiên trung, nhà chỉ huy quân sự tài năng, người con ưu tú của quê hương Quảng Bình". Hội thảo thu hút 50 tham luận tập trung làm rõ về thân thế, sự nghiệp Thiếu tướng Hoàng Sâm.

Đại diện gia đình tướng Hoàng Sâm tặng các tư liệu lịch sử cho tỉnh Quảng Bình cũ tại Hội thảo khoa học “Thiếu tướng Hoàng Sâm- Người cộng sản kiên trung, nhà chỉ huy quân sự tài năng, người con ưu tú của quê hương Quảng Bình - Ảnh: Phan Phương

Đồng chí Hoàng Xuân Tân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị (thời điểm đó là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình) đã chia sẻ: Hội thảo về tướng Hoàng Sâm góp phần tô thắm thêm lịch sử và truyền thống vẻ vang của Đảng, đất nước, của QĐND Việt Nam và quê hương Quảng Bình. Dù tướng Hoàng Sâm xa quê hương từ nhỏ, song Nhân dân Quảng Bình, bây giờ là tỉnh Quảng Trị vẫn luôn nhớ về ông, người con ưu tú của quê hương. Từ đó, giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, động viên các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ học tập, noi gương.

Ngô Thanh Long

Nguồn Quảng Trị : https://baoquangtri.vn/chinh-tri/202511/tuong-hoang-sam-que-huong-nang-ganhdam-truong-chinh-041508e/